«Մեր անվտանգության թիվ մեկ և միակ երաշխավորը հայկական բանակն է»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ«Հենակետ» վերլուծական կենտրոն ՀԿ փորձագետ Վիտալի Մանգասարյանի և ադրբեջանագետ Անժելա Էլիբեկովայի հետ զրուցել ենք Ադրբեջանի կողմից լարվածության սրման, հայկական զինված ուժերի գործողությունների մասին, անդրադարձել նաև միջազգային արձագանքներին ու դրանցից սպասվող ակնկալիքներին:
Ադրբեջանի կողմից լարվածության սրման, գործողությունների շարունակական բնույթի հիմնական պատճառի մասին է մատնանշում Անժելա Էլիբեկովան. «Հիմնական առիթն առաջին հերթին կորոնավիրուսի պատճառով ստեղծված սոցիալ-տնտեսական լարվածությունն է, նավթի ցածր գները:
Ընդհանուր առմամբ, հիմնական նպատակը տնտեսական ոչ բարենպաստ իրավիճակի պատճառով մարդկանց սոցիալական դժգոհությունը մեր ուղղությամբ շեղելն է: Ի սկզբանե մտածված էր, որ պետք է ինչ-որ հաջողություն գրանցեին առաջնագծում ու այսպիսով իրենց հանրությանն ինչ-որ բան ներկայացնեն:
Բայց հետո անհաջողությունների շարանը հանգեցրեց նրան, որ վրեժխնդրությամբ լցվեցին, ու հիմա արդեն իրենց համար շատ դժվար է կանգ առնել՝ հատկապես նախորդած գիշերային ցույցերից հետո»:
Վիտալի Մանգասարյանի խոսքով, Ադրբեջանի նման պահվածքը, իհարկե, նորություն չէ: «Այս անգամ պարզապես մի քիչ մասշտաբային, ինչպես նաև զորատեսակների ու զինատեսակների կիրառման տեսանկյունից տարբերություն կար: Տարբեր փուլերում միշտ էլ նմանօրինակ լարվածությունների են գնացել, և, մեծ հաշվով, այս ամենը սպասելի էր: Այս ամենը տեղավորվում է մոտ երկուերեք շաբաթ առաջ իրենց ռազմաքաղաքական ղեկավարության հայտարարությունների ռազմատենչ բնույթի շրջանակներում ու հենց այդ տրամաբանության մեջ է:
Հիմա, իրենց կարծիքով, ստեղծվել է ինչ-որ նպաստավոր պահ, և այդ պահն ուզում են օգտագործել՝ լարվածությունը մեծացնելու համար: Զուգահեռ՝ մեր բանակի կողմից ցավոտ ու ջախջախիչ պատասխան են ստանում»,ասաց ռազմական փորձագետը:
Դիտարկելով Ադրբեջանի ղեկավարության մինչ այս արված թե՛ ներքին, թե՛ միջազգային հանրությանն ուղղված հայտարարությունները՝ նա շեշտեց. «Մասնավորապես, Ալիևը հայտարարում էր, որ իրենք Մինսկի խմբի ձևաչափը, մեղմ ասած, անարդյունավետ են համարում: Այսինքն, ամեն ինչ տանում էր նրան, որ ինչ-որ փուլում բախումներ են լինելու: Բայց իրենք լավ չեն հաշվարկել այդ ամենը: Օրինակ՝ հատուկ նշանակության ուժերով դեպի մեր դիրքերը գրոհելու փորձը բավականին ցավոտ պատասխան էր ստացել:
Հիշենք, որ նույն Յաշմա անունով 052 բրիգադը 2016 թ.-ից սկսած ոչ մի գործողությամբ աչքի չէր ընկնում, իսկ վերջին 4 տարում վերականգնման խնդիր կար, որովհետև իրենց այդ բրիգադի առնվազն 1/3-ը 2016 թ.-ին ոչնչացվել էր: Առհասարակ, հատուկ նշանակության ստորաբաժանումներն ամենաուշը վերականգնվող ստորաբաժանումներն են: Թեպետ 4 տարվա ընթացքում նոր-նոր վերականգնվել էին, սակայն նախօրեին մեր բանակը կրկին ցավոտ հարվածներ հասցրեց:
Սա այն պատճառներից մեկն է, որով պայմանավորված թիրախավորում են մեր գյուղերը: Այսինքն, ռազմաճակատում հաջողություններ չեն կարողանում գրանցել և ստիպված թիրախավորում են գյուղերը, խաղաղ բնակչությանը, ինչը ևս, մեծ հաշվով, նորություն չէ:
Առհասարակ, վերջին առնվազն մեկ-մեկուկես տարվա ընթացքում իրենք փորձում էին զորավարժությունների, զորահավաքների միջոցով անձնակազմին մաքսիմալ սովորեցնել նոր ձեռք բերված տեխնիկայի տիրապետմանը: Սակայն վերջին երեք-չորս օրերի ընթացքում ինչ բնույթի տեխնիկա ասես, որ չկորցրին, էլ չեմ խոսում մարդկային կորուստների մասին, որոնք շատ մեծ են: Ի դեպ՝ առնվազն հինգ-վեց անգամ ավելի քիչ մարդկային կորուստների մասին են հայտնում»:
Անդրադառնալով միջազգային արձագանքներին՝ Անժելա Էլիբեկովան շեշտեց. «Դրանք հիմնականում չեզոք և ոչինչ չասող հայտարարություններ էին, ինչը բնական է. պայմանավորված է նրանով, որ աշխարհն ավելի շատ կենտրոնացած է կորոնավիրուսի, քան Ադրբեջանի կողմից կոնֆլիկտի հերթական հրահրման խնդրի վրա: Հետևաբար, հիմա միջազգային հանրությունից մեծ սպասումներ պետք չէ ունենալ»:
Վ. Մանգասարյանն էլ հավելեց. «Մանավանդ այս փուլում մեր հույսը պետք է միայն մեր զինված ուժերի վրա դնենք: Թե՛ նախկին փորձը, թե՛ վերջին օրերի արդյունքները ցույց են տալիս, որ մեր ԶՈՒ-երն իրենց առջև դրված խնդիրը լուծում են:
Բնականաբար, դիվանագիտական ճակատում ևս բարենպաստ պայմաններ ունենալն ու այս դաշտում ևս առավելագույն հաջողություններ գրանցելը քաղաքական ղեկավարության խնդիրն է, բայց, ամեն դեպքում, այս փուլում մենք ավելի շատ մեր էներգիան ու ուշադրությունը պետք է կենտրոնացնենք մեր զինված ուժերի վրա, որոնք այսօր իրենց առջև դրված խնդիրը շատ փայլուն են կատարում:
Չեմ կարծում, թե միջագային հանրության՝ թեկուզ գործընկեր պետություններից մենք այս փուլում ինչ-որ լուրջ ակնկալիքներ պետք է ունենանք: Շատ քիչ դեպքեր են եղել, որ միջազգային հանրության կողմից ինչ-որ հասցեական հայտարարություններ են հնչել: Ստանդարտ, լղոզված հայտարարություններ են արել տարբեր փուլերում ու այս անգամն էլ այդ առումով բացառություն չէ:
Գուցե որոշ ժամանակ հետո դիվանագիտական դիրքերն ամրապնդելու կարիք լինի տարբեր հարցեր բարձրաձայնելու տեսանկյունից, բայց այս փուլում, կրկին շեշտեմ, մեր ամբողջ՝ թե՛ հասարակության, թե՛ քաղաքական, թե՛ ռազմաքաղաքական ղեկավարության ուշադրությունը պետք է սևեռված լինի դեպի Զինված ուժերը»:
Փորձագետները միակարծիք են նաև ՀԱՊԿ-ի հարցում: Անժելա Էլիբեկովան շեշտեց, որ, իր կարծիքով, այս իրավիճակում ՀԱՊԿ-ին դիմելու կարիք չկա:
Վ. Մանգասարյանն էլ հավելեց. «ՀԱՊԿ-ի դերը, բնականաբար, շատ կարևոր է մեզ համար: Բայց այս փուլում, երբ մեր բանակն իր առջև դրած խնդիրը փայլուն կատարում է, ՀԱՊԿ-ին դիմելու իմաստը չեմ տեսնում:
Մի քանի տարի հետ գնանք. երբ 2015 թվականին տավուշյան հատվածում նմանատիպ սրացումներ էին, այդ ժամանակ էլ այդ դիսկուրսը կար:
Բայց, ամեն դեպքում, թե՛ այն ժամանակ, թե՛ հիմա հայկական բանակը կարողանում է հետ շպրտել հակառակորդի ցանկացած սադրանք ու ոտնձգություն ու թիրախային պատժիչ գործողություններով լռեցնել ադրբեջանական յուրաքանչյուր կրակակետ»:
Ռազմական փորձագետը մեր բանակի՝ մշտապես պատրաստ ու մարտունակ լինելու մասին շեշտեց ու այդ առումով նաև հավելեց. «Բանակի հաշվին քաղաքական դիվիդենտներ հավաքելը բացարձակ անընդունելի է: Բանակն աճող օրգանիզմ է: Բնականաբար, տարեցտարի մենք առաջընթաց ունենք, ինչը նորմալ է:
Եթե այդ առաջընթացը չունենայինք, մի տեղում դոփեինք, դա էր վտանգավոր լինելու: Վերջին երեսուն տարում բանակը տարեցտարի զարգացել, ուժեղացել ու հասարակության շրջանում էլ էլ ավելի հարգանք, պատիվ ու վստահություն վայելող կառույց է դարձել: Մենք չենք կարող այնպիսի դիսկուրս տանել, թե նախկինում վիճակն այլ էր, թույլ էր և այլն: Այդ խոսակցությունները, իմ կարծիքով, ազգային անվտանգության սպառնալիք հանդիսացող թեզեր են: Մեր պետությունը պետք է շարունակի ուշադրությունը սևեռել բանակի վրա ու շարունակի հզորացնել, ավելի մարտունակ դարձնել այն: Մենք այնպիսի տարածաշրջանում ենք ապրում, որ մեր անվտանգության թիվ մեկ և միակ երաշխավորը հայկական բանակն է»:
Ա. Էլիբեկովան հավելեց. «Մեր բանակն ամբողջովին իր առաջ դրված խնդիրները փայլուն կատարում է: Կարողացել են և՛ դիրքեր բարելավել, և՛ հնարավորինս առանց կորուստների կատարել իրենց առաջ դրված պարտականությունները և խնդիրները, թեպետ, ցավոք, նաև զոհեր ունենք»:
Խոսելով այլ հնարավոր զարգացումների և դրանց հետևանքների մասին՝ ռազմական փորձագետն ընդգծեց. «Եթե Ադրբեջանն այս տեմպերով շարունակի, պարզ է, օր օրի ավելի մեծ թե՛ մարդկային, թե՛ տեխնիկայի կորուստներ է կրելու: Ադրբեջանի կորուստներն այդ դեպքում գնալով աճելու են, որովհետև վերջին օրերին հասկանալի է, որ մեր բանակի առջև հակառակորդի ցանկացած սադրանքի չոր, կոպիտ ու ամենակարևորը թիրախային պատասխանելու հստակ խնդիր է դրված, ինչը, կարծում եմ, տղաները բավականին հաջող են կատարում»:
Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի առանձնակի ակտիվությանը, Ա. Էլիբեկովան ասաց, որ Թուրքիան, մեծ հաշվով, ցույց է տալիս այն, ինչը միշտ է ցույց տալիս. «Բնական է, որ Թուրքիան ցանկացած իարվիճակում սատարելու է Ադրբեջանին:
Իրենց այդ բուռն և անդադար սպառնալիքները մեր հասցեին մեզ համար պետք է ազդակ լինեն առ այն, որ, այնուամենայնիվ, Արցախի հարցում Թուրքիան միշտ կանգնելու է Ադրբեջանի կողքին»:
Վ. Մանգասարյանի դիտարկմամբ էլ Թուրքիան երբեք չի թաքցրել, որ ինչ-ինչ սրացումների դեպքում իրենց կողմից աջակցություն են հայտնելու Ադրբեջանին. «Այս անգամ մի քիչ սուր, այսպես ասած սրտաճմլիկ ու էմոցիոնալ հայտարարություններ եղան: Թուրքիան միշտ էլ աջակցել է Ադրբեջանին: Օրինակ, նույն 052 հատուկ նշանակության Յաշմա կոչվող բրիգադն իր վերապատրաստման փուլի 80 տոկոսից ավելին անցկացնում է Թուրքիայում: Առհասարակ, Թուրքիայի օգնությունը Ադրբեջանին միշտ էլ պետք է հաշվի առնենք»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ