Տարածաշրջանային նախագծերի միջոցով թուրքական ազդեցության ներթափանցման վտանգը․ «Փաստ»
ЭКОНОМИКА
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Արցախյան պատերազմը որոշիչ նշանակություն ունեցավ տարածաշրջանային կոնյուկտուրայի վրա։ Խնդիրն այն է, որ հայկական կողմի պարտությունը փոխել է տարածաշրջանային ուժերի դասավորությունը և դարձել նոր ստատուս քվոյի առաջացման պատճառ։ Ճիշտ է՝ ներուժի տեսանկյունից դեռևս տևական ժամանակ կշեռքի նժարը թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կողմն էր թեքված, բայց պատերազմը նրանց հնարավորություն տվեց առաջխաղացում ունենալ նաև աշխարհագրական և աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից։ Իսկ այս նոր ստատուս քվոն ձևավորվում է հայկական կողմի դիրքերի հաշվին, բայց թուրքական ծրագրերն ավելի հեռու են գնում, քան կարելի է պատկերացնել։ Թուրքիան ձգտում է վերածվել հատուկ նշանակության խաղացողի, որը Արևելքն Արևմուտքին կապող կարևոր հանգույց կդառնա։ Եվ այս իմաստով պատահական չէ, որ Անկարան մեծապես շահագրգռվածություն է ցուցաբերում, որպեսզի տարածաշրջանային խոշոր նախագծերում յուրահատուկ ազդեցություն ունենա։ Առաջին հերթին դրանք էներգետիկ նախագծերն են, ինչպես օրինակ՝ Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղը, մի քանի գազատարներ ընդգրկող Հարավային գազային միջանցքը, «Թուրքական հոսք» գազամուղը և այլն։
Բացի սրանից, Անկարայի նպատակների մեջ են մտնում Արևել յան Միջերկրականի ածխաջրածիններով հարուստ հատվածի վրա վերահսկողություն հաստատելը և մեծ ներդրում ունենալն այն հարցում, որ Միջին Ասիայի էներգետիկ ռեսուրսները, մասնավորապես գազն ու նավթը, հենց Ադրբեջանի ու Թուրքիայի տարածքով հասնեն Եվրոպա։ Այս հարցում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հեռահար նպատակների մեջ է մտնում նաև Հայաստանի տարածքով, մասնավորապես Սյունիքով, էներգետիկ նախագծերի անցկացումը, որով Ադրբեջանի տարածքը կկապվի Նախիջևանի ու Թուրքիայի հետ, ինչն էլ ավելի կմեծացնի թուրքական ազդեցության գործոնը։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան ձգտում է Ադրբեջանի միջոցով առանցքային տրանզիտային օղակ դառնալ Միջին Ասիայի և Հարավային Ասիայի միջև։ Սրանով Թուրքիան փորձում է լուծել ոչ միայն պանթուրքական ծրագրերի իրականացման, այլև իր դաշնակից Պակիստանի հետ անմիջական կապի ապահովման խնդիրը։ Պատահական չէ, որ ակտիվորեն խոսվում է Ստամբուլ-ԹեհրանԻսլամաբադ բեռնատար գնացքի երթուղու շահագործման ուղղությամբ աշխատանքներն այս տարի ավարտելու մտադրության մասին։
Հենց այս նախագծի իրագործմամբ Նախիջևանի հետ 11 կմ երկարությամբ սահմանի միջոցով Թուրքիան անխափան երկաթուղային հաղորդակցություն հաստատելու հնարավորություն կստանա Ադրբեջանի, թյուրքական աշխարհի և Պակիստանի հետ: Գրեթե կասկած չկա, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը փորձելու է իր այս նախագծերի իրականացման համատեքստում օգտագործել Սյունիքով կառուցվելիք երկաթուղին, որն, ըստ իրենց ծրագրերի, կապող օղակի դեր պետք է կատարի Ադրբեջանի, Նախիջևանի ու Թուրքիայի միջև։ Բայց այստեղ հարցն այն է, որ տարածաշրջանում տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակման և թուրքական նախագծերի հետ միասին ակտիվորեն ներթափանցելու է թուրքական ազդեցությունը, որի արդյունքում Հայաստանը կհայտնվի թուրքական ազդեցության գոտում և վերջնականապես կկորցնի իր սուբյեկտայնությունը։ Պատահական չէ, որ մարտի 31-ին թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի հերթական նիստին Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, թե «Զանգեզուրի միջանցքը թյուրքական աշխարհի համախմբման գործում կարևոր դեր է ունենալու»։ Իսկ այսպիսի աշխարհաքաղաքական դասավորության պայմաններում Հայաստանը պետք է անցնի ակտիվ քայլերի ձեռնարկմանը։
Խոսքը, մասնավորապես, տարածաշրջանում ներկայացված երկրների՝ առաջին հերթին Ռուսաստանի, Իրանի ու Վրաստանի, ու թուրքական ազդեցության ընդլայնմամբ մտահոգված այլ երկրների հետ ակտիվ աշխատանքի մասին է, որի արդյունքում հնարավոր կլինի թուրքական ազդեցությունը շրջանցող նախաձեռնություններով հանդես գալ։ Օրինակ՝ Իրանի ու Վրաստանի շահերից է բխում, որ Հայաստանի միջոցով Պարսից ծոցը Սև ծովի հետ կապող միջանցք ստեղծվի։ Բայց այս հարցում ևս Հայաստանը թերացել է։ Չնայած Փաշինյանի աշխարհացունց խոստումներին, մինչ այժմ չենք կարողացել ավարտել Հյուսիս-հարավ մայրուղու կառուցումը։ Էլ որ մի երկիրը լուրջ կընդունի մեր կողմից տարածաշրջանային նախագծերի վերաբերյալ նախաձեռնությունների կյանքի կոչումը։
Ու ընդհանրապես, ներկայիս իշխանություններից ակնկալիքներ ունենալն անիմաստ է, քանի որ նրանց կողմից տարվող քաղաքականությունը վկայում է նրա մասին, որ նրանք համակերպվել են այն մտքի հետ, թե խոստացվող ապաշրջափակման դիմաց Հայաստանը վերածվելու է թուրքական գործոնից կախված վիճակում գտնվող մի երկրի։
Արտակ Գալստյան
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Правительство Армении должно ответить народу Арцаха и Армении, почему не желает вносить этот вопрос в повестку 
Европарламент призвал разрешить Украине наносить удары по законным военным целям в России
В НС прошла встреча с делегацией Института по правам человека и гуманитарному праву имени Рауля Валленберга
Комиссии по защите основных прав народа Нагорного Карабаха: Народ Арцаха имеет право на самоопределение и возвращение
АРФ Дашнакцутюн: Власти Нагорного Карабаха должны сообщить детали происшедшего в прошлом году
Минфин обсудил результаты Исследования открытости бюджета Армении за 2023 год
В Армении 22385 граждан представили в налоговый орган 36736 заявлений об аренде недвижимого имущества
Цена нефти Brent незначительно поднялась до $73,73 за баррель
В Армении на ремонт дорог выделено еще 12 млн. долларов
Мужчина 18 лет оплачивал счета своего соседа за электричество из-за ошибки компании-поставщика
Сын певца Спитакци Айко останется на свободе
Депутат Бундестага Германии: Я не вижу возможностей для возвращения армян в Нагорный Карабах
Дженнифер Лопес хочет написать песню о сексуальных навыках Бена Аффлека: Он оказался «эгоистичным и примитивным любовником»
Бывший инструктор по йоге подала в суд на Лорен Санчес из-за детской книги
Гвен Стефани анонсировала новый альбом за последние семь лет
Ирина Шейк и Эшли Грэм эффектно появились на мероприятии Vogue Italia 60th Anniversary x Ray-Ban в Милане
Погода в Армении
Оппозиционер: Трагедия в Нагорном Карабахе может повториться и в Армении
«Во имя Родины»: Клеймо позора лежит также на международных гарантах безопасности армян Карабаха (прямой эфир)
Главный принудительный исполнитель Армении принял делегацию Федеральной службы судебных приставов РФ
Министр здравоохранения Армении: В дни переосвящения Эчмиадзинского собора могу быть в командировке
Генпрокуратура Венесуэлы запросила ордер на задержание президента Аргентины
«Ереван классик фест»: Перед зрителями выступил оркестр Санкт-Петербургской филармонии
События прошлого года демонстрируют важность реализации неотложных усилий по обеспечению международной стабильности: Заявление МИД
Генеральная Ассамблея ООН одобрила резолюцию против «незаконного присутствия» Израиля на палестинских территориях
Макрон отверг состав правительства, предложенный новым премьер-министром: Le Monde
Погода в Армении: ненастье и похолодание
Два убийственных образа нестареющей Деми Мур
Кендалл Дженнер стала блондинкой
Николь Кидман дразнили из-за высокого роста
Седьмого генерала из команды Шойгу задержали за коррупцию
Боррель осудил детонацию пейджеров в Ливане
ДТП в Лори: Есть погибший
В Кремле не согласились с оценкой ОДКБ Пашиняном
Пашинян полагает, что Армения в будущем может закупать газ у Азербайджана
Комиссия по защите конкуренции Армении применила меры ответственности в отношении двух компаний
Автодороги на территории Армении проходимы
Пашинян: Армения и Азербайджан впервые подписали документ на межгосударственном уровне
Секретарь СБ Армении считает большим успехом резкое сокращение военно-технического сотрудничества с РФ
Курсы валют в Армении
Обрушились на меня с той и с другой стороны. Можно подумать, я испугался их
Тасмагамбетов: ОДКБ готова к диалогу с Арменией 
«Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг?
От армянского варенья до казахского шоколада: первый сетевой магазин «Евразия» открыли в Москве
Сильное землетрясение произошло в Турции
КНДР запустила несколько баллистических ракет малой дальности
Пашинян надеется вернуть оккупированные Азербайджаном территории переговорным путем
Первый заместитель госсекретаря: Армяно-американские отношения прошли испытание временем
ВАШ РОМАНТИЧЕСКИЙ ГОРОСКОП НА 18 СЕНТЯБРЯ
СНБ Армении раскрыла подготовку к госперевороту: Следы ведут в Россию
