Զոյա Թադևոսյան. «Եթե չկա գիտելիք ու փորձ ունեցող մարդկային կապիտալ, ապա ինչպե՞ս կարող է որևէ երկիր գոյություն ունենալ». «Փաստ»
ИНТЕРВЬЮ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
ՀԱԿ խորհրդի անդամ Զոյա Թադևոսյանը վերջին շրջանում չի ցանկանում հրապարակային քննարկումների մասնակցել: Ավելին, հրաժարվում է հարցազրույցներ տալ հայաստանյան թե՛ քաղաքական և թե՛ տնտեսական անցուդարձի վերաբերյալ: Սակայն «Փաստին» հաջողվեց խախտել հարաբերական անդորրը և տիկին Թադևոսյանը համաձայնեց պատասխանել ոչ միայն մեզ, այլև հասարակությանը հուզող մի քանի հարցերի:
Նրա կարծիքով` քաղաքական գործիչը, քաղաքական ակտիվ անձը կամ ուժը, երբ զբաղվում է բաց քաղաքականությամբ և արտահայտում է իր կարծիքն ու տեսակետը, պետք է որոշակի լսարան ունենա: Լսարանն էլ պետք է առաջնորդվի իր նախընտրած քաղաքական ուժի կողմից առաջ քաշած սկզբունքային խնդիրներով, բայց Հայաստանի Հանրապետությունում հանրությունը մեծ հաշվով ոչ թե քաղաքականությամբ է զբաղվում, այլ այսրոպեական կարիքները հոգալով, համոզված է Զ. Թադևոսյանը:
«Առաջին հայացքից թվում է, թե հասարակությունը քաղաքականացված է, բայց մենք ավելի շատ գործ ունենք սպառողական հոգեբանություն ունեցող զանգվածի, քան քաղաքականապես ակտիվ հասարակության հետ: Եվ դա է պատճառը, որ ես սպառող հասարակությանը չեմ կարողանում ընկալել որպես քաղաքական միավոր, որին կարող եմ ուղղել իմ խոսքը»,– ասաց Զ. Թադևոսյանը:
Այդ իրողության հետ նա հաշտվել ու սպասում է, որ ժամանակի ընթացքում հասարակությունը սթափվի ու հասկանա, որ առանց իրական քաղաքականության որևէ մեկը չի կարողանա երկարաժամկետ կտրվածքով բավարարել իր սպառողական ցանկությունները: Բացի այդ, առանց կոնկրետ քաղաքական նպատակների, հնարավոր չէ լուծել նաև ոչ մի տնտեսական խնդիր: Քաղաքական գործչի կարծիքով` պետությունն առաջնահերթ կերպով պետք է կարողանա լուծել այս խնդիրը և իրական, անկեղծ ու ազնիվ քաղաքական դաշտ ձևավորի:
ՀԱԿ խորհրդի անդամի կարծիքով քաղաքական գիծը ամրագրվում է նաև ժողովրդավարությամբ: Եվ այն երկրները, որոնք դա ամրագրել են որպես երկրի զարգացման հիմնական քաղաքական հենարան, քաղաքականությունը ոչ թե պայմանավորել են ժամանակ առ ժամանակ տեղի ունեցող գործընթացներով, այլ բոլորի կողմից այն ընկալվել է որպես բոլոր՝ տնտեսական, սոցիալական, մշակութային, էկոլոգիական և այլ գործընթացներին համարժեք գործընթաց:
«Քաղաքականությունը, երբ հասարակական կյանքի մնացած ոլորտների հետ սերտաճում և համընթաց զարգանում է, որը նաև ամրագրվում է ժողովրդավարական հասարակություն ձևավորող օրենքներով, այդ ժամանակ ձևավորված իշխանությունները, դառնում են մնացած գործընթացների երաշխավորները: Այդ դեպքում արդեն, սովորական քաղաքացին ընկալում է օրենքի գերակայությունը և կուսակցության նախընտրական ծրագրից ելնելով կատարում է իր ընտրությունը և ձևավորում է երկրի լեգիտիմ իշխանությունը»,– ասում է Զոյա Թադևոսյանը:
Պատասխանելով հարցին, որ եթե մի կողմ թողնենք ընտրությունների ժամանակ տեղի ունեցած դեպքերը, ապա քարոզարշավի ժամանակ ՀԱԿ–ի կողմից առաջ քաշած թեզերն արդյո՞ք համարժեք չէին ընտրությունների ժամանակ ՀԱԿ–ի ստացած ձայներին, քաղաքական գործիչն ասաց, որ ՀԱԿ–ի թեզերն ընդունելի է եղել հասարակության ավելի լայն մասսաների համար: Ավելին, պետության առջև պատասխանատվություն ունեցող քաղաքական ուժը չպետք է այլ թեզ առաջ քաշեր, և դա այն է, ինչ որ արեց ՀԱԿ–ը:
«Այն, որ ՀԱԿ–ը 1%–ի շրջանակներում ձայն ստացավ, գալիս է ապացուցելու, հնչեցված այն տեսակետը, որ մենք սպառողական հասարակություն ունենք, որը մտածում է ոչ թե երկրի զարգացման, ներկայի և ապագայի պատասխանատվության մասին, այլ այն 10 հազար դրամի մասին, որը կօգնի իրեն ինչ–որ չափով բավարարել իր սպառողական ցանկությունները և ոչ ավելին»,– ասաց քաղաքական գործիչը:
Իսկ ՀԱԿ–ի կամ որևէ կուսակցության սպառված լինելու մասին խոսակցությունները նա անհեթեթություն է համարում: Փոխարենը համոզված է, որ նախորդ ընտրություններից առաջ ողջ քաղաքական կուսակցություններն աշխատեցին ՀԱԿ–ի դեմ և 1% ձայն ստանալու փաստը հենց դրանով է պայմանավորված, ոչ թե իրենց թեզերին դեմ լինելով:
«Մեզ դարձրեցին, ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ «հող ծախող» և մեղադրեցին հող վաճառելու մեջ, այնինչ բազմաթիվ անգամ հասարակությանը բացատրվեց, որ ոչ թե խոսք է գնում հող վաճառելու կամ հանձնելու մասին, այլ՝ խոսքը գնում է համաշխարհային հանրության կարծրացած վերաբերմունքի մասին, որն այլևս փոխել հնարավոր չէ: Վաղ թե ուշ դա տեղի է ունենալու և ամեն օր սահմանին զոհեր չունենալուն էր մեր առաջ քաշած թեզը վերաբերում: Բայց այսօր, ամեն օր, սահմանին զինվոր է զոհվում և դրա քաղաքական պատասխանատվությունն այն ուժերի վրա է, ովքեր գործում էին մեր՝ ՀԱԿ–ի դեմ»,– ասաց Զ. Թադևոսյանը:
Նրա կարծիքով` ներկայում Հայաստանը իներցիայի ուժով է առաջ շարժվում: Ու քանի որ ճանապարհը թեք է, թույլ է տալիս առաջ շարժվենք, բայց կհասնի մի «տարածքի», որտեղ արդեն իներցիոն ուժերն այլևս չեն «աշխատի» և այդ ժամանակ կհայտնվենք մի ճահճի մեջ, որից դուրս գալ այլևս չենք կարողանա:
«Եվ այդտեղ արդեն կաշխատի ճահճի օրենքը և կկլանի պետությանը: Դրանով կավարտվի մեր պետությունը: Եթե պետությունում չկա պատասխանատվություն, կարգապահություն, ապագայի մասին մտածելու վճռականություն, ռազմավարություն, զարգացման ուղենիշ, վստահություն, այդպիսի պետությունները, ցավոք սրտի, կործանվող պետություններ են: Մեր ընթացքը կործանվող պետության ընթացք է: Մի ժամանակ ասում էինք անդունդի եզրին ենք, հետո ասեցինք՝ արդեն հայտնվել ենք անդունդում: Հիմա անդունդի մեջ կործանվում ենք, քանի որ ամեն օր մի հույս ենք փայփայում, բայց այդպես էլ ոչ տնտեսական աճ կա, ոչ էլ այլ դրական ցուցանիշ: Պետության մասին գաղափար կարելի է կազմել նրա արտագաղթի տեմպերով, անկախ այն հանգամանքից, թե իշխանությունները տարեկան քանի տոկոս տնտեսական աճ են նախատեսում: Բայց եթե չկա գիտելիք ու փորձ ունեցող մարդկային կապիտալ, ապա ինչպե՞ս կարող է որևէ երկիր գոյություն ունենալ: Սա է ամենակարևոր հարցը, որն անհանգստացնում է ինձ»,– ասաց Զ. Թադևոսյանը:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: