Բաքուն Արևմտյան հարթակում հայտնվելու հենակետ է պատրաստում․ փորձագետ
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆՍեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
Իրանա-թուրքա-ադրբեջանական տեղեկատվական պատերազմ՝ հստակ նպատակներով․ իրանական լրատվամիջոցներով հակաթուրքական ու հակաադրբեջանական վերջին հրապարակումները փորձագետները բացատրում են Բաքվի կողմից ազդեցության գոտիներն ընդգծելու մղումներով։ Սա միակ ուղղությունը չէ, որ Ադրբեջանը փորձում է իր ազդեցությունը տարածել, կամ նախադրյալներ ստեղծել հետագա քայլերի համար։ Բաքուն շահարկում է նաև Ակտաուի մոտ ադրբեջանական ինքնաթիռի կործանման հարցը։
Դիվանագիտական տրամպլին՝ ապագայում քայլերի մանևրներ ապահովելու համար․ Թեհրանի ու Մոսկվայի նկատմամբ Բաքվի վերջին շրջանում դրսևորվող վարքագիծը այսպես է բնութագրում քաղաքագետ Արա Պողոսյանը «Ռադիոլուրի» հետ զրույցում։ Բանն այն է, որ ադրբեջանական լրատվամիջոցները, խեղաթյուրելով Իրանի ԱԳՆ խոսնակ Էսմայիլ Բաղայի հայտարարությունը՝ Թուրքիայում իրանական բեռնատարների խնդրով պայմանավորված, ներկայացնում են, թե իբր խոսքը այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին է։ Իրանի ԱԳՆ ներկայացուցիչը ստիպված կրկին հստակեցրել է ասելիքը, շեշտելով, որ խոսքը վերաբերում է Թուրքիայի հետ սահմանին իրանական բեռնատարների վառելիքի խնդրին։ Իրանի ԱԳՆ խոսնակը նշում է, որ հաշվի առնելով Իրանի և Թուրքիայի հարևանությունը և երթուղիներով բեռնափոխադրումների հարցի կարևորությունը, փորձ է արվում ինչ-որ կերպ լուծել այդ խնդիրը։ Եվ ըստ նրա, հավանաբար, մոտ ապագայում Իրանից պատվիրակություն կմեկնի Թուրքիա, հարցը մանրամասն քննարկելու համար։
Քաղաքագետ Արա Պողոսյան․ «Ակնհայտ է, որ խոսքը իրանական բեռնատարների մասին է՝ հազարից ավելի, որ մնացել են Թուրքիա-Նախիջևան սահմանի Սադարակի անցակետում, և պատահական չէ, որ ադրբեջանական, թուրքական լրատվամիջոցները սկսեցին հատուկ շեշտադրմամբ ներկայացնել, որ խոսքը այսպես կոչված «զանգեզուրյան միջանցքի» թեմայով Թուրքիայում քննարկման մասին է։ Եվ տպավորություն էր, որ սրանով նրանք նաև փորձում են իրանական կողմին հասկացնել, որ այն խնդիրը, որը առաջացել է Թուրքիայի և Նախիջևանի սահմանին իրանական բեռնատարների հետ, դա նաև կապ ունի ահա այդ խնդրի հետ և, եթե Իրանը ցանկանում է լուծել այդ խնդիրը, պետք է որոշակիորեն մեղմի նաև դիրքորոշումը այսպես կոչված «միջանցքի» հարցում»։
Իրանի ԱԳՆ խոսնակը, կանխելով իր խոսքի թյուր մեկնաբանությունները, հստակեցրել է նաև, որ Իրանի դիրքորոշումը Հարավային Կովկասում մնում է անփոփոխ, և որ Թեհրանը ողջունում է կապուղիների ապաշրջափակման հարցում համագործակցության ընդլայնումը, սակայն ընդգծում է ևս մեկ անգամ, որ պետք է հարգել երկրների ինքնիշխանության իրավունքը։
Իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը Թելեգրամի իր ալիքում, անդրադառնալով թուրք-ադրբեջանա-իրանական հաղորդագրություններին, գրում է, որ իրանական տելեգրամյան շատ ալիքներում հակաթուրքական և հակաադրբեջանական արշավ է՝ պայմանավորված Թուրքիայում իրանական բեռնատարների համար ստեղծված վառելիքային ճգնաժամով և Աստարայի մաքսակետից Ադրբեջան մտած իրանական բեռնատարների դեմ կազմակերպված, իրանագետի ձևակերպմամբ՝ վանդալիզմով։
«Նշված բեռնատարների վարորդները մեծամասամբ թյուրքախոս ատրպատականցիներ են, որոնք նվաստացուցիչ վերաբերմունքի են արժանանում, այսպես կոչված, «համաթյուրքական եղբայրության» և, իբր, ճնշումների ենթարկվող «հարավային ադրբեջանցիների» մասին օրնիբուն բարբաջող Բաքվի բարբարոսական և էրդողանական վարչախմբերի ներկայացուցիչների կողմից միայն այն բանի համար, որ իրանցիներ են։ Առաջին հայացքից այս ոչ այնքան մեծ թվացող դրվագները ի ցույց են դնում նշված վարչախմբերի նաև երեսպաշտ բնույթը՝ պայթեցնելով այն քարոզչական փուչիկը, թե, իբր, կա «համաթյուրքական եղբայրություն» կամ «եղբայրական հարավային ադրբեջանցիներ»։
Քաղաքագետ Արա Պողոսյանի պարզաբանմամբ՝ խնդիրը ոչ թե տեխնիկական է, այլ աշխարհաքաղաքական, այն է՝ Բաքուն փորձում է սեղմել Իրանի շուրջ օղակը և ցույց տալ, որ շահերի գոտի ունի։ Նույնը Բաքուն փորձում է ցույց տալ նաև Մոսկվային։ Քաղաքագետը սրանով է պայմանավորում Ալիևի հայտարարությունը Ակտակուի մոտ ադրբեջանական ինքնաթիռի կործանման մասին։ Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել էր, որ աղետի մեղավորը Ռուսաստանն է, և ինքը պահանջում է՝ պատժել պատասխանատուներին․
«Նախ՝ ցանկանում է ցույց տալ ռուսական կողմին, որ ինքը ունի որոշակի շահերի գոտի և ամեն կերպ պատրաստ է անկախորեն, առանց Ռուսաստանից կախվածության, պաշտպանելու իր սեփական շահերը։ Միևնույն ժամանակ փորձում է ցույց տալ Արևմուտքին, որ Ադրբեջանը այնքան էլ ռուսական ճամբարում չէ, և որ Ադրբեջանը ունի ինքնուրույն, պետական, սուվերեն շահեր, որոնք պատրաստ է պաշտպանել, այդ թվում նաև ՌԴ-ից։ Սա մի տեսակ ապահովագրում է ապագայում Արևմտյան ճամբարի կողմում իր լինելը, որպեսզի ինքը միանշանակորեն չընկալվի որպես պրոռուսական ճամբարի պետություն»։
Ըստ քաղաքագետի, Բաքուն փորձում է նախադրյալներ ստեղծել, որպեսզի ցանկացած պահի կարողանա ապահովագրել իր հայտնվելը արևմտյան հարթակում։
Սրան զուգահեռ Իրանը խորացնում է համագործակցությունը Մոսկվայի հետ։ Ռուս-իրանական սպասվող համաձայնագիրը, որը նախատեսվում է ստորագրել հունվարի 17-ին, ըստ Իրանի ԱԳՆ ներկայացուցչի, ներառելու է նաև պաշտպանության և անվտանգության հարցեր։
Քաղաքագետ Արա Պողոսյան․ «Նախորդ տարվա, հատկապես, վերջնահանգրվանին, իրանական և ռուսական դիրքորոշումների որոշակի հակասություններ կային, հատկապես Հարավային Կովկասի մասով, որտեղ նաև իրանական կողմից հաճախ էին հայտարարում, որ Ռուսաստանի և Իրանի դիրքորոշումները Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հարաբերություններում, որոշակիորեն հակասում են միմյանց։ Ենթադրվում է, որ այժմ ռուս-իրանական որոշակի լոյալ մոտեցումներ են ձևավորվել Հարավային Կովկասի շուրջ, ինչն էլ և հնարավորություն է տվել կնքելու այս ռազմական անվտանգային համաձայնագիրը»։
Քաղաքագետի համոզմամբ, Սիրիայից հետո կրճատվել է Իրանի ազդեցության շրջանակը, ինչն էլ ստիպում է Թեհրանին վերագծել իր պաշտպանական ու անվտանգային շրջանակը, և հենց դրանով է պայմանավորված ռուս-իրանական համաձայնագրի կնքումը։
Հետևեք մեզ՝ այստեղ
