Կայուն կուսակցական համակարգեր
БЛОГԱրմեն Հովասափյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է.
Ժամանակակից քաղաքական համակարգերի կայացման գործընթացն ուսումնասիրելիս` հետաքրքիր է հատկապես ուսումնասիրել արդեն կայացած ժողովրդավարություն ունեցող երկրների փորձը, որը զուգահեռաբար կհանդիսանա փայլուն օրինակ ինչպես հետխորհրդային, այնպես էլ Արևելյան Եվրոպայի երկրներում:
Հետխորհրդային տրանսֆորմացիայի երկրների համար արևմտյան ավանդական ժողովրդավարություններից թերևս առավել մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում Գերմանիայի փորձը, քանզի վերջինս 1945 թվականին՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո, առավել մոտ է եղել այն իրավիճակին, որում հայտնվել էին այդ երկրները 90-ականների սկզբին: Իհարկե, իրավիճակներն ունեն նաև զգալի տարբերություններ, սակայն ակնհայտ է, որ Գերմանիան այդ տարիներին ստիպված էր լուծել նույն քաղաքական հիմնախնդիրը՝ միանգամայն նոր քաղաքական համակարգի ձևավորում: Հատկանշական է, որ այդ խնդրի լուծումը սկսվեց Վեյմարյան սահմանադրության լրամշակումով, ինչը ևս մեկ փաստարկ է տրանսֆորմացիայի շրջանում սահմանադրական գործընթացների կարևոր նշանակության վերաբերյալ:
Ժողովրդավարական կուսակցական համակարգերին հատուկ է կայունությունը, ճկունությունը, գործունակությունն ու դիրքորոշումների գաղափարական հիմնավորվածությունը: Գերմանիայի «Կուսակցությունների մասին» օրենքն ուղղակիորեն արձանագրում է կուսակցությունների առաքելությունը. «Կուսակցությունները՝ մասնակցում են ժողովրդի քաղաքական կամքի ձևավորմանը հասարակական կյանքի բոլոր բնագավառներում, նախ նրանով, որ ազդում են հասարակական կարծիքի վրա, մղում են քաղաքական կրթության և զարգացնում են այն, խթանում են քաղաքական կյանքում քաղաքացիների մասնակցությունը»:
Կայացած ժողովրդավարության երկրներում հստակ սահմանվում են նաև կուսակցությունների սոցիալական հիմնական գործառույթները: Մասնավորապես, Գերմանիայի պարագայում դրանք հետևյալն են. մասնակցություն՝ քաղաքացիներն ունեն ոչ միայն ընտրություններում ձայնի իրավունք, այլև ակտիվորեն քաղաքական գործունեության մեջ ներգրավվելու իրավունք՝ կազմակերպելով կուսակցություններ:
«Քաղաքականության առաջարկների շուկան» գործում է որպես իշխանության բաժանման մեխանիզմ, սելեկցիա՝ խորհրդարանի և կառավարության կազմի ընտրությունը իրականացվում է բացառապես կուսակցությունների ներսում, ինտեգրացիա՝ կուսակցություններում հաջողության են հասնում նրանք, ովքեր կարողանում են համատեղել իրենց և կուսակցության շահերը, ովքեր շահագրգիռ են համագործակցելու ընդհանուր կուսակցական նպատակների իրականացման համար, սոցիալիզացիա՝ մուտք ժողովրդավարական արժեքների աշխարհ, ինքնակարգավորում՝ կուսակցություններն իրենք են լուծում իրենց առջև ծառացող խնդիրները՝ հարմարվելով արտաքին պահանջներին ու պայմաններին և իրականացնելով կազմակերպչական թարմացում, լեգիտիմացիա՝ հասարակական կյանքում փոփոխությունների առավելագույնս հաշվի առնելը ընդունվող քաղաքական որոշումներում: Մի փոքր այլ է ամերիկյան կուսակցությունների պարագայում:
ԱՄՆ քաղաքական համակարգում կուսակցությունների գործառույթներն են՝ քաղաքական գործընթացի կազմակերպում և կարգավորում: Երկու կուսակցություններն ունեն հիմնական դերակատարություն ընտրությունների անցկացման, երկրի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական զարգացման, էլիտայի ծրագրերի մշակման և կենսագործման հարցում, տարբեր մակարդակների քաղաքական ինստիտուտների կապերի ապահովում, փոփոխվող սոցիալ-տնտեսական պայմաններին քաղաքական ինստիտուտների հարմարվելու ապահովումը, բնակչության այն խմբերի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական հե- տաքրքրությունների ու տրամադրությունների արտահայտում, որոնց իրենք ներկայացնում են, միասնական ազգային-քաղաքական մշակույթի ձևավորում, որը հաշվի է առնում լիբերալիզմի ու կոնսերվատիզմի արժեքները, աջակցում և զարգացնում է ամերիկյան հասարակության հիմքերը: