Ереван, 28.Ноябрь.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


Ներկայում Ռուսաստանին, Իրանին և Թուրքիային միավորում է Արևմուտքին Անդրկովկասից հեռու պահելու ընդհանուր ցանկությունը. «Փաստ»

МЕЖДУНАРОДНОЕ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

regnum.ru-ն «Ռուսաստանը, Թուրքիան և Իրանը կրկին անդրկովկասյան պատմական խաչմերուկում են» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Թեհրան կատարած այցի ժամանակ Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը հայտարարել է, որ նախապատրաստվում է փորձագետների բարձր մակարդակի հանդիպում «3 + 3» ձևաչափով Ադրբեջանի, Հայաստանի, Վրաստանի, Ռուսաստանի, Իրանի և Թուրքիայի միջև, իսկ հաջորդ փուլում «Թեհրանում կամ Իրանի մեկ այլ քաղաքում տեղի կունենա ԱԳ նախարարների մակարդակով հանդիպում»: Հիշեցնենք, որ այդ ձևաչափն առաջարկվել էր Անկարայի կողմից Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո։ Դրա յուրահատկությունն այն է, որ Միացյալ Նահանգները և ԵՄ-ն դուրս են մնում տարածաշրջանում իրավիճակի կարգավորման գործընթացից և զրկվում են տարածաշրջանային անվտանգության նոր համակարգի ստեղծմանը մասնակցելու հնարավորությունից:

Եվ փաստացի վերստեղծվում է Ռուսաստան-Թուրքիա-Իրան պատմական եռանկյունին։ Ո՞վ է դրանում առաջատարը: Ոմանք կարծում են՝ քանի որ Անկարան է հանդես եկել նման նախաձեռնությամբ, կարելի է խոսել տարածաշրջանում նրա ազդեցության աճի մասին։ Մյուսները, ընդհակառակը, առաջարկվող համակցության մեջ տեսնում են տարածաշրջանում Մոսկվայի որոշակիորեն թաքնված աճող նոր դեր, որը Թեհրանի հետ միասին ստեղծում է որոշակի աշխարհաքաղաքական հակակշիռ թյուրքական ազդեցությանը, ի մասնավորի՝ ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի: Նման սցենարում Հայաստանը պետք է լինի Ռուսաստանի և Իրանի կողքին։ Ինչ վերաբերում է Վրաստանին, ապա նա ավելի շատ հակված է դեպի Թուրքիա-Ադրբեջան դաշինքը։ Թբիլիսիին հարիր չէ իսլամական աշխարհի երկրների հետ հեռանկարային բազմապրոֆիլ ինտեգրումը։ Սակայն արդեն Վրաստանով են անցնում Ադրբեջանից Թուրքիա տրանսպորտային միջանցքները, գործում է Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգիծը, իսկ կասպիական նավթն ու գազը խողովակաշարերով գնում են դեպի եվրոպական շուկաներ։ Չպետք է նաև մոռանալ Թուրքիայի դերի մասին Վրաստանի՝ ՆԱՏՕ մտնելու գործում։ «3+3» ձևաչափով Թբիլիսիի և Երևանի միջև, այսպես կոչված, քրիստոնեական դաշինք ստեղծել հնարավոր չէ՝ Մոսկվայի հետ բարդ հարաբերությունների պատճառով։ Այդ դետալը մատնանշում է այն խնդիրների գործոնը, որոնք խանգարում են «3+3» ձևաչափին լիարժեք գործել:

Միևնույն ժամանակ, Վրաստանի իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության շրջանակներում այդ թեմայի շուրջ բուռն քննարկումները շարունակվում են, քանի որ ձևաչափի դռները այդ երկրի համար փակ չեն, և Բայրամովը Թեհրանում հաստատել է դա։ Կան տարբեր կարծիքներ: Նախ՝ «3+3» ձևաչափը վերաբերում է կոնկրետ այն աշխարհաքաղաքական տարածքին, որն ընդգրկում է Ռուսաստանը, Անդրկովկասը և Մերձավոր Արևելքը։ Այդ ձևաչափով աշխատելուց հրաժարվելն օբյեկտիվորեն Վրաստանին կտանի դեպի ինքնամեկուսացում և կխարխլի դեռևս գոյություն ունեցող նրա աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը։ Երկրորդ կարծիքն այն է, որ «3+3» ձևաչափը հնարավորություն է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում համաձայնության գալու, ինչպես նաև հնարավորություն է Հայաստանի համար Ադրբեջանի և Թուրքիայի առնչությամբ։ Այդ ամենին գումարած՝ կլինի տնտեսական և տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակում ողջ տարածաշրջանում: Այդ դեպքում Վրաստանը տնտեսապես հաղթում է։ Վրաստանի, Հայաստանի, Ադրբեջանի, Բուլղարիայի, Մոլդովայի, Ռումինիայի, Թուրքիայի, Ուկրաինայի և ԱՄՆ-ի մասնակցությամբ «6+1» տարբերակը քիչ հավանական է, քանի որ այն իրագործվելու շանսեր չունի ձևավորվող աշխարհաքաղաքական իրողություններում։ Ներկայումս Ռուսաստանին, Իրանին և Թուրքիային միավորում է Արևմուտքին Անդրկովկասից հեռու պահելու ընդհանուր ցանկությունը:

Բայց այդ բանաձևի յուրաքանչյուր մասնակից «3+3» ձևաչափը դիտարկում է իր ազգային շահերի պրիզմայով։ Միևնույն ժամանակ, դրանք անկայուն բնույթ ունեն, ինչպես նաև անկայուն է տարածաշրջանում ձևավորվող աշխարհաքաղաքական իրավիճակը։ Անդրկովկասյան խաչմերուկում կրկին կայսերական հարուստ անցյալ ունեցող երեք երկրներ են՝ Ռուսաստանը, Թուրքիան և Իրանը: Բայց դրան կարելի է նայել ոչ միայն պատմական տեսակետից. բացվում են համագործակցության աննախադեպ հորիզոններ: Յուրաքանչյուր ոք ունի մյուսին առաջարկելու բան իր յուրահատուկ աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ՝ զուգահեռ մուտքեր դեպի Սև, Կասպից և Միջերկրական ծովեր, Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոսի այլ ծովածոցեր, ինչպես նաև մուտք դեպի Կենտրոնական Ասիա, Աֆղանստան, Պակիստան, Չինաստան և Հնդկաստան: Այս բոլոր ուղղություններով հնարավոր է իրական ծրագրեր իրականացնել տարածաշրջանային համագործակցության շնորհիվ։ Դրանց մասնակցությունը յուրաքանչյուր երկրի ավելի մեծ ազատություն կտա քաղաքական մանևրների համար, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ հարաբերություններում:

Բայց առայժմ խոսքը միայն մեկնարկային սպասումների մասին է։ Վրաստանի համար այդ համատեքստում դրական պահ կարելի է համարել այն, որ նա իրեն ավելի ազատ կզգա Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները զարգացնելու հարցում, քանի որ մինչ այժմ ստիպված է հավասարակշռություն պահպանել Բաքվի և Երևանի միջև։ Բացի այդ, նա հնարավորություն կունենա նոր ձևաչափով երկխոսություն վարել Ռուսաստանի հետ, ինչպես նաև կապի մեջ մտնել Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ՝ գոնե սկզբի համար ավելի սերտ տրանսպորտային կապեր հաստատելով։ Հակառակ դեպքում Վրաստանին սպառնում է տարածաշրջանային ապրանքաշրջանառության մեծ մասը կորցնելու վտանգը, քանի որ ապրանքները կտեղափոխվեն նոր ուղիներով։ Բայց թե կոնկրետ ինչ որոշումներ կկայացնի Թբիլիսին, դեռ դժվար է ասել։ Թեև այս բանակցային ձևաչափի մյուս բոլոր մասնակիցները վստահ են, որ նոր աշխարհաքաղաքական պայմաններում Վրաստանը, այնուամենայնիվ, հետաքրքրություն կցուցաբերի Անդրկովկասի զարգացման վերաբերյալ խորհրդակցությունների և որոշումների համակարգման մեխանիզմի աշխատանքին։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

София Баграмян стала победительницей ЧМ по шахматам среди девочек до 8 летРоберт Кочарян: Председатель ВСС Армении сбежал как заяц Роберт Кочарян: Этот судебный процесс просто позорный Путин пригласил руководителей стран ОДКБ принять участие в Параде Победы в МосквеГлава МИД Израиля считает, что США «накажут» МУС за ордер на арест Нетаньяху В Эчмиадзине на поклонение верующим будет вынесено Копье ЛонгинаОДКБ не должна была воевать за Ереван в Карабахе: Владимир ПутинИраклия Кобахидзе утвердили на пост премьера ГрузииРазъяснение Пашиняна: Что нужно для участия в праймеризе перед выборами Совета старейшин и назначением и.о. мэра Гюмри? Ардшинбанк направляет 120 млн. драм во Всеармянский фонд «Айастан»И ожидаете, что они не будут защищать свои кресла зубами? «Паст»Грузинский оппозиционный лидер сделал некорректные высказывания об армянах: «Паст»Ваан Керобян продал menu. am: «Паст»«Никол Пашинян не может развивать страну: он не руководитель, не правитель, и никогда таким не был»: «Паст»Своеобразное «продолжение» COP29 уже в Армении: опять продолжают лить воду на мельницу Азербайджана: «Паст»Без Сюника не может быть Армении: Хачик АсрянШер объявила о завершении карьеры после 60 лет на сценеИзраиль подаст апелляцию в связи с выдачей МУС ордеров на арест Нетаньяху и Галанта Reuters: Соглашение о прекращение огня между Ливаном и Израилем расширяет территорию, свободную от оружия «Хезболлах» Отбывших из Армении воздушным путем граждан стало больше, чем прибывших В МИД отрицают, что Ереван просил организовать заседание ЕАЭС в Санкт-Петербурге В ряде регионов Армении идет снег Idram теперь доступен на Wildberries!ПЕРВОЕ ПОЛНОГЕНОМНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ОПРОВЕРГАЕТ ТЕОРИЮ ГЕРОДОТА О ПРОИСХОЖДЕНИИ АРМЯНПассажиропоток в двух аэропортах Армении продолжает сокращаться Путин прилетел в Астану Власти никого не слушают: Бурные обсуждения в комиссии парламента Армении на тему налоговых реформ Курсы валют в Армении Председатель НС РА принял чрезвычайного и полномочного посла Королевства Нидерландов Байден отказался отвечать на вопрос, начал ли уже Трамп новую торговую войнуВОЗ надеется на достижение мира в секторе Газа после соглашения по ЛивануВо многих населенных пунктах Армении идет снегСША раскручивают прозападные партии в Армении – СВР РоссииСкидка 80% на обслуживание Travel Card перед Черной пятницей В Краснодаре прошел Международный фестиваль армянского творчества «Назани»Мгновенный idcoin к Черной пятнице Вышедшая в свет новая монография академика Рубена Сафрастяна анализирует программы геноцида в Османской империи в 1876-1915 гг.По просьбе Армении саммит ЕАЭС пройдет 25 декабря в Санкт-Петербурге: Юрий УшаковСамый старый мужчина в мире родился в год, когда затонул «Титаник» и умер в возрасте 112 летВТБ (Армения) снижает ставки по кредитам для малого бизнеса Цена нефти Brent стабилизи9ровалась у $72,9 за баррельИран приветствует соглашение о прекращении огня между Ливаном и Израилем«Аэрофлот» начал увольнения из-за проблем с обслуживанием самолетовСколько граждан РА, обучающихся за рубежом в последние годы, получили отсрочку от призыва на обязательную военную службу? «Паст»АР: На президентских выборах в этом году Трамп набрал больше голосов, чем в 2020 году Почему вся система международного права оказалась в крайне уязвимом и нестабильном состоянии? «Паст»Пашинян: Правление решило выдвинуть кандидатуру руководителя общины Хой на пост губернатора Армавира Никол Пашинян: В Гюмри 8,9, 10 декабря пройдут предварительные выборы Землетрясение в городе Ахар в Иране: толчки ощущались также в Сюникской области Между Николом Пашиняном и Араратом Мирзояном «пробежала черная кошка»? «Паст»