«Ես նման կառավարում չեմ հիշում, սա կառավարում չէ, սա տապալում է, խայտառակություն»․ «Փաստ»
ИНТЕРВЬЮ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
«Գոնե երկու տարին մեկ տապը Հայաստանում բավականին ուժեղ է լինում: Դա կախված է մեր կլիմայական պայմաններից և համաշխարհային կլիմայական խնդիրներից: Մեր երկրում իբր կիրառվում են հարմարվողականության մեթոդները, բավականին մեծ գումարներ են գալիս արտասահմանից, բայց ես անձամբ չեմ տեսնում, թե այդ ուղղությամբ ինչ է արվում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է բնապահպան Սիլվա Ադամյանը:
Նրա հետ զրուցում ենք օդի աղտոտվածության, եղանակով պայմանավորված հաճախակի դարձած հրդեհների մասին: «Կարդում, հետևում եմ զեկույցներին, որոնք վերաբերում են կլիմայի փոփոխություններին հարմարվելու հետ կապված միջոցառումներին, բայց այդպես էլ չեմ կարողացել հասկանալ, թե ինչ է արվում այս ուղղությամբ: Հայաստանում կլիմայի փոփոխությունները բավականին լուրջ արտահայտվեցին Սևանա լճի ավազանում, երբ լիճը սկսեց ծաղկել: Գիտնականները նշեցին, որ տարիներ շարունակ լիճն անտեսվել է որպես էկոհամակարգ, դրան գումարվել են կլիմայական փոփոխությունները, որոնք հստակ ազդեցություն են ունեցել այդ գործընթացի վրա: Ասվում է, որ լճի մակարդակը բարձրացել է, դա լավ է, բայց արդյո՞ք արվող քայլերն ուշացած չեն: Հայաստանում առաջ քաշվեց կանաչ էներգետիկայի միջոցով կլիմայական փոփոխությունները մեղմելու տարբերակը: Պետք է հաշվարկներ, մտածված քայլեր արվեին, օրինակ՝ ուսումնասիրվեր գետի վիճակը, հասկանալ, թե ինչ հզորությամբ ՀԷԿ կարելի է կառուցել դրա վրա, մինչդեռ դա չի արվել: Իհարկե, ասվում է, որ նախարարությունը փորձաքննություն է անցկացրել, և դրանից հետո միայն կառուցվել է ՀԷԿ: Բայց մենք տեսնում ենք, որ մի գետի վրա կառուցվել է մի քանի ՀԷԿ, հաշվի չեն առնվել կլիմայական փոփոխությունները՝ շոգը, հրդեհների վտանգը, արդյունքում գետի ջուրն աստիճանաբար սկսել է պակասել: Տեղեր ունենք, որ գետերը սկսում են չորանալ, կենսաբազմազանությունը սկսում է փոխվել: Պարզվում է, որ սա «օգնություն է» կլիմայի փոփոխությունները կանխելու համար, բայց իրականում այստեղ են մեր այժմյան բոլոր խնդիրների արմատները»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Ընդգծում է՝ միջազգային շատ կազմակերպություններ սա համարում են փոփոխությունները մեղմացնող միջոցներ, բայց յուրաքանչյուր պետություն, այս դեպքում՝ Հայաստանը, պետք է հաշվի առնի սեփական բնակլիմայական պայմանները, բոլոր տարածաշրջաններն ունեն իրենց բնակլիմայական առանձնահատկությունները: Բնապահպանն ասում է՝ կլիմայական փոփոխությունները մեր երկրում հանգեցնում են հրդեհների, ջրային ռեսուրսների պակասի, սոցիալական խնդիրների:
«Այսինքն՝ մենք ունենք խնդիր ջրի հետ կապված, երաշտի վտանգ կա: Հիմա, ի՞նչ է անում այս ուղղությամբ մեր երկիրը: Փաստացի ոչինչ: Մարդիկ կային, որոնք ցանկանում էին ջրամբարներ կառուցել, բայց այս կառավարությունը մերժել է նրանց առաջարկները: Գաղտնիք չէ, որ մեր ջրային ռեսուրսների մի մասը գալիս էր Արցախից, դրանից մենք զրկվեցինք: Կառավարությունն, ավաղ, չի դիմում մասնագետներին, որոնք կարող են օգնել իրեն՝ այս խնդիրները լուծելու համար: Անտանելի շոգ է հունիսին, ի՞նչ է լինելու հուլիսին և օգոստոսին: Արդյո՞ք պատրաստ ենք հրդեհների մարմանը: Կառավարությունը նախ՝ տեխնիկական միջոցներ պետք է ունենա հրդեհների դեմ պայքարելու համար, պետք է լուծի ջրային ռեսուրսների խնդիրը, պետք է մասնագետներից կազմված խորհուրդ ստեղծի հենց ջրային ռեսուրսների հետ կապված: Ես, օրինակ՝ նախարարությունում հասարակական խորհրդի անդամ էի, բայց հետո դուրս եկա խորհրդի կազմից: Գիտական խորհրդի շատ անդամներ ևս հրաժարվել են աշխատել այս կառավարության հետ, ոմանց էլ իրենք են դուրս թողել աշխատանքներից: Պետք է ասել, որ բնապահպանության նախարարն իր տեղում չէ, նա չի կարող բնապահպանության ոլորտը ղեկավարել: Նախկին նախարարների սխալ աշխատանքի մասին խոսել ենք, բայց վերջին նախարարն առհասարակ իր տեղում չէ»,-ասում է բնապահպանը:
Հիշեցնում է՝ վարչապետն անընդհատ խոսում է, որ ժողովրդավարության ջատագով է, այդ դեպքում ո՞ւր է հանրության, գիտնականների հետ աշխատանքը: «Միայն տեսնում ենք, որ մարդկանց պաշտոններ են բաժանվում, ամեն ինչ տապալում են, և երկիրը հայտնվում է այս վիճակում: Ամենահասարակ օրինակներից մեկը բերենք՝ աղբավայրերի խնդիրը, որը շատ արդիական է: Ամենամեծը Նուբարաշենի աղբավայրն է, որը բացարձակ անտերության է մատնված, այն հրդեհների, թունավոր գազերի արտանետման մեծ օջախ է: Նույնն էլ մյուս աղբավայրերի դեպքում: Սրա մասին շատ ենք խոսել, բայց, մեծ հաշվով, խնդրին լուծում չի տրվում: Գիտե՞ք, թե Հայաստանի Հանրապետությունը քանի էջանոց և քանի ռազմավարություն է գրել աղբի վերամշակման մասին: Այդքան գումար, որ թղթի համար են ծախսել, կարելի է ներդնել և գործ անել: Ընդամենը հրավիրել մասնագետների, որոնք կետերով կասեն, թե ինչպես լուծել խնդիրը: Մենք միայն վերցնում ենք բնությունից, միայն սպառում ենք, արդյունքում երկիրը դոփում է տեղում: Ես նման կառավարում չեմ հիշում, սա կառավարում չէ, սա տապալում է, խայտառակություն»,-եզրափակում է Սիլվա Ադամյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում