Սալեհի մահվամբ Եմենում նոր փուլ է սկսվում
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Դեկտեմբերի 4–ի երեկոյան համաշխարհային մեդիան որպես թոփ նորություն հաղորդեց այն լուրը, որ նույն օրը, մայրաքաղաք Սանայից Մալեբ մեկնելու ճանապարհին, նախկին դաշնակից հուսիների ձեռքով սպանվել է միացյալ Եմենի էքսնախագահ Ալի Աբդալլահ Սալեհը, որը 2012–ին հրաժարական էր ներկայացրել՝ Արաբական գարնան ֆոնին երկրում բռնկված հուզումների արդյունքում:
Դրանից հետո արդեն, հաշված ժամերի ընթացքում, փորձագետները հսկայածավալ նյութեր տեղադրեցին Սալեհի հակասական կառավարման 34–ամյա շրջանի, ընդհանրապես Եմենի հիմնախնդրի և այն մասին, որ վերջին օրերին մայրաքաղաք Սանայում բախումներ էին ընթանում էքսնախագահին հարող զինված խմբերի, բանակային ուժերի և Անսար Ալլահ շիական շարժմանը հարող ժողովրդական կոմիտեների միջև:
Ընդ որում, ոչ ոք չէր էլ կասկածում, որ Սալեհին հետևած դիպուկահարին հենց հուսիների Անսար Ալլահ շարժումն է ուղղորդել: Գլխավոր փաստարկ էր բերվում այն փաստը, որ նոյեմբերից սկսած՝ Սալեհը փաստացի հրաժարվել էր երբեմնի համախոհների աջակցությունից, իսկ արդեն դեկտեմբերի 2–ին հրապարակավ էր պատրաստակամություն հայտնել Սաուդյան Արաբիայի հետ գործակցելու և արաբական երկրների դաշինքի հետ բանակցելու վերաբերյալ:
Շեշտվում էր նաև այն դրվագը, որ Սալեհն իր ձայնն էր բարձրացրել՝ ի պաշտպանություն Եմենի վտարանդի նախագահ Աբդա Ռաբո Մանսուր Հադիի, որ Արաբիայում է հանգրվանել, և այն հանգամանքը, որ Էր Ռիադը, հնարավոր է, Մանսուր Հադիին Սալեհով փոխարիներ: Իբր՝ Արաբիան այդպիսով կամենում էր այդկերպ Իրանին կրկնակի խոցել, որը Եմենի շիաների ու Սալեհի գլխավոր հովանավորն ու ֆինանսավորողն է: Հետաքրքիրը, սակայն, այն է, որ Եմենի էքսնախագահի համախոհները սպանությունից ժամեր անց էլ էին հերքում տարածվող լուրերը՝ դրանում Անսար Ալլահին մեղադրելով: Սաուդական աղբյուրները նույնիսկ գրեցին, թե Սալեհն իրեն լավ է զգում և հուսիների դեմ վարվող գործողություններն է համակարգում:
Համաձայնեք՝ խիստ տարօրինակ մի վիճակ, ինչը լուրջ կասկածներ է առաջացնում սպանության «կոկիկ» և խիստ տրամաբանական թվացող սցենարի հետ կապված: Ի վերջո, սա կարող էր նաև Արաբիայի ձեռքի գործը լինել, որը մի կողմից՝ վրեժ կլուծեր 2012–ին Էր Ռիադի և Վաշինգտոնի հետ համագործակցության ուղուց շեղված Սալեհից, մյուս կողմից՝ պատահածը կբարդեր Իրանի ուսերին: Բացի այդ, Արաբիան Եմենում ավերածություններ գործելու նոր լեգիտիմ առիթ կունենար՝ ընդդիմանալով շրջափակումը դադարեցնելու միջազգային կոչերին:
Ի դեպ, որպես պատվիրատու, չի կարելի բացառել նաև Եմենի վտարանդի նախագահ Մանսուր Հադիին (ի դեպ, 2017–ի մարտի 25–ին, Արաբիայի գործակալը լինելու մեղադրանքով, Սանայի դատարանը նրան մահապատժի ենթարկելու վճիռ է արձակել), որը, հնարավոր է, ցանկացել է պատժել հուսիներին՝ իրեն վտարանդի դարձնելու, և Արաբիային՝ իրեն դավաճանելու և կրկին Սալեհին մեջտեղ բերելու համար: Որպես երրորդ սցենար՝ անհնար է չդիտարկել նաև Ալ–Քաիդայի շահագրգռությունը, որը Եմենում գործում է տեղական բոլոր ուժերի դեմ և, գուցե, փորձել է Եմենում քաոս սերմանելու միջոցով իր դիրքերն ամրացնել:
Ամենևին չենք բացառում նաև օտարերկրյա, այդ թվում՝ արևմտյան երկրների հատուկ ծառայությունների գործոնը, որտեղ նույնպես ընդգծված շահեր ունեն այս տարածաշրջանում: Հանգամանք, որն ինչպես երևում է՝ միջազգային մեդիային ամենևին չի հետաքրքրում: Ինչո՞ւ. որովհետև մի կողմից՝ մենք ապրում ենք ուղեղների լվացման դաժան ժամանակներում, մյուս կողմից էլ՝ հեշտ է հավելյալ ջանքեր չգործադրել և քեզ պատրաստի մատուցվող սցենարներ տիրաժավորել:
Ի վերջո, ընթերցողն անձամբ չի ճանաչում Ալ–Հուսիին, որը, նույնիսկ Արաբիայի մեդիայի մատուցմամբ, ցանկացած ձեռնարկի պատասխանատվությունն ստանձնելու քաջության պակաս չունի: Բայց նա դա չի արել (կամ՝ դեռևս չի արել): Նա ընդամենը «մեծ և չեզոքացված սադրանք» է որակել Սալեհի սպանությունը՝ հավելելով, որ «նրա մահը դեռ հանրապետության մահը չի նշանակում»: Ինչ սադրանք, ում կողմից չեզոքացված. սրանք հարցեր են, որ պատրաստի մատուցվող շրջանակներից դուրս պատասխան են պահանջում նույնիսկ այն դեպքում, եթե պարզվի, որ Սալեհին իսկապես հուսիներն են սպանել:
Գոհար Սիմոնյան