Երևան, 01.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Նստած ենք վար­կա­յին ասե­ղի վրա. ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ճգնա­ժամն ավե­լի է խո­րա­նում»

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

Այս տարվա 7 ամսվա սոցիալ-տնտեսական տվյալներն ավելի վատն են, քան հունիսին գրանցված ցուցանիշները: Այս եզրահանգմանն է եկել տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը, որը «Փաստի» հետ զրույցում անդրադարձել է տնտեսական մի շարք հարցերի, առանձնացրել այս փուլում առկա կարևոր հիմնախնդիրները: «Այդ ցուցանիշները վկայում են, որ մեր տնտեսության մեջ ֆինանսատնտեսական ճգնաժամն ավելի ու ավելի է խորանում:

Եթե 2020 թ. հունվար-հունիս ամիսների կտրվածքով 4,7 տոկոս տնտեսական անկում ունեինք, ապա 7 ամսվա տվյալներով այդ ցուցանիշը 5,7 տոկոս է: Հուլիս ամսվա ցուցանիշների մեջ անկումն առավել խորացել է հատկապես ծառայության ոլորտում: Արդյունաբերության ոլորտում ևս անկումը շարունակվում է: Եթե հունվար-հունիս ամիսներին արդյունաբերությունը 1,5 տոկոս աճ ուներ, ապա հունվար-հուլիսին աճը կազմում է 1,3 տոկոս: Այս ոլորտում մենք որոշակի անկում ունենք, ինչը պայմանավորված է հանքարդյունաբերության թվերի ճշգրտմամբ: Մասնավորապես՝ անցած տարի հուլիս ամսին շահագործման հանձնվեց Թեղուտը:

Այս տարվա 6 ամսվա ընթացքում Թեղուտի արտադրանքը թույլ էր տալիս մեր հանքարդյունաբերության մեջ աճ ապահովել, բայց այդ աճը հուլիսից սկսած նվազելու է, ինչն իր բացասական ազդեցությունն է թողնելու տնտեսական ցուցանիշների վրա, քանի որ մեր տնտեսությունը մեծ կախվածություն ունի այս ոլորտից»,-ասաց տնտեսագետը: Հաշվի առնելով վերոնշյալ ցուցանիշները՝ նա հավելեց. «Կառավարության հակաճգնաժամային միջոցառումներն առհասարակ չունեն թիրախավորված նպատակներ:

Բացի այդ, կան վերահսկողության խնդիրներ՝ կապված դրանց կատարման հետ: Մասնավորապես՝ գյուղատնտեսության ոլորտում միլիարդավոր դրամների չափով սուբսիդավորում են իրականացնում, գյուղացիները 1-3 մլն դրամի չափով անտոկոս վարկեր են ստանում, բայց խնդիր կա այդ վարկերի հասցեական օգտագործման տեսանկյունից: Օրինակ՝ դրանք արդյոք ծախսվո՞ւմ են ցանքատարածություններ ավելացնելու համար, թե՞ ոչ:

Որևէ վերահսկողություն չկա: Եվ, մեծ հաշվով, բանկերին ոչ թե հետաքրքրում է, թե ինչ նպատակով է գումարը ծախսվել, այլ հետաքրքրում է վարկունակությունը: Եվ այս իրավիճակում պատահական չէ, որ գյուղատնտեսության ոլորտում անգամ այդքան մեծ ներարկումների դեպքում 2020 թ. երկրորդ եռամսյակի ընթացքում անկում է գրանցվել: 2020 թ. առաջին եռամսյակի համեմատ 2020 թ. երկրորդ եռամսյակում այս ոլորտում արձանագրված անկումը կազմել է 3,2 տոկոս: Ստացվում է՝ գումարները, որոնք դրվել են այս ոլորտում, տեղ չեն հասել:

Եվ ակնհայտ է, որ այս տարի նշված ոլորտում ևս խնդիրներ ենք ունենալու: Բայց մեր հիմնական խնդիրը հատկապես այս տարվա աշնան ամիսներին է ի հայտ գալու, երբ սկսվի վարկային ճգնաժամը: Խնդիրն այն է, որ թե՛ քաղաքացիները, թե՛ բիզնեսները տարբեր վարկեր ձեռք բերելու համար մեծ քանակությամբ անշարժ գույք են գրավադրել բանկերում: Այս ամիսներին շատերը որոշակի պարտքեր են կուտակել: Թեպետ ոմանք օգտվել են որոշակի արձակուրդներից, բայց ակնհայտ է, որ այսպես երկար չի կարող շարունակվել. բանկերը կա՛մ վերցնելու են գրավադրված գույքերը, կա՛մ մարդիկ իրենց շենք- շինությունները, բնակարանները պետք է վաճառքի հանեն:

Այս ամենի հետևանքով աշնան ամիսներին անշարժ գույքի շուկայում զզալի անկում ենք ունենալու»: Անդրադառնալով աշխատավարձերի հատվածում արձանագրված աճին՝ Ս. Պարսյանը նկատեց. «5 ամսվա կտրվածքով մենք միջին անվանական աշխատավարձի 5 տոկոս աճ ունենք, որը հիմնականում ապահովել է պետական, մասնավորապես բարձրաստիճան պաշտոնյաների հատվածը, որոնց աստղաբաշխական պարգևավճարներն ու հավելավճարները նույնն են մնացել: Ամբողջ երկիրը գտնվում է տնտեսական ճգնաժամի մեջ, մարդիկ խնայողություններ են անում, որ կարողանան դիմանալ այս իրավիճակին, բայց բարձրաստիճան պաշտոնյաները շարունակում են նույնքան բարձր աշխատավարձ ստանալ, որքան նախորդ տարի: Սա անարդար է՝ անկախ նրանից, թե ով է իշխանության:

Բացի այդ, շատ կարևոր հանգամանք է այն, թե ի՞նչ արդյունքի համար են ստանում այդ գումարները: Եթե, օրինակ՝ տնտեսական ու սոցիալական բլոկի պատասխանատուները ձախողել են քաղաքականությունը, ինչո՞ւ պետք է պարգևավճար կամ նման բարձր աշխատավարձ ստանան»: Նա շեշտեց, որ կառավարության՝ մինչ այս արված կանխատեսումները, ընդհանուր առմամբ, իրականություն չդարձան: «Ֆինանսների նախարարն ապրիլին կանխատեսում էր, որ տնտեսական անկումը 2 տոկոս է լինելու, մեկ ամիս հետո հայտարարեցին, որ 4 տոկոս կլինի, բայց արդեն 7 ամսվա տվյալներով մենք 5,7 տոկոս անկում ունենք:

Եվ ակնհայտ է, որ այդ անկումը շարունակվելու է նաև հաջորդ ամիսների ընթացքում: Իսկ կառավարության ապրիլի այն կանխատեսումը, թե ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի հետևանքով հարկային հավաքագրումն ընդամենը 169 մլրդ դրամով է պակաս լինելու, բավականին լավատեսական սցենար է: Ըստ էության, կառավարությունը ստիպված է լինելու ֆինանսավորման այլ աղբյուրներ գտնել, քանի որ հարկային մուտքերն ավելի ու ավելի են նվազելու:

Արդեն 7 ամսվա կտրվածքով նախորդ տարվա համեմատ հարկերի 5 տոկոսով ավելի քիչ հավաքագրում ունենք»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ կառավարույունն այս դեպքում երկու ճանապարհ ունի: «Կա՛մ պետք է ծախսերը նվազեցնի, կա՛մ այլընտրանքային ֆինանսավորման աղբյուրներ գտնի: Հաշվի առնելով, որ այս կառավարության ֆինանսիստները աշխատել են նաև նախորդ կառավարության օրոք, լուծումը արտաքին կամ ներքին պարտքի ավելացումն է լինելու:

Գնալու են պետական պարտքի ավելացման ճանապարհով, նոր վարկային փաթեթներ կնքելու առաջարկներ են անելու, ինչին ականատես ենք լինում վերջին ամիսների ընթացքում: Այս տարվա ընթացքում արտաքին պետական պարտքն արդեն հասել է 8 մլրդ դոլարի, որի ավելացման պատճառ է հանդիսացել սխալ ֆինանսական քաղաքականությունը:

Եվ այս քաղաքականությունն ավելի լուրջ խնդիրների է տանելու: Մենք ոչ միայն այս տարի, այլև հաջորդ տարվա ընթացքում ենք վատ ապրելու: Մենք ստիպված ենք լինելու դարձյալ լրացուցիչ պարտք վերցնել ու սպասարկել ոչ միայն նախորդ կառավարության, այլև այս կառավարության ժամանակ վերցված վարկերը: Մեծ հաշվով, մենք նստած ենք վարկային ասեղի վրա, և սա ամենալուրջ մտահոգությունն է»,-ընդգծեց տնտեսագետը: Սուրեն Պարսյանը շեշտեց՝ պարտքը, որպես այսպիսին, բացասական երևույթ չէ:

«Բացասական երևույթը վերցված գումարներն անարդյունավետ ծախսելն է, ինչը մենք արդեն տասնամյակներ շարունակ տեսնում ենք: Խնդիր է, երբ երկիրն ունի աղբյուրներ, բայց նախընտրում է պարտք վերցնել: Մենք կարող էինք հարկերի ձևով տնտեսությունից վերցնել գումարները, բայց պարտք ենք վերցնում: Ընդհանուր առմամբ, այս պահի դրությամբ անարդյունավետ ծախսեր ունենք, և պետք է վերանայել բյուջետային քաղաքականությունը: 2020 թվականի բյուջեն համահունչ չէ այս տարվա ֆինանսատնտեսական ճգնաժամին:

Կառավարությունը պետք է փոխի ֆինանսատնտեսական քաղաքականությունը: Բացի այդ, Կենտրոնական բանկի և կառավարության դրամավարկային ու տնտեսական քաղաքականության ներդաշնակեցման, դրանք միմյանց հետ համապատասխանեցնելու խնդիր ունենք: Օրինակ՝ մեր պետական բյուջեով նախատեսված է 4,5 տոկոս գնաճ այն դեպքում, երբ ԿԲ-ն նախատեսում է 2 տոկոս: 4,5 ի պարագայում պետական բյուջեի մուտքերը կավելանան, տնտեսությունը կաշխուժանա, իսկ 2 տոկոս ցածր գնաճը ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի պայմաններում մեծ վնաս է հասցնում տնտեսությանը»,-եզրափակեց տնտեսագետը:

Ադրբեջանի կեղծիքն Ամբերդի վերաբերյալ․ «Գեղարդ» հիմնադրամ ՆԳՆ ոստիկանությունը հորդորում է կամավոր հանձնել ապօրինի պահվող զենք-զինամթերքը Իրկուտսկի մերձակայքում վթարից 3 մարդ է մաhացել. տեսախցիկը ֆիքսել է պահը (տեսանյութ) 1 մլրդ 658 մլն դրամ՝ նախագահի աշխատակազմին՝ ոչինչ չանելու համար ԱՄՆ-ը վստահ էր, որ Ուկրաինան կպարտվի, իսկ Զելենսկին կսպանվի. նախկին արտգործնախարար Ովքե՞ր են մասնակցել Աննա Հակոբյանի թանկանոց ընթրիքին (տեսանյութ) Արցախցի Էրիկ Առստամյանը՝ բռնցքամարտի աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր «Արև»-ի վրա աշխատել եմ մի քանի ամիս. Սիրուշոն լուսանկարներ է հրապարակել Իրանը հայտարարել է, որ Թուրքիան Ռաիսիի որոնումների ժամանակ ավելի շատ փորձել է գովազդել իր ԱԹՍ-ն, քան օգնել Ավտովթար՝ Երևանում․ «Վեգա» հիպերմարկետի մոտ բախվել են «Mercedes»-ն ու «BMW»-ն․ կա վիրավոր Լույս չի լինի․ հասցեներ Ինչքան ժամանակ է՝ մեզ ուզում են թևերի բաժանել, բայց մենք չենք բաժանվում. Վահագն Ալեքսանյան Մի լավ քննադատեցինք իրար. ընդ որում՝ բավականին անողոք. Փաշինյանը տեսանյութ է հրապարակել ՔՊ փակ նիստից Էմմա Պողոսյանը` Եվրոպայի առաջնության չեմպիոն Աննա Հակոբյանը լուսանկարներ է հրապարակել, թե ինչ տեսքով է ներկայացել այսօրվա ընթրիքին Եթե պատերազմը շարունակվի այս նույն տեմպերով, ապա շատ հավանական է, որ Լիբանանը տարածքային կորուստներ ունենա Փաշինյանի ուղղությամբ խնձոր նետելու մեջ կասկածվող արցախցի Առուստամյանի դատական նիստը հետաձգվեց Խարդախության զոհ դարձած Իվանիշվիլին ի սկզբանե սահմանված գումարից 282 միլիոն դոլարով պակաս վնասի փոխհատուցում կստանա Ո՞ր տեղն է զբաղեցնում Հայաստանը՝ արտահանող երկրների համաշխարհային վարկանիշում 2023 թվականին Ներգաղթյալների ռուսերեն չիմացող երեխաներին չի կարելի դպրոց ընդունել. Մեդվեդև Էրեբունու ՁՊՎ-ից ազատ են արձակվել ձերբակալվածներ Աղվան Արշակյանը և Հայկ Նիկողոսյանը Միացյալ Նահագները գովել է Հայաստանին և Ադրբեջանին Իսպանիայում ջրհեղեղի հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 140-ի. բազմաթիվ անհետ կորածներ կան Տաթևիկ Գրիգորյանը նշանակվել է Վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Կոստանյանն ու Հորդանանի ԱԳ նախարարության գլխավոր քարտուղարը կարևորել են ուղիղ չվերթներն ու վիզային ռեժիմների դյուրացումը Աստիճանաբար կցրտի 3-6 աստիճանով, սպասվում են ձյան և անձրևի տեսքով տեղումներ Սրբազան պայքարի աջակիցները Էրեբունու ՁՊՎ-ի առջև հավաք են իրականացնում` ի աջակցություն ձերբակալված 9 քաղաքացիների Հայաստանում աշխարհազորը կփոխարինվի տեղական պաշտպանության ուժերով. որոշում Ի՞նչ կապ ունի Լիլիթ Բասյանն Անահիտ Սիմոնյանի վերջին հայտարարությունների հետ. սննդաբանի հրապարակումը 12-ամյա դպրոցականը կուրացել է արագ սննդի պատճառով. ԱՄՆ ԱՄՆ-ը հարվածներ է հասցրել Սիրիայի տարածքին Լևոն Քոչարյանի և Սերգեյ Ասատուրովի գործով դատական նիստը հետաձգվեց Ուրանի արբանյակի վրա հայտնաբերվել է թաքնված օվկիանոս, որում կյանքի առաջացման համար պայմաններ կան«Ադրբեջանը չի կշտանում». Բաքուն կրկնել է խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու իր նախապայմանը Կարևոր տեղեկություն «Գրին քարտի» խաղարկությանը մասնակցել ցանկացողների համար Նյութը տեղադրել է հարևանին պատկանող ավտոտնակի փոսակում և պայթեցրել. մանրամասներ Դիլիջանի դեպքից (տեսանյութ) Վարչապետը ներկա է գտնվել Երվանդ Մանարյանի արձանի բացման արարողությանը (լուսանկարներ) Որոնվում է տեսագրության մեջ պատկերված անձը Զինվորական համազգեստը կփոխվի՞ Ջոն Կիրակոսյանի անվան դպրոցի տնօրենի ԺՊ-ն աշխատանքից ազատված ուսուցչի հրամանը չի տալիս Գերմանիան փակում է երկրում Իրանի բոլոր գլխավոր հյուպատոսությունները Անցկացրու՛ weekend Աբու Դաբիում9 քաղաքացիների ձերբակալման հիմքերը, մեղմ ասած, զավեշտալի են, և իրավական հարթությունում դիտարկելու իմաստ չկա. Տիգրան ԱբրահամյանՖուտզալի սիրողական մրցաշարի եզրափակիչի մասնակիցները հայտնի են. պայքարը թեժ է լինելու «ՀՀԿ-ի և ՔՊ-ի տարբերությունը. Ինչպե՞ս համեմատել անհամեմատելին». Արտակ Զաքարյան Բաքուն և Երևանը լուրջ առաջընթաց են գրանցել խաղաղության շուրջ բանակցություններում, հիմնական խոչընդոտը ՀՀ Սահմանադրությունն է. Բայրամով Հայաստանի գիտական կենտրոններից մեկն անցնում է «կանաչ» էներգետիկայիՍովորել խնայել․ Խնայողությունների օրը՝ Idram Junior-ի հետ Վայոց ձորում պարեկային ծառայողի նկատմամբ բռնություն գործադրելու վարույթով մեղադրանք է ներկայացվել նույն մարզի 41-ամյա բնակչին Սերժ Սարգսյանի նախագահության ողջ շրջանում Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը եղել է ոչ միայն առաջնային, այլև առանցքային վեկտորներից մեկը. Հովասափյան