Ереван, 15.Ноябрь.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


Միայն ճառ ասելու և գլուխ գովալու մեջ են լավ. «Փաստ»

ПОЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայաստանի տնտեսական խնդիրները շարունակում են ավելի ցայտուն դառնալ, քանի որ տնտեսական աճի ապահովման համար բարենպաստ արտաքին պայմաններն աստիճանաբար սկսում են փոխվել։ Ճիշտ է, Հայաստանի տնտեսությունը դեռևս շարունակում է աճել, բայց աճի դինամիկան ընթացքում էապես նվազում է։ Ինչպես գիտենք, այս տարվա պետական բյուջեի նախագծում կառավարությունը հավակնոտ նպատակ էր սահմանել՝ կանխատեսելով 7 % տնտեսական աճ: Ու եթե կառավարության ներկայացուցիչները մի քանի ամիս առաջ ամբողջովին իրատեսական էին համարում այս տարվա համար 7 տոկոս տնտեսական աճի ակնկալիքները, ապա այժմ լիովին իրավիճակ է փոխվել։ Ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանն արդեն իսկ խոստովանում է, որ 2024 թվականի առաջին կիսամյակում հաջողվել է գրանցել 6,5 տոկոս տնտեսական աճ։ Դեռ ավելին՝ 2024 թվականի տարեկան տնտեսական աճը կանխատեսվում է 5,8 տոկոսի մակարդակում, իսկ 2025 թվականին՝ ավելի ցածր՝ 5,6 տոկոսի։
 
Այսինքն, իշխանություններն իրականություն չեն դարձրել 7% տնտեսական աճի իրենց խոստումները։ Ու բացառված չէ նաև, որ մինչև տարեվերջ 5,8 % աճի կանխատեսումների սանդղակը նորից իջեցնեն։ Իհարկե, իշխանություններն իրենց սովորության համաձայն կարող էին հաջորդ տարվա բյուջեի նախագծի հիմքում ևս 7 տոկոս տնտեսական աճի ակնկալիքներ դնել, չստացվեր, հետո ինչ-որ կերպ կարդարացնեին, բայց էականորեն այդ սանդղակն իջեցրել են։ Սա նշանակում է, որ տնտեսական ոլորտի պատասխանատուները ևս Հայաստանի տնտեսական առաջընթացի մասով ռիսկեր են տեսնում։ Ընդ որում, այնքան մեծ, որ իրենց պոպուլիզմն էլ կարող է չօգնել: Եվ 2025 թվականի մասով արդեն տեսնում ենք պետբյուջեում եկամուտների ու ծախսերի մասի հավասարակշռության էական խախտում։ 2025 թվականի պետական բյուջեի համաձայն, ծախսային հատվածը նախատեսվում է 3,5 տրիլիոն դրամ, որից եկամտային մասը կազմում է 2,9 տրիլիոն դրամ։ Ստացվում է, որ հաջորդ տարվա համար փաստացի ունենալու ենք 600 մլրդ դրամի դեֆիցիտ։
 
Այսինքն, անցյալում են այն ժամանակները, երբ Փաշինյանը կառավարության նիստերում հայտարարում էր, թե հարկերի հավաքագրման ու բյուջեի եկամուտների ապահովման հարցում գերակատարման են հասել։ Ու հաջորդ տարվա բյուջեն արդեն կարելի է անվանել ոչ թե հավակնոտ, այլ խղճուկ։ Այս պայմաններում գլխավոր հարցը մնում է այն, թե ինչպե՞ս պետք է կառավարությունը փակի բյուջեում առաջացած ճեղքվածքը։ Պատասխանը պարզ է՝ կառավարությունը նոր վարկեր կվերցնի այնքան, մինչև կսպառի բոլոր լիմիտները։ Օրինակ՝ օրեր առաջ կառավարությունը հավանություն տվեց երկու վարկային նախագծի, որոնցով ՀՀ արտաքին պարտքը կավելանա, ընդհանուր առմամբ, 286 մլն եվրոյով: Իսկ Հայաստանի պետական պարտքն արդեն իսկ անցել է 12,5 մլրդ դոլարի սահմանագիծը և երեք ամիսը մեկ մոտավոր հաշվարկներով 100 մլն դոլարով ավելանում է։ Մեկ այլ կարևոր հարց է այն, որ ներգրավված վարկային միջոցները նպատակային չեն օգտագործվում ու ոչ թե նպաստում են հավել յալ տնտեսական արդյունքի ստեղծմանը, այլ ընդամենը բյուջեում առաջացած ճեղքերը մի կերպ փակելու հարց են լուծում։ Եթե 2019 թվականին Փաշինյանը հայտարարում էր, թե փողի խնդիր չունենք և չենք ունենալու, ապա հիմա փողի խնդիրն առավել հրատապ է դառնում։
 
Այս պարագայում բնականոն կլիներ, որ ձգվեն գոտիները, ու բյուջեն ինչ-որ չափով բալանսավորվի։ Բայց կառավարությունը ոչ մի դեպքում մտադիր չէ կրճատել բյուջեի ծախսային հատվածն այն ուղղություններով, որոնք հանրային շահերի սպասարկման տեսանկյունից առանցքային բնույթ չեն կրում։ Օրինակ՝ ժամանակ առ ժամանակ տեղեկանում ենք, թե իշխանություններն ինչպիսի թանկարժեք մեքենաների գնումներ են նախաձեռնում կամ այնպիսի շռայլ ծախսեր կատարում, որոնց անհրաժեշտությունն ընդհանրապես չկա։ Եթե հիմա Փաշինյանը լիներ ընդդիմադիրի կարգավիճակում, ապա ԱԺ ամբիոնից իր կոկորդը կպատռեր ու կբերեր տարբեր երկրների օրինակներ (իր սիրած օրինակը Դանիան է), թե ինչպես են անարդյունավետ ծախսվում պետական միջոցները։ Իսկ երբ նա իշխանության է, բոլորովին հակառակն է տեղի ունենում, ինչքան ցանկանում են, ծախսում են ու այդ ծախսերն իրականություն դարձնելու համար վարկեր են վերցնում։ Իշխանավորներին շատ քիչ է հետաքրքրում, որ այդ կուտակվող վարկային պարտավորությունները բեռ են դառնալու առաջիկա սերունդների համար, կարևորն այն է, որ այդ բեռն իրենց ուսերին չի մնում։
 
Դե, գիտենք, Փաշինյանը ճառ ասելուց է հմուտ, ոչ թե զանգ կախելուց։ Ու դա վերաբերում է նաև կառավարության մյուս պաշտոնյաներին։ Բայց զարմանալին այն է, որ այսպիսի իրավիճակում ֆինանսների նախարարը հայտարարում է, թե տնտեսական աճը և անվտանգության բարձր զգացումը պետք է հետ պտտեն արտագաղթի անիվը։ Ի՞նչ բարձր տնտեսական աճի մասին է խոսքը, եթե այն գոյություն չունի։ Տնտեսական առումով անվտանգության զգացողությունը ևս շատ ցածր մակարդակի վրա է, քանի որ ՀՀ տնտեսությունը մեծամասամբ կախվածության տակ է դրվել արտաքին գործոններից, իսկ այս առումով անորոշություններն ավելանում են։ Օրինակ՝ ներկա պահին, երբ ԱՄՆ-ում ձևավորվում է նոր վարչակազմը, դեռևս անկանխատեսելի է, թե Դոնալդ Թրամփի վարած տնտեսական քաղաքականությունն ու Ռուսաստանի նկատմամբ դիրքորոշումն ինչպես կազդեն Հայաստանի վրա։ Իսկ ինչ վերաբերում է արտագաղթին, ապա այն ոչ թե կանգ է առնում կամ հետ շրջվելու միտումներ ցուցաբերում, այլ ժամանակի ընթացքում ավելի է արագանում..
 
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Экономим вместе. IDBank и IdramПентагон: С весны США передали Украине 83% из обещанных снарядов и 67% из ПВО The Economist: от Зеленского скрывают ухудшение ситуации на фронте ООН: около 90% детей в Газе младше пяти лет страдают от инфекционных заболеваний Министр: Госпредприятие по строительству нового энергоблока Армянской АЭС начнет набирать персонал уже в 2025 году Текст проваленного проекта заявления парламента Армении по пленным Кобахидзе: выборы президента, предположительно, пройдут в начале января Очередное заседание правительства Армении состоится 15 ноября Президент Армении отправился в Швейцарию Джон Красински назван самым сексуальным мужчиной 2024 года по версии журнала People Действие предстоящего эпизода сериала HBO «The Franchise» будет происходить в Армении 66-летняя Мадонна рассталась с 28-летним бойфрендом: Разница в возрасте стала проблемой Белла Хадид в кампании Chopard «Sculpted by Light» «Гражданский договор»: В 2024 году 47 сотрудников Полиции были уволены за употребление наркотиков Figaro: COP29 проходит в то время, когда режим Алиева все еще удерживает армянских пленных «Айакве»: С 1 января Ереван станет столицей, предоставляющей самые дорогие в СНГ транспортные услуги Бюст, купленный за 5 фунтов, оказался работой известного скульптора: он может быть продан за более чем 2,5 млн. фунтов Деятельность компании «Рагмак» по производству томатной пасты приостановлена Подача природного газа в Армению будет временно приостановлена из-за аварийно-восстановительных работ в Грузии Brent подорожала до $72,11 за баррель В Армении раскрыт случай незаконного оборота весом более 10 кг Министр: Перед ВС Армении поставлена одна задача – защитить 29,8 тыс. кв. км. суверенной территории Курсы валют в Армении Глава МИД: Ереван и Баку очень близки к окончательно согласованному тексту мирного договора Захарова обвинила Запад в провале договоренностей по транспортным маршрутам на Южном Кавказе СМИ: В дисбате скончался 19-летний солдат АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы» Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре IdramИран, Россия и Турция выступили с совместным заявлением по ситуации на Ближнем Востоке Хлоя Кардашьян объявила о запуске нового бренда, разместив фотографию в соблазнительном нижнем белье Деми Мур поздравила свою любимую собаку по кличке Pilaf с днем рождения Сериал «Гарри Поттер» рассматривает Марка Райлэнса на роль Дамблдора Виктория Бекхэм не в восторге от новой подружки сына, которая на 10 лет старше него Пускай сами генерируют: Власти Армении отказались поднимать зарплаты работников музеев и библиотек Директор Спасательной службы посетил российско-армянский центр гуманитарного реагирования Госдума предложила запретить брать в школы детей мигрантов без знания русского языка Минфин: Экономический рост в Армении должен повернуть колесо эмиграции вспять Байрамов: Основные пункты проекта мирного соглашения с Арменией согласованы BILD: Контрнаступление в Курской области стало катастрофой для российской армии Посол США в Азербайджане: Ереван и Баку разрабатывают схему управления ресурсами трансграничных рек Депутат: Баку продолжает придерживаться позиции возможного применения силы FT: Украина разработала два пункта своего «плана победы» специально под Трампа Руководитель группы дружбы НС Армения-Ирак принял временного поверенного в делах посольства Ирака ДТП в Гегаркуникской области: есть погибший Депутат: Конференция СОР-29 проходит в стране, повально попирающей международное право Замминистра экономики Армении: У нас уже есть около 2600 га разбитых садов Шурин премьер-министра Армении не знает, за чей счет сестра отправилась в Танзанию Погода в Армении