Երևան, 26.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Պետական կառավարման հախուռն, անկազմակերպ մոդել ունենք, որն աղետալի հետևանքների կարող է բերել»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

«Փաստի» զրուցակիցն է «Այլընտրանքային նախագծեր խումբ» հասարակական կառույցի ղեկավար Վահե Հովհաննիսյանը:

-Պարո՛ն Հովհաննիսյան, արդեն գրեթե երեք ամիս է՝ համաճարակի հետևանքով երկիրն արտակարգ դրության ռեժիմում է: Գնահատելով մարտահրավերի սկզբնական փուլն ու արդեն առկա իրավիճակը՝ ի՞նչ եք կարծում, ընդհանուր առմամբ, ինչպիսի՞ կառավարում է իրականացվել մինչ այս: Կառավարման հատկապես ո՞ր խնդիրներն առավել ցայտուն դարձան:

- Փաստացի, պետական կառավարման հախուռն, անկազմակերպ մոդել ունենք, որը համաճարակային իրավիճակում պարզապես աղետալի հետևանքների կարող է բերել։ Այսօր մենք արդեն ունենք այդ աղետալի վիճակը տարբեր ոլորտներում, առաջին հերթին՝ առողջապահական։ Պետությունն իր նախկին ամրության, արդեն ձևավորված ավանդական ինստիտուտների շնորհիվ դեռևս դիմակայում է, սակայն վերին օղակների անկազմակերպ և առաջնահերթությունների անհասկանալի սանդղակով առաջնորդվող գործողությունները շատ են թուլացնում մեզ։

- Մի կողմից կա առողջապահական վտանգ, մյուս կողմից՝ սոցիալական և տնտեսական հետևանքները մեղմելու հրամայական: Իշխանությունը մինչ այս պահը որքանո՞վ կարողացավ բալանսավորված կառավարում իրականացնել, որ նշված հանգամանքերից բխող հետևանքները նաև մոտ ապագայում հնարավորինս մեղմ լինեն: 

- Եկեք չմոռանանք, որ մենք մոտ երկու ամիս գտնվել ենք բավականին խիստ կարանտինի մեջ։ Սահմանափակված էին տնտեսական գործունեության բազմաթիվ ոլորտներ։

 Այդ ժամանակը պետությունը պետք է օգտագործեր՝ առողջապահական ինստիտուտները, թեստավորման համակարգը, հանրային ահազանգման, տեղեկատվական բոլոր ռեսուրսները համակարգելու, պատրաստ վիճակի բերելու համար, որպեսզի, երբ արդեն կարանտինը թուլացվեր, մենք կարողանայինք բոլոր առումներով ավելի պատրաստ լինել։ 

Բայց փաստացի ստացվեց, որ մենք այդ երկու ամսում որևէ նոր ռեսուրս չկուտակեցինք, ավելին՝ սպառեցինք տնտեսության կողմից առողջապահության ոլորտին տրված այդ բուֆերային ժամանակը՝ առանց պատշաճ կերպով նախապատրաստվելու, և հանկարծ մայիսին բացեցինք գրեթե ամեն ինչ՝ առանց նախապես այդ բացվելուն պատրաստ լինելու։ 

Ես և իմ կազմակերպությունն այդ շրջանում բազմիցս նախազգուշացրել ենք այսօրվա հետևանքների մասին, կոչ ենք արել՝ պահպանել սահմանափակումների ռեժիմը՝ աճող թվերի պարագայում փոխել ողջ մարտավարությունը։ 

Իշխանությունը, ցավոք, ամեն ինչ գլխիվայր ձևով արեց, ես դա ասում եմ իրոք ցավով, քանի որ դա հարվածեց մեր երկրին, մեր տնտեսությանը և, ամենակարևորը, մեր քաղաքացիների առողջությանը, վտանգեց հազարավոր կյանքեր։ 

Մենք արդեն աշխարհի տարբեր երկրների օրինակներն ունեինք, որոնց փորձը կարող էինք օգտագործել, քանի դեռ համաճարակը մեզ մոտ նոր էր սկսվում։ Մենք այդ բոլոր պահերը, ցավոք, բաց ենք թողել։ 

-Այս փուլում կարևոր է այն պատասխանատվությունը, որը պետք է ունենա յուրաքանչյուր անհատ: Բայց մեզ մոտ, կարծես, մեղավորներ փնտրելու շղթան ավարտ չունի: Իշխանությունը մեղավորության սլաքները, կարծես, այս փուլում միայն հասարակության կողմ է ուղղում, բողոքում նաև որոշ դեպքերում ցուցաբերվող անլուրջ մոտեցումներից: Ի՞նչ ուղի է սա, և այս առումով պատճառահետևանքային ի՞նչ խնդիրներ կան:

Հասարակությունը բազմաշերտ է, մենք ունենք բոլոր այն սոցիալական խմբերն ու շերտերը՝ իրենց բնորոշ պահվածքով և բնութագրով, որոնք ունի աշխարհի ցանկացած այլ երկրի հասարակություն։ Կան, իհարկե, որոշակի մշակութաբանական առանձնահատկություններ, սակայն լավ կառավարման դեպքում այդ առանձնահատկությունները մինիմալ դեր են խաղում:

 Ես կասեի ավելին. մենք այսօր ունենք շատ ավելի լավ վիճակ, քան կունենայինք, եթե մեզ մոտ չլիներ այն մասնավոր հատվածը՝ գործող բիզնեսները, որոնք իրոք բարձր պատասխանատվություն դրսևորեցին, կարողացան վերակազմակերպել իրենց աշխատանքը, թույլ չտվեցին քաոս, մատակարարման դեֆիցիտ և այլն։ 

Մարդկանց մեղադրելը հեշտ է և անպտուղ, բայց նույն այդ մարդիկ, որոնք «առանց իմանալու՝ վարակ են տարածում», չէին տարածի այդ վարակը, եթե խիստ և կազմակերպված ձևով թեստավորվեին, եթե համաճարակի կանխարգելման և արագ արձագանքման ծառայությունները աշխատեին իրենց ողջ ներուժով, եթե հիվանդանոցային հզորությունները հերիքեին և այսպես շարունակ։ 

-Իշխանությունը որքանո՞վ գիտակցեց իր ունեցած դերը, որ վերահսկողության լծակներն ու կառավարման ղեկն, ի վերջո, իր ձեռքում է:

- Դժվարանում եմ ասել։ Հաշվի առնելով, որ մինչ այս պահը իշխանությունը մեղադրանքներ է ներկայացնում հանրությանը, կարող ենք թերևս արձանագրել, որ չի գիտակցել կամ փորձում է խուսափել այդ պատասխանատու դերից։ Մի կողմից ասել, որ մենք պատերազմական պայմաններում ենք, և մյուս կողմից չմտցնել զինվորական կարգուկանոն, կներեք, նշանակում է խոսքի արժեքը չգիտակցել։ Այսօր իշխանության խոսքը նույնպես, որպես ազդեցության ռեսուրս, արժեզրկված է։

-Կան օրակարգեր, որոնք անգամ այս ճգնաժամային իրավիճակում են առաջին պլան մղվում: Այդ օրակարգերը հաճախ առնվազն այս պահի համար ոչ պատեհ են որակվում (հանրաքվեի, ՍԴ-ի հարց, գույքահարկի վերաբերյալ նախագիծ և այլն): Կարևորություններն ու առաջնահերթ խնդիրները երկրորդական, միգուցե երրորդական հարցերից զանազանելու խնդիր ունի՞ իշխանությունը, թե՞ նման օրակարգերն այլ նպատակ ունեն:

- Դա խնդիրներից մեկն է, որն ընդգծում է իշխանության կողմից ընտրված առաջնահերթությունների անհասկանալի սանդղակը։ 

Գուցե իրենք իրոք բոլորովին այլ հարցեր են ցանկանում հասցնել լուծել այս ընթացքում, և համաճարակի զսպումն իրենց օրակարգային հարցերում առաջնահերթը չէ: Ես, իհարկե, չէի ուզենա այդպես մտածել։ 

Ամեն դեպքում տարօրինակ է, որ սոցիալական բավականին ծանր պայմաններում և արդեն տեսանելի դարձող տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում իշխանությունը հարկատեսակներ է բարձրացնում, այն էլ՝ կտրուկ, քաղաքական հարցեր է շարունակում լուծել և այլն։ Այսօրվա իրավիճակում սա անբացատրելի է։

-Առկա հիմնական մարտահրավերին դիմակայելու տարբերակներ են առաջարկվում. համազգային մոբիլիզացիա, կադրային փոփոխությունների պահանջներ, նաև ազգային համաձայնության կառավարություն ստեղծելու անհրաժեշտություն: Մարտահրավերին դիմակայելու ի՞նչ հնարավորություններ ունենք, ընտրելու ի՞նչ ճանապարհ ունենք՝ հաշվի առնելով թե՛ քաղաքական դաշտում առկա իրավիճակը, թե՛ երկրում առկա ընդհանուր բարոյահոգեբանական մթնոլորտը:

-Կա հրատապ խնդիր. սա պետք է գիտակցել շատ հստակ՝ Հայաստանը հումանիտար աղետի մեջ է, հետևաբար՝ այս պահին բոլոր ջանքերը պետք է ուղղվեն օր առաջ իրավիճակը մեղմելուն։ Ցավոք, առանց միջազգային օգնության դա հնարավոր չի լինելու։ Կառավարության անհիմն ամբիցիաները թույլ չեն տալիս հրատապ դիմել նման օգնության համար։ Դրա գինը վճարում է ժողովուրդը։ 

Պետք է բոլոր հնարավոր ռեսուրսներով մեծացնել հանրային ճնշումը կառավարության վրա՝ միջազգային աջակցության դիմելու համար։ Ինչ վերաբերում է քաղաքական փոփոխությունների խնդրին, ապա կա համընդհանուր գիտակցում, որ դա այլևս անխուսափելի է։ Ի՞նչ ճանապարհով, ի՞նչ տեխնիկական լուծումների միջոցով, այսօր ես կդժվարանամ պատասխանել։

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Փոփոխություններ են նախատեսվում «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում «Ներսում քանդում է Ռուսաստանի հետ փոխգործակցության մակարդակը ու անելու է դա այնքան ժամանակ, քանի դեռ որոշակի այլընտրանք չունի»․ «Փաստ»Ցուրտ օդային հոսանքներ են ներթափանցում ՀՀ. օդի ջերմաստիճամը կնվազի. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Իրականում ի՞նչ կա փաշինյանական իշխանության «արևմտյան շարժի» խորքերում. «Փաստ»Մառախուղ է, փակ ավտոճանապարհ կա․ իրավիճակը ՝ ՀՀ ավտոճանապարհներին 2025 թ.-ին ևս 8000 էլեկտրամոբիլ Հայաստան կներմուծվի անտոկոս մաքսատուրքով. նախագիծ. «Փաստ»Ինչո՞ւ է միջազգային իրավունքի ողջ համակարգը հայտնվել ծայրահեղ խոցելի և անկայուն վիճակում. «Փաստ»Նիկոլ Փաշինյանի ու Արարատ Միրզոյանի միջև «սև կատու է անցե՞լ». «Փաստ»Հանցավորության դեմ «պայքարի» յուրօրինակ «հայեցակարգ». «Փաստ»Վերջին տարիներին արտերկրում սովորող ՀՀ քանի՞ քաղաքացի է պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչից տարկետում ստացել. «Փաստ»7 միլիոն դրամի թմրամիջոցներ՝ Նար-Դոսի փողոցի տներից մեկում Փոթորկի պատճառով Ֆրանսիայի 9 դեպարտամենտում վտանգի նարնջագույն մակարդակ է սահմանվել Մշտադիտարկման նպատակով մասնագետներն այցելել են Կոտայքի և Արարատի մարզի հուշարձաններ Մանկապարտեզի դաստիարակը սաներից մեկին պարբերաբար ենթարկել է ֆիզիկական և հոգեկան բռնության Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ամբողջ պետական համակարգը թրաֆիկինգի է ենթարկվում. Գեղամ Մանուկյան Փոփոխություններ են նախատեսվում «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում Սպասվում է ձյուն․ օդի ջերմաստիճանը զգալի կնվազի Երևանում և 9 մարզերում ժամերով լույս չի լինելու Հայկական սիրո խոստովանություն կամ Artuyt-ի «Փարաջանով 100» նոր հավաքածուն Կոտայքի մարզում 24-ամյա վարորդը «Նիվա»-ով բախվել է կովին և հայտնվել ձորակում․ կա վիրավոր Լարված իրավիճակ՝ Կոտայքի մարզում․ Պտղնիում տղամարդը սպառնում էր մարտական նռնակ պայթեցնել Ձևավորվելով տվյալների կենտրոնների ապագան․ հարցազրույց OCP-ի գործադիր տնօրեն Ջորջ Ճափարիանի հետ «5 օր «Գազելի» մեջ եմ անցկացրել»․ արցախից բռնի տեղահանված Թուրքիայում երկրաշարժ է տեղի ունեցել Լեւոն Կաֆաֆյանը կվերստեղծի գիտաֆանտաստիկ պատմությունը հյուսածո կտավի օգնությամբ Երկրագունդը վերջին 20 տարում թեքվել է 80 սանտիմետրով․ ի՞նչն է պատճառը Լարսը բեռնատարների համար փակվեց Հովհաննես Շահինյանը անդամակցել է «Հայոց համազգային միասնություն» կուսակցությանը24 ժամ ջուր չի լինելու Քոչարյանը, գերիների հարցը շահարկելով, փորձում է շեղել հանրությանը. Հակոբյանը մանրամասնել է՝ ինչից (տեսանյութ) Ինչու՞ Ադրբեջանում անցկացված կլիմայական համաժողովը չարդարացրեց սպասելիքները. BBC Ռաուլին մոռացեք. ֆուտբոլի հավաքականը ե՞րբ նոր մարզիչ կունենա ՀՀ հայտնի ու անհայտ վայրերը, ուժեղ մարդկանց պատմությունները՝ մեկ գրքում․ Հարությունը շարունակում է բացահայտել երկիրը Ի՞նչ են քննարկել Անկարայում Էրդողանն ու ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը Անդրեասյանը դիտավորյալ ոտնահարել է դատավորների անկախությունը և խաթարել ինստիտուցիոնալ հիմքերը Կոթիում երկու երկհարկանի հարակից տներում հրդեհ է բռնկվել Լարված իրավիճակ՝ «Գլենդել հիլզ»-ում․ 14 հարկանի 2 շենքեր հոսանքազրկվել են Ժաննա Անդրեասյանը վաղվանից մեկնում է արձակուրդ Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում. Հրազդանի կիրճում՝ «Փարվանա» ռեստորանի մոտ, բախվել են «Mercedes»-ն ու «BMW»-ն Գեներալը, ով խրամատում չի եղել, ինձ համար գեներալ չէ. Զելենսկի Հայաստանում ձյուն է տեղում ԶՊՄԿ-ն՝ հանուն սահմանամերձ գյուղի Սեզոնային գրիպով վարակվածների թիվն աճել է. ի՞նչ վիճակ է COVID-19–ի մասով Գոռ Վարդանյանի ֆիլմի առնչությամբ ԿԳՄՍՆ-ն դիմել է Գլխավոր դատախազությանը «Կայսրության թևեր» ֆիլմի դիտումը կարող է հանգեցնել երեխաների կողմից բազմաթիվ բացասական վարքային դրսևորումների ընդօրինակման․ Հասմիկ ՀակոբյանԻնչու է իջեցվել Կառավարության շենքի վրա տեղադրված ՀՀ դրոշը ԱԺ-ն ինչ-որ մեկի «հոր դուքյանը» չէ, որ երբ ուզես՝ գաս, երբ ուզես՝ միջխորհրդարանական համաժողով գնաս. Սիմոնյան Փաշինյանի գլխավորությամբ քննարկվել է 2024 թ. 9 ամսվա պետական բյուջեի կատարողականի հաշվետվությունը Զոհված զինծառայողների ծնողները պետական աջակցությամբ փոխնակ մոր ծառայությունից կկարողանան օգտվել երկու անգամ Շոլցին առաջադրել որպես կանցլերի թեկնածու