Երևան, 25.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Նստած ենք վար­կա­յին ասե­ղի վրա. ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ճգնա­ժամն ավե­լի է խո­րա­նում»

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

Այս տարվա 7 ամսվա սոցիալ-տնտեսական տվյալներն ավելի վատն են, քան հունիսին գրանցված ցուցանիշները: Այս եզրահանգմանն է եկել տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը, որը «Փաստի» հետ զրույցում անդրադարձել է տնտեսական մի շարք հարցերի, առանձնացրել այս փուլում առկա կարևոր հիմնախնդիրները: «Այդ ցուցանիշները վկայում են, որ մեր տնտեսության մեջ ֆինանսատնտեսական ճգնաժամն ավելի ու ավելի է խորանում:

Եթե 2020 թ. հունվար-հունիս ամիսների կտրվածքով 4,7 տոկոս տնտեսական անկում ունեինք, ապա 7 ամսվա տվյալներով այդ ցուցանիշը 5,7 տոկոս է: Հուլիս ամսվա ցուցանիշների մեջ անկումն առավել խորացել է հատկապես ծառայության ոլորտում: Արդյունաբերության ոլորտում ևս անկումը շարունակվում է: Եթե հունվար-հունիս ամիսներին արդյունաբերությունը 1,5 տոկոս աճ ուներ, ապա հունվար-հուլիսին աճը կազմում է 1,3 տոկոս: Այս ոլորտում մենք որոշակի անկում ունենք, ինչը պայմանավորված է հանքարդյունաբերության թվերի ճշգրտմամբ: Մասնավորապես՝ անցած տարի հուլիս ամսին շահագործման հանձնվեց Թեղուտը:

Այս տարվա 6 ամսվա ընթացքում Թեղուտի արտադրանքը թույլ էր տալիս մեր հանքարդյունաբերության մեջ աճ ապահովել, բայց այդ աճը հուլիսից սկսած նվազելու է, ինչն իր բացասական ազդեցությունն է թողնելու տնտեսական ցուցանիշների վրա, քանի որ մեր տնտեսությունը մեծ կախվածություն ունի այս ոլորտից»,-ասաց տնտեսագետը: Հաշվի առնելով վերոնշյալ ցուցանիշները՝ նա հավելեց. «Կառավարության հակաճգնաժամային միջոցառումներն առհասարակ չունեն թիրախավորված նպատակներ:

Բացի այդ, կան վերահսկողության խնդիրներ՝ կապված դրանց կատարման հետ: Մասնավորապես՝ գյուղատնտեսության ոլորտում միլիարդավոր դրամների չափով սուբսիդավորում են իրականացնում, գյուղացիները 1-3 մլն դրամի չափով անտոկոս վարկեր են ստանում, բայց խնդիր կա այդ վարկերի հասցեական օգտագործման տեսանկյունից: Օրինակ՝ դրանք արդյոք ծախսվո՞ւմ են ցանքատարածություններ ավելացնելու համար, թե՞ ոչ:

Որևէ վերահսկողություն չկա: Եվ, մեծ հաշվով, բանկերին ոչ թե հետաքրքրում է, թե ինչ նպատակով է գումարը ծախսվել, այլ հետաքրքրում է վարկունակությունը: Եվ այս իրավիճակում պատահական չէ, որ գյուղատնտեսության ոլորտում անգամ այդքան մեծ ներարկումների դեպքում 2020 թ. երկրորդ եռամսյակի ընթացքում անկում է գրանցվել: 2020 թ. առաջին եռամսյակի համեմատ 2020 թ. երկրորդ եռամսյակում այս ոլորտում արձանագրված անկումը կազմել է 3,2 տոկոս: Ստացվում է՝ գումարները, որոնք դրվել են այս ոլորտում, տեղ չեն հասել:

Եվ ակնհայտ է, որ այս տարի նշված ոլորտում ևս խնդիրներ ենք ունենալու: Բայց մեր հիմնական խնդիրը հատկապես այս տարվա աշնան ամիսներին է ի հայտ գալու, երբ սկսվի վարկային ճգնաժամը: Խնդիրն այն է, որ թե՛ քաղաքացիները, թե՛ բիզնեսները տարբեր վարկեր ձեռք բերելու համար մեծ քանակությամբ անշարժ գույք են գրավադրել բանկերում: Այս ամիսներին շատերը որոշակի պարտքեր են կուտակել: Թեպետ ոմանք օգտվել են որոշակի արձակուրդներից, բայց ակնհայտ է, որ այսպես երկար չի կարող շարունակվել. բանկերը կա՛մ վերցնելու են գրավադրված գույքերը, կա՛մ մարդիկ իրենց շենք- շինությունները, բնակարանները պետք է վաճառքի հանեն:

Այս ամենի հետևանքով աշնան ամիսներին անշարժ գույքի շուկայում զզալի անկում ենք ունենալու»: Անդրադառնալով աշխատավարձերի հատվածում արձանագրված աճին՝ Ս. Պարսյանը նկատեց. «5 ամսվա կտրվածքով մենք միջին անվանական աշխատավարձի 5 տոկոս աճ ունենք, որը հիմնականում ապահովել է պետական, մասնավորապես բարձրաստիճան պաշտոնյաների հատվածը, որոնց աստղաբաշխական պարգևավճարներն ու հավելավճարները նույնն են մնացել: Ամբողջ երկիրը գտնվում է տնտեսական ճգնաժամի մեջ, մարդիկ խնայողություններ են անում, որ կարողանան դիմանալ այս իրավիճակին, բայց բարձրաստիճան պաշտոնյաները շարունակում են նույնքան բարձր աշխատավարձ ստանալ, որքան նախորդ տարի: Սա անարդար է՝ անկախ նրանից, թե ով է իշխանության:

Բացի այդ, շատ կարևոր հանգամանք է այն, թե ի՞նչ արդյունքի համար են ստանում այդ գումարները: Եթե, օրինակ՝ տնտեսական ու սոցիալական բլոկի պատասխանատուները ձախողել են քաղաքականությունը, ինչո՞ւ պետք է պարգևավճար կամ նման բարձր աշխատավարձ ստանան»: Նա շեշտեց, որ կառավարության՝ մինչ այս արված կանխատեսումները, ընդհանուր առմամբ, իրականություն չդարձան: «Ֆինանսների նախարարն ապրիլին կանխատեսում էր, որ տնտեսական անկումը 2 տոկոս է լինելու, մեկ ամիս հետո հայտարարեցին, որ 4 տոկոս կլինի, բայց արդեն 7 ամսվա տվյալներով մենք 5,7 տոկոս անկում ունենք:

Եվ ակնհայտ է, որ այդ անկումը շարունակվելու է նաև հաջորդ ամիսների ընթացքում: Իսկ կառավարության ապրիլի այն կանխատեսումը, թե ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի հետևանքով հարկային հավաքագրումն ընդամենը 169 մլրդ դրամով է պակաս լինելու, բավականին լավատեսական սցենար է: Ըստ էության, կառավարությունը ստիպված է լինելու ֆինանսավորման այլ աղբյուրներ գտնել, քանի որ հարկային մուտքերն ավելի ու ավելի են նվազելու:

Արդեն 7 ամսվա կտրվածքով նախորդ տարվա համեմատ հարկերի 5 տոկոսով ավելի քիչ հավաքագրում ունենք»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ կառավարույունն այս դեպքում երկու ճանապարհ ունի: «Կա՛մ պետք է ծախսերը նվազեցնի, կա՛մ այլընտրանքային ֆինանսավորման աղբյուրներ գտնի: Հաշվի առնելով, որ այս կառավարության ֆինանսիստները աշխատել են նաև նախորդ կառավարության օրոք, լուծումը արտաքին կամ ներքին պարտքի ավելացումն է լինելու:

Գնալու են պետական պարտքի ավելացման ճանապարհով, նոր վարկային փաթեթներ կնքելու առաջարկներ են անելու, ինչին ականատես ենք լինում վերջին ամիսների ընթացքում: Այս տարվա ընթացքում արտաքին պետական պարտքն արդեն հասել է 8 մլրդ դոլարի, որի ավելացման պատճառ է հանդիսացել սխալ ֆինանսական քաղաքականությունը:

Եվ այս քաղաքականությունն ավելի լուրջ խնդիրների է տանելու: Մենք ոչ միայն այս տարի, այլև հաջորդ տարվա ընթացքում ենք վատ ապրելու: Մենք ստիպված ենք լինելու դարձյալ լրացուցիչ պարտք վերցնել ու սպասարկել ոչ միայն նախորդ կառավարության, այլև այս կառավարության ժամանակ վերցված վարկերը: Մեծ հաշվով, մենք նստած ենք վարկային ասեղի վրա, և սա ամենալուրջ մտահոգությունն է»,-ընդգծեց տնտեսագետը: Սուրեն Պարսյանը շեշտեց՝ պարտքը, որպես այսպիսին, բացասական երևույթ չէ:

«Բացասական երևույթը վերցված գումարներն անարդյունավետ ծախսելն է, ինչը մենք արդեն տասնամյակներ շարունակ տեսնում ենք: Խնդիր է, երբ երկիրն ունի աղբյուրներ, բայց նախընտրում է պարտք վերցնել: Մենք կարող էինք հարկերի ձևով տնտեսությունից վերցնել գումարները, բայց պարտք ենք վերցնում: Ընդհանուր առմամբ, այս պահի դրությամբ անարդյունավետ ծախսեր ունենք, և պետք է վերանայել բյուջետային քաղաքականությունը: 2020 թվականի բյուջեն համահունչ չէ այս տարվա ֆինանսատնտեսական ճգնաժամին:

Կառավարությունը պետք է փոխի ֆինանսատնտեսական քաղաքականությունը: Բացի այդ, Կենտրոնական բանկի և կառավարության դրամավարկային ու տնտեսական քաղաքականության ներդաշնակեցման, դրանք միմյանց հետ համապատասխանեցնելու խնդիր ունենք: Օրինակ՝ մեր պետական բյուջեով նախատեսված է 4,5 տոկոս գնաճ այն դեպքում, երբ ԿԲ-ն նախատեսում է 2 տոկոս: 4,5 ի պարագայում պետական բյուջեի մուտքերը կավելանան, տնտեսությունը կաշխուժանա, իսկ 2 տոկոս ցածր գնաճը ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի պայմաններում մեծ վնաս է հասցնում տնտեսությանը»,-եզրափակեց տնտեսագետը:

«Ռոբերտ Աբաջյանի նման տղերք ենք տվել, ինչպե՞ս կարող եմ չծառայել»․ Արմեն Մինասյան94 տարեկանում մահացել է ԱՄՆ նախագահի նախկին թեկնածուն«Հըզբոլլահի» զինյալներն օրվա սկզբից ավելի քան 100 հրթիռ են արձակել Իսրայելի ուղղությամբՄենք կհասնենք կայունության․ Տիկնիզյանը՝ Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականի մասինԹբիլիսիում կարմիր ներկ են լցրել Չեխոսլովակիայում 1989 թվականի թավշյա հեղափոխությանը նվիրված պաստառների վրաՁյուն կտեղա. եղանակը նոյեմբերի 25-ից 29-ըԻ՞նչ գույներով զարդարել տոնածառը 2025 թվականին՝ Օձի տարումՈւկրաինական ԶՈւ-ն ԱԹՍ-ով հարվածել է ԴԺՀ-ի Սեմիգորյե գյուղին․ 22-ամյա խաղաղ բնակիչ է զոհվելԻրանը Ժնևում ծրագրում է միջուկային համաձայնագրի շուրջ բանակցություններ․ Kyodo«Բերթ» փոթորկի առաջացրած ջրհեղեղների հետևանքով Ուելսում երեք մարդ է զոհվել1 մլրդ դրամ կհատկացվի Երևանի ու մարզերի թատրոնների, համերգային դահլիճների համար գույք, տեխնիկա գնելու նպատակովՋուր չի լինի նոյեմբերի՝ 25, 26 և 27-ին տասնյակ հասցեներումԴեսպանը ասել է, թե ինչպես է Թուրքիան օգնել ՈւկրաինայինՆոյեմբերի 25-ին լույս չի լինելու մի շարք հասցեներումՀարավային Կորեայի կողմից Ուկրաինային զենք մատակարարելը կկործանի Սեուլի և Մոսկվայի հարաբերությունները․ Ռուսաստանի ԱԳՆԳեներալ Նորատ Տեր Գրիգորյանի հետ քննարկեցինք Մոսկվայում տեղի ունենալիք Ռուսաստան-Հայաստան հասարակական 2-րդ ֆորումի գործունեության մասին հարցեր. Մհեր ԱվետիսյանԷրդողանն ու Պուտինը հեռախոսազրույց են ունեցելԲա գայիք, մի ելույթ էլ դուք ունենայիք, մենակ խոսելով հո չի. Հասմիկ ՀակոբյանՎեհափառի օրհնությամբ Մայր Տաճարում քահանայական ձեռնադրության արժանացան վեց սարկավագներՇատ բան ունեմ պատմելու. Հենրիխ Մխիթարյանը գիրք է գրում«Նիվա»-ով երիտասարդները չեն կարողացել փախչել. ավտոմեքենայում և դրսում հայտնաբերվել է խոշոր չափի թմրամիջոցներՎարորդը վարորդական վկայական չի ունեցել, ավտոմեքենան էլ երեկ է գնել. ավտովթար՝ Արարատում. կան վիրավորներՀեծանիվը կամ մոպեդն առանց սաղավարտի կամ չկոճկված սաղավարտով վարելը կտուգանվի․ մի շարք նոր փոփոխություններ՝ նոյեմբերի 24-իցԻսրայելական հարվածների հետևանքով Գազայում զոհերի թիվը գերազանցել է 44,2 հազարըՍարատովի մարզում անհայտ անձը կրակ է բացել մարդկանց վրա Ռուսաստանի դաշնակից համարվող Հայաստանում երբ, դու խոսում ես Ռուսաստանի դեմ, վարկաբեկում ես հայ-ռուսական հարաբերությունները. Մհեր ԱվետիսյանՖրանսիայում Բրոնի համայնքապետարանի մոտ բացվել է Մեղրի քաղաքի պուրակըՈվ կկարողանա վերահսկել Կենտրոնական Ասիան, նա կտիրապետի ողջ աշխարհին. Ստեփան Դանիելյան«Օրեշնիկ» հրթիռի արձակումը ժամանակին և արդյունավետ պատասխան էր. Պեսկով Վրաստանի խորհրդարանում նոյեմբերի 25-ին անվտանգության դեղին մակարդակ է գործելուԵրևան-Մոսկվա տոմսերի գները կտրուկ նվազել են. ի՞նչ արժե այս պահին Արմավիրի մարզի Ջրարբի գյուղում այրվել է վագոն-տնակ ՌԴ-ն իրեն իրավունք է վերապահում կիրառել միջուկային զենք՝ ի պատասխան իր և իր դաշնակիցների դեմ միջուկային զենքի կիրառման Ողբերգական դեպք՝ Երևանում հայտնի գազալցակայաններից մեկում. 33-ամյա տղամարդը հիվանդանոցի ճանապարհին մահացել է3,7 բալ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել ՌԴ-ում Կանադայում արձանագրվել է կապիկի ծաղիկով վարակման առաջին դեպքը Սյունիքի մարզի պատվիրակությունն աշխատանքային այցն ավարտեց Բրոն քաղաքումՄահաբեր հրաձգություն Կիևի հյուրանոցներից մեկում. մեկ մարդ զոհվել է, երկուսը՝ վիրավորվել. կրակողը ձերբակալվել էԴավիթ Խուդաթյանը ընտրվել է ՔՊ Արմավիրի տարածքային կազմակերպության խորհրդի նախագահՍպասվում են տեղումներ, լեռնային շրջաններում` ձյան տեսքով. եղանակը կցրտի Ո՞ր օրերն են դեկտեմբերին համարվելու ոչ աշխատանքային Վթարային ջրանջատում Երևանում և Կոտայքի մարզում նոյեմբերի 25/26-ին 18+ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ․ Ծեծկռտուք, կրակոցներ՝ Երևանում․ ծայրահեղ ծանր վիճակում քաղաքացի կա Լվովյան փողոցում BMW-ի դուռը փակվել է, մեկ տարեկան երեխան մնացել է ներսում Խոշոր ավտովթար՝ Արագածոտնի մարզում. կա վիրավոր Ոստիկանության պաշտոնյայի մահվան նախնական վարկածը հանկարծամահությունն է. մանրամասներ ՀՀ ՊՆ-ն հաղորդագրություն է տարածելԵրկու տարեկան աղջիկը լուրջ այրվածքներ է ստացել ինքնաթորիչին դիպչելու հետևանքով, ապա հոսպիտալացվել ծանր վիճակում. ՌԴ Երևանում բախվել են թիվ 36 երթուղու ավտոբուսն ու բեռնատարըՇատ բան ունեմ պատմելու. Հենրիխ Մխիթարյանը գիրք է գրում