Երևան, 05.Դեկտեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Եթե մեկին գումարած մեկը տա ոչ թե երկու, այլ հինգ կամ վեց, դա էլ կլինի ոչստանդարտը

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ
Past.am-ի հյուրն է Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի ղեկավար Ստեփան Սաֆարյանը
 
 
– Պարոն Սաֆարյան, ինչպիսի՞ն է այսօր աշխարհը, եթե համառոտ, մի քանի նախադասությամբ ներկայացնեք:
 
– Աշխարհը շատ փոթորկոտ, քաոսային, անկանխատեսելի իրադարձություններով լի է այսօր: Եվ այս իրողությունը ցանկացած երկրից պահանջում է բավականին մեծ զգոնություն, չափազանց ճշգրիտ կանխատեսում և չափազանց էֆեկտիվ ու արագ արձագանքում: Ցավոք սրտի, Հայաստանը դեռևս չի կարող համարվել այն պետությունը, որը պատրաստ է փոթորկվող այս աշխարհում արագորեն կողմնորոշվել, խուսանավել ու արձագանքել դրական ու բացասական փոփոխություններին:
 
– Իսկ մեզ ուղղված հիմնական մարտահրավերները որո՞նք են:
 
– Բոլոր մարտահրավերները, որոնք կլինեն ծնվող թե՛ արտաքին կամ թե՛ ներքին միջավայրերում, ուղղակիորեն առնչվում են կառավարման մեր համակարգի որակին: Այս առումով մեզ համար առաջնային մարտահրավերը թերևս բանիմաց, պրոֆեսիոնալ կառավարիչներ ունենալն է: Այնպիսի համակարգ ապահովելն է, որի բոլոր մասնիկները սինխրոն գործեն և շատ արագ գործեն: Այնպես որ, մեր առջև դրված է ներքին վերակազմավորման լուրջ հրամայականը, որովհետև այսօրվա մեր ունեցածը կոշտ մի համակարգ է, որը ճռճռալով է տեղից շարժվում և որի թափանիվները շատ դանդաղ են պտտվում: Հայաստանի թիվ մեկ խնդիրը շարունակում է մնալ իր ներքին միջավայրի բարելավումը, ուր մարդը ազատ է բոլոր տեսակի սպառնալիքներից ու վտանգներից, լինեն դրանք աղքատություն, թե իրավունքի իրացման հետ կապված հարցեր: Իհարկե, այս ամենին պետք է ավելացնենք նաև էֆեկտիվ կառավարող դասը, որը ղեկը ճիշտ է պտտում:
 
– Մեր երկրում կառավարություն փոխվեց, համենայն դեպս նոր վարչապետ ունենք: Ի՞նչ եք կարծում` այդ ամենը արվո՞ւմ է, կամ դրանց հիմքերը դրվո՞ւմ են:
 
– Երևում է, որ վարչապետը գիտակցում է, որ ինքը պետք է աշխատի, պետք է գործ անի: Բայց չի երևում, թե ինչ պետք է անի: Մենք տեսնում ենք համակարգի օպտիմալ գործարկությանն ուղղված ինչ–որ քայլեր, տեսնում ենք, որ վարչապետն ու իր թիմն ամեն օր ինչ–որ ուղերձներ են ուզում տարածել այս կամ այն խնդրի հետ կապված: Բայց կառավարության ծրագիրը կարդալուց հետո, անկեղծ ասած, դեռևս չեմ հասկանում, թե այս փոթորկոտ աշխարհում Հայաստանի տեղի ու դերի վերասահմանման ուղղությամբ ի՞նչ է պատրաստվում անել այս կառավարությունը: Անգամ` գլոբալ մակարդակում, ուր կա ազգերի միջև դերերի, ֆունկցիաների բաժանում: Կոպիտ ասած` աշխատանքի բաժանում: Ինչո՞վ ենք մենք սարեր շուռ տալու, ինչպես որ վարչապետն է ասում, թե իրեն ծրագիր է պետք աշխարհը շուռ տալու համար: Ո՞րն է ճեղքում ապահովող մեր ֆունկցիան, որը համաշխարհային աշխատանքի բաժանման մեջ մեզ համար տեղ է հատկացնելու:
 
– Ինքնաբերաբա՞ր է ստացվելու, որպեսզի մենք մեր աշխատանքը գտնենք համաշխարհային շուկայում, թե դրան կնպաստի նաև համահայկական բնույթի այն Ռազմավարական նախաձեռնությունների կենտրոնի ստեղծումը, որը, վարչապետի ասելով, ստեղծվելու է ՀՀ կառավարությանը կից:
 
– Եթե մեր կառավարությունն ապացուցի, որ ինքն օգտվում է գիտելիքից, որ օգտվում է արդեն իսկ ստեղծված ու գործող հետազոտական կենտրոններից, ես կհավատամ, որ նոր կենտրոնի ստեղծման անհրաժեշտությունը կա: Ի վերջո, պետությունն ինքը հետազոտությունների մի շարք կենտրոններ ունի, որոնցից հանրությունն անգամ քիչ է տեղյակ: Էլ չեմ ասում, որ կան նաև մասնավոր ինստիտուտներ ու հետազոտական կենտրոններ, որոնք տարիներ շարունակ գործում են Հայաստանում: Ես, ճիշտն ասած, չգիտեմ, թե ինչ են ուզում ստանալ, որ չեն ստացել այս ինստիտուտներից, ինչ են պատվիրել վերջիններիս, որ մի հատ էլ ճռճռան անունով համահայկական նոր ռազմավարական կենտրոնի գաղափար են դնում: Գիտեք` շատ հաճախ այն տպավորությունն ես ստանում, որ Հայաստանում ձևն ամեն ինչ է, իսկ բովանդակությունը` ոչինչ:
 
– Վարչապետն ասում է, որ այսօր Հայաստանի տնտեսությունը ոտքի կանգնեցնելու, նաև դրսի աշխարհի մարտահրավերներին դիմակայելու համար հարկավոր են ոչ ստանդարտ քայլեր, ոչ ստանդարտ գործիքակազմ: Դուք մոտավորապես պատկերացնո՞ւմ եք, թե որոնք են այդ ոչստանդարտները:
 
– Ես համաձայն եմ վարչապետի կարծիքին: Այո, գոնե սկզբնական շրջանում այդպես պետք է վարվենք. սովորական քայլերով ու մոտեցումներով ոչնչի չենք հասնի: Նորից անդրադառնամ աշխարհի ներկա վիճակին` որպես ֆիզիկայից քաջատեղյակ մարդ, ասեմ, որ մենք ապրում ենք ոչ գծային ժամանակներում, որտեղ փոքր պատճառը կարող է մեծ հետևանքներ ունենալ, փոքր քայլը մեծ հաջողության բերել: Ոչ ստանդարտ քայլերն իմ պատկերացմամբ այն քայլերն են, որոց դեպքում փոքր ռեսուրսներով մեծ արդյունքների ես հասնում: Իսկ այս դեպքում պետք է համակարգի մեջ կոոպերացիայի տարրերը շատացվեն, որպեսզի այդ տարրերն իրար ուժեղացնեն, երբ մեկին գումարած մեկը ոչ թե երկուս կտա, այլ կտա հինգ, կտա վեց:
 
Երբ վերևում ասացի, որ մենք ներքին վերակազմակերպման խնդիր ունենք, դա նկատի ունեի, որ այս ոչ գծային աշխարհում մենք ինքներս էլ պետք է լինենք ոչ գծային: Որովհետև մենք փոքրաթիվ ենք, մենք չունենք մեծ ռեսուրսներ, բայց մենք ունենք շատ առավելություններ, որոնց օգտագործման դեպքում մեր համեստ ռեսուրսները կարող են շատ մեծ արդյունք ապահովել: Ինձ համար ոչստանդարտը դա է:
 
Գոհար Սարդարյան
 
 
Բլոգերը թաղված է գտնվել անտառում. ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐՖասթ Բանկը վերանորոգել է Կապանի թատրոնի ենթակառուցվածքներն ու մուտքըԱրմավիրում «Mitsubishi Pajero»-ն վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 2-5 աստիճանով 75 տարեկանում կյանքից հեռացել է «Mortal Konbat» սերիալի դերասան Քարի-Հիրոյուկի Տագավան Հայաստանում հիմնավորված է անորակ քաղաքական մշակույթը, մի բան, որ էդպես էլ չի ստացվում փոխել. Աննա ԿոստանյանՀայաստանը մտնում է նոր ռեպրեսիվ փուլ, որտեղ ազգային ինստիտուտները և հանրային հեղինակությունը դառնում են իշխանության վերարտադրության թիրախ․ Սուրենյանց Ռուբլին թանկացել է․ փոխարժեքն՝ այսօր Օրվա աղոթք Այն մասին, թե ինչպես է գործող վարչախումբը փաստացի կրճատում բանակը, և երկիրը անպաշտպան թողնում հնարավոր նոր թշնամական ագրեսիայի առաջ. Ա. ՉալաբյանԱրտակարգ դեպք՝ Արմավիրի մարզում․ հրշեջներին հաջողվել է կանխել Բամբակաշատ գյուղի տներից մեկում առաջացած կրակի տարածումը Սրբուհի Գալյանը դեկտեմբերի 15-19-ը կգործուղվի ԿատարԲեքսթեյջ լուսանկարներ «Մարդամեկը» սիթքոմի նկարահանման հրապարակից Մեր խնդիրն այժմ Ռուսաստանում կայացած հանդիպման ժամանակ հնչածի մասին ամբողջական տեղեկատվություն ստանալն է. Զելենսկի Ռուանդայի և Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության միջև խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը պատմական պահ է. Թրամփ Բռնցքամարտի ԱԱ․ 3 հայ բռնցքամարտիկ սկեցին հաղթանակով Visa-ն կսկսի գործել Սիրիայում Բաքվում «դատվող» Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության փաստաբանները խնդրել են արդարացնել նրանց Բեննու աստերոիդի նմուշներում հայտնաբերվել են խորհրդավոր «տիեզերական մաստակ» և կյանքի համար անհրաժեշտ շաքարներ Մհեր Ավետիսյանը Տավրիչեսկի պալատում հանդես է եկել «Հայրենական մեծ պատերազմը ԱՊՀ ժողովուրդների հավաքական հիշողության մեջ․ Հաղթանակի 80-ամյակին» նվիրված միջազգային կոնֆերանսումՊուտինն ասել է, թե ով է մեղավոր ԽՍՀՄ փլուզման համար 30-ամյա վարորդը «Ford»-ով վրաերթի է ենթարկել ամուսինների․ վերջինները տեղափոխվել են հիվանդանոց ՀՀ-ում հաշվառված տրանսպորտային միջոցներով ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտում կատարած օտարերկրացիները տուգանքը կվճարեն սահմանին Միրզոյանը Հադադի հետ է հանդիպել Իսպանիան, Նիդերլանդները և Իռլանդիան կբոյկոտեն «Եվրատեսիլը» Իսրայելի պատճառով ԱԱ. Արարատ Հարությունյանը մեկնարկեց հաղթանակով Հայաստանն ու Պորտուգալիան պատրաստ են խորացնել քաղաքական և տնտեսական կապերը Վրաստանը ՌԴ քաղաքացիներից բժշկական ապահովագրություն կպահանջի՝ երկիր մուտք գործելու համար Պուտինը` ԽՍՀՄ վերականգնման մասին «Մեր ձևով» ժողովրդական շարժումը՝ Վայոց Ձորում․ մարզում բացվեցին շարժման երկու գրասենյակներԸնդունվել է «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» օրենքի նախագիծը. ինչ է այն նախատեսում Արտառոց դեպք Երևանում․ տղամարդ է դանակահարվել, կասկածյալը վիրավորի կինն է «Hyundai Elantra»-ն վերածվել է մոխրակույտի, իսկ «Mercedes»-ը դարձել է ոչ շահագործելի Ադրբեջանն ակնկալում է, որ 2026 թվականին Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագիրը կստորագրվի․ Ամիրբեկով Որևէ մեկին չփոխանցե՛լ անձնական կամ բանկային տվյալներ․ ԿԲ-ն զգուշացնում է Ձյուն կտեղա՞․ ինչ եղանակ սպասել դեկտեմբերի 5-ից 8-ը Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահմանի ամբողջական բացումը «ԹՐԻՓ ուղուց» հետո հաջորդ կարևոր օղակն է, որը կամբողջացնի տարածաշրջանի վերափոխման գործընթացը․ Միրզոյան Պետության կողմից տներ կառուցելն ու արցախցիներին տրամադրելն ամենաճիշտ տարբերակն է․ Արցախի ՄԻՊ Սպիտակի «Cloud Dancer» երանգը հայտարարվել է 2026 թվականի տարվա գույն Թբիլիսին աջակցում է Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղությանը. Վրաստանի ԱԳ նախարար ՊԵԿ նախագահ Էդուարդ Հակոբյանի անունով WhatsApp հավելվածում ստեղծվել են կեղծ օգտահաշիվներ ԱԺ-ն հաստատել է Հայաստանի 2026 թվականի պետական բյուջեն Վեց տարվա ընթացքում առաջին անգամ երկնքում ձևավորվում է մոլորակների արեգակնային շքերթ Հաստատվել է արտադպրոցական հաստատությունների մանկավարժական աշխատողների կամավոր ատեստավորման ժամանակացույցը Անահիտ Մանասյանը ՄԹ դեսպանին է ներկայացրել ՄԻՊ աշխատանքի կարևոր ուղղությունները Արցախի ժողովրդի պայքարի երկու տարին. Արցախի Ազգային ժողովը հայտարարություն է տարածել Երևանում թալանել են շենքի բակում կայանված «Chevrolet Volt» մակնիշի ավտոմեքենա․ վնասը կազմել է 1 մլն Օնլայն վարկեր ձևակերպելու միջոցով առանձնապես խոշոր չափերի հափշտակություն կատարած անձը դատապարտվել է 4 տարի ժամկետով ազատազրկման Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Նալբանդյան փողոցում Սարգիս Փարսադանյանը որոնվում է որպես անհետ կորած