Երևան, 16.Հունիս.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Տարածաշրջանային պատուհաս Ադրբեջանը դեռ մի բան էլ մեղադրանքներ է հնչեցնում. «Փաստ»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Բնական միջավայրի պաշտպանության հարցը մի կամ մի քանի պետության խնդիր չէ, այն համամարդկային նշանակություն ունի, քանի որ աշխարհը դարձել է առավել փոխկապակցված, քան երբևէ։ Եվ այդ է պատճառը, որ միջազգային ասպարեզում բնապահպանական թեմաները մեծ արդիականություն են ստացել։ Այլ հարց է, որ էկոլոգիական թեմաները կարող են շահարկվել քաղաքական նպատակներին ծառայեցնելու համար։ Օրինակ՝ Ադրբեջանն արդեն մասնագիտացել է այս հարցով։ Բավական է հիշել, թե Արցախի շրջափակման գործընթացն ինչպես Ադրբեջանը «հաջողացրեց» բնապահպանական քողի ներքո, երբ հատուկ ուղարկված, այսպես կոչված, էկոակտիվիստները շրջափակեցին Լաչինի միջանցքը, իսկ երբ անցակետ տեղադրվեց Լաչինի միջանցքում, այդ փսևդոակտիվիստները սուսուփուս հեռացան։

Հիմա էլ Ադրբեջանը սկսել է բողոքել Երասխում մետալուրգիական գործարանի կառուցման հետ կապված՝ պնդելով, որ այն պետք է համաձայնեցվի իրենց հետ, քանի որ էկոլոգիական առումով վտանգ է ներկայացնում ադրբեջանական տարածքի համար։ Մյուս կողմից էլ՝ Բաքուն պարբերաբար բարձրացնում է Քաջարանի պղնձամոլիբդենային գործարանի շահագործման թեման՝ պնդելով, թե իբր գործարանի աշխատանքը բացասական ազդեցություն է ունենում շրջակա միջավայրի վրա և աղտոտում է Ողջի գետը։ Եվ այս առիթով Ադրբեջանը պաշտոնական մակարդակով բազմաթիվ բողոքներ է հղել տարբեր միջազգային կառույցների։ Ադրբեջանական քարոզչության մյուս ուղղությունն էլ Մեծամորի ատոմակայանն է, որի փակման հարցը Բաքուն պարբերաբար բարձրացնում է։ Դեռ հարցի մի կողմն է, որ սա բացահայտ միջամտություն է մեր երկրի ներքին գործերին, քանի որ ստացվում է, որ առանց Բաքվի «թույլտվության» կամ «համաձայնության» Հայաստանը չպետք է իր տարածքում զարգացնի արդյունաբերությունը և էներգետիկան։

Այս կոնտեքստում կարելի է, ժողովրդական լեզվով ասած, պարզապես շան տեղ չդնել: Բայց ինչպես ասում են, ստացվում է՝ սելը ճռռալու փոխարեն սելվորն է ճռռում: Ամենավերջն երկիրը, որ բնապահպանական թեմաներով խոսելու իրավունք ունի, հենց Ադրբեջանն է: Այդ բռնապետական երկրում բնապահպանների ու քաղաքացիների ձայնն ընդհանրապես լսելի չէ, իսկ երկրում տարիներ շարունակ նավթարդյունաբերության զարգացման արդյունքում աղտոտվում են շրջակա տարածքները, օդն ու ջուրը։ Աղտոտվածության բարձր մակարդակն ազդում է նաև Ադրբեջանի բնակչության կենսապայմանների վրա։ Դե, այստեղ բնապահպաններն էլ են հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներ, որոնք ծառայում են ալիևների կլանին: Բայց խնդիրն այստեղ միայն իրենց ներքին խնդիրները չեն: Բանն այն է, որ Ադրբեջանը վերածվել է հանցագործ երկրի՝ բոլոր առումներով, այդ թվում՝ բնապահպանական: Ի մասնավորի՝ Արցախյան երկրորդ պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանի զինված ուժերը ֆոսֆորային զենք օգտագործեցին ու հսկայական քանակությամբ անտառային հատված այրեցին։

Իսկ Արցախի շրջափակման պայմաններում Ադրբեջանն արցախահայության համար գազի, էլեկտրաէներգիայի ու ջրի մատակարարման խնդիր է ստեղծել, ինչը շատ վատ հետևանք է ունենում շրջակա միջավայրի վրա։ Օրինակ՝ ձմռան սառնամանիքին Ադրբեջանը խափանում էր Արցախի գազամատակարարումը, իսկ մարդիկ, չսառչելու համար, այլ ելք չունենալով, ստիպված էին լինում կտրել շրջակա ծառերը ու փայտով տաքանալ։ Այս ամենին պետք է գումարել նաև, որ Ադրբեջանի նավթարդյունաբերությունն աղտոտում է նաև տարածաշրջանի օդը ու դրանով վնաս հասցնում նաև մեր բնական միջավայրին։ 2022 թվականի Բնապահպանական գործունեության համաշխարհային ինդեքսում Ադրբեջանը աշխարհի 180 երկրների շարքում զբաղեցրել է 104-րդ տեղը։ Իսկ Հայաստանը նույն սանդղակում 56-րդն է։ Այս ցուցանիշները կոնկրետ իրողությունների մասին են վկայում։ Սակայն, ցավոք, ՀՀ իշխանությունները Ադրբեջանի բնապահպանական հանցագործությունների թեմաները տարբեր միջազգային հարթակներում չեն բարձրացնում։

Տպավորություն է, թե «խաղաղության օրակարգը» նրանց կուրացրել ու խլացրել է։ Իսկ Բաքուն անմիջապես օգտվում է այս հանգամանքից ու իրեն միջազգայնորեն դիրքավորում է որպես կանաչ էներգետիկայի ջատագով՝ ցույց տալով, թե իբր պայքարում է գլոբալ տաքացման դեմ ու էկոլոգիական միջավայրի բարելավման համար։ Ադրբեջանն անգամ մեծ նախաձեռնություններում է ներգրավվել։ Ադրբեջանական էլեկտրաէներգիան, որն իբրև թե վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներից է ստացվելու, Սև ծովով արտահանվելու է Եվրոպա։ Իսկ որոշ եվրոպական երկրներ էլ խնդրում են Ալիևից, որ ավելացնի էլեկտրաէներգիայի արտահանումը։ Սակայն որևէ մեկը չի կարող վստահ լինել, որ նավթի ու գազի կիրառումից ստացված էլեկտրաէներգիան Ադրբեջանը չի ներկայացնի որպես վերականգնվող միջոցներից ստացված։

Ու Բաքվի լկտիությունն այն ստիճանի է հասել, որ ներդրումներ ներգրավելու համար փորձում է աշխարհին ներկայացնել, թե Արցախից բռնազավթված տարածքներում ցանկություն ունի զարգացնել վերականգնվող էներգետիկան։ Հայաստանը պետք է արդեն համապատասխան աշխատանքներ տարած լիներ, որ Ադրբեջանը դուրս մնա բնապահպանական միջազգային ծրագրերից, սակայն մերոնց անգործության պարագայում Ադրբեջանն է խոչընդոտներ ստեղծում, որ Երևանում տեղի չունենա կլիմայի խնդիրներին նվիրված համաշխարհային գագաթաժողովը և դրա անցկացման համար առաջ է քաշում տարածաշրջանի համար բնապահպանական պատուհաս դարձած Բաքվի թեկնածությունը։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Նոան պայմանագիր է կնքել պորտուգալացի ֆուտբոլիստի հետ Քարկոփ բնակավայրում ամբողջությամբ վերականգնվել է բնակարանների խմելու ջրի մատակարարումը Հատիս-Կապուտան բնակավայրերի միջնամասի դժվարանցանելի հատվածում հրազենային վնասվածքով տղամարդու դի է հայտնաբերվել Սերն է պակասել բոլորին. Սիրուշո Գետամեջ գյուղում հրդեհ է բռնկվել Ճանապարհը զիջելու հարցի շուրջ առաջացած վեճի հետևանքով 19-ամյա երիտասարդ է դանակահարվել Կառավարության նախաձեռնությունը միտված է կիբեռհանցավորության դեմ պայքարում արդյունավետ գործիքակազմին. ՆԳՆ տեղակալ Շուռնուխ բնակավայրը հայտնվել է տրանսպորտային մեկուսացման մեջ ՀՀ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը մասնակցում է «Ուկրաինայի խաղաղության բանաձև գագաթնաժողովին» Կանխատեսվու՞մ է ուժեղ գեոփոթորիկ․ ի՞նչ կզգան մարդիկ Շարունակում ենք սպորտային մշակույթը դարձնել մարդկանց առօրյա կյանքի անբաժանելի մասը․ Տիգրան ԱվինյանՄայր Աթոռում կատարվեց սարկավագների ընծայման կարգը «Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտակայքում քաղաքացին ընկել և վնասել է ոտքը Հայաստանում երկաթուղային հաղորդակցությունը վերականգնվել է ժամանակացույցից շուտ Լույս տղերքը գնում են ծառայելու, մեռնում են՝ առանց ժառանգներ ունենալու․ Ինչի՞ եք խլել էս լույս մարդու կյանքը Վրացական պատվիրակությունը ժամանել է Հայաստան՝ ներկայացնելու Վրաստանում պահվող հայկական ձեռագրերը Գլենդելի քաղաքապետն այցելել է Գյումրի Աղետի գոտում տուժածները դեռ փոխհատուցում չեն ստացելԲաղրամյան պողոտայում ոչ սթափ վարորդը Toyota-ով վրաերթի է ենթարկել փողոցը արգելված հատվածով անցնող կնոջն ու երեխային Ծնվել է երգիչ Տիգրան Ասատրյանի թոռը (լուսանկար) Խոշոր ավտովթար` Արմավիրի մարզում. 4 մարդ վիրավոր է Հրազդանն ու Մոնպելիեն հռչակվել են քույր քաղաքներ Առաջացել է GG ընկերությանն առնչվող 3 հասցեում խուզարկություններ իրականացնելու անհրաժեշտություն. ՔԿ ԱՄՆ-ն 1,5 մլրդ դոլար կհատկացնի Ուկրաինային Գազատարի վրա հրդեհ է բռնկվել, պայթյուն է որոտացել (տեսանյութ) «gg»-ի գրասենյակից առգրավվել է 26 համակարգիչ․ մանրամասներ ԱԱԾ-ն հրավիրում է արցախցիներին ծառայության շենք Վթար՝ Արարատում. Վեդիում «Mitsubishi»-ն վթարային իրավիճակ է ստեղծել «Վիլիս»-ի համար Հայաստանի և Վրաստանի միջև երկաթուղային կապը վերականգնվել է Ռուսաստանի օգնությամբ․Օվերչուկ Հավաքին մասնակցելու նպատակով այլ անձանց նյութապես շահագրգռելու համար մեկ անձ ձերբակալվել է, մեկին էլ ձերբակալելու որոշում է կայացվել. ՔԿ Ուկրաինայի հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ Պուտինի առաջարկը լուրջ չէ․ Շոլց Մինչև հուլիսի 1-ը երեկոյան ժամերին նշված հատվածը փակ կլինի Երկար ժամանակով ջուր չի լինի Կոմիտասը հայկական ինքնության առանցքն է․ Ավինյան Գերասիմ Վարդանյանը ձերբակալվեց Քարկոփի հետիոտնային նոր, ժամանակավոր կամուրջ է կառուցվել. պատգամավոր (տեսանյութ) «Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտակայքում քաղաքացին ընկել և վնասել է ոտքը. օգնության են հասել փրկարարները Մեր հոլդինգով սատարում ենք իշխանության թիրախավորած գործարարին և նվիրում 1 մլն դրամի փաթեթ. Արման Վարդանյան Իրազեկում՝ մինչև երկու տարեկան երեխայի նպաստի մասին Վեդիում «Mitsubishi»-ն վթարային իրավիճակ է ստեղծել «ՈՒԱԶ» համար, որը կողաշրջվել է Նորմայից ավել տեղումներ են կանխատեսվում Հրազդանը և Մոնպելիեն հռչակվել են քույր քաղաքներ Պուտինի թափանցիկ ակնարկը Կդադարեցվի Սյունիքի մարզի մի շարք տարածքների ջրամատակարարումը Վարչախումբը մտադիր է անվերադարձ վնասել Բելառուսի հետ հարաբերությունները Հունիսի 12-ին ոստիկանությանը բոլոր հրահանգները տրվել են ԱԺ ներսից, գլխավոր ստախոսի կողմից. Սրբազան Ինչո՞ւ է կեղծում Ադրբեջանը. հիմքեր են ստեղծում ԵՄ-ին Ուկրաինայի և Մոլդովայի անդամակցության շուրջ բանակցությունները կսկսվեն հունիսի 25-ին Վարչախումբն անցել է լայնածավալ բռնաճնշումների Զինծառայող Արմեն Գասպարյանի մահվան դեպքի առթիվ նախաձեռնվել է քրեական վարույթ՝ սպանության հատկանիշներով․ ՔԿ