«Հրացանավոր մարդու» հոգեբանությունն ու գործիքակազմը. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստանյան հասարակության քաղաքական–գաղափարական պատկերացումները ներկայացնելու, վերլուծելու համար հազարավոր ուսումնասիրություններ ու էջեր են հարկավոր, սակայն ընդհանուր առմամբ կարող ենք նշել, որ մեր հանրության գերակշիռ հատվածը հակված է պահպանողականության կամ ազգային պահպանողականության: Այս տեսանկյունից պետք է նշենք, որ ազգային կամ այդպիսին ընկալվող արժեքների նկատմամբ մենք ունենք երբեմն նույնիսկ չափազանցված, սակրալ վերաբերմունք: Սա ոչ թե լավ է կամ վատ, այլ պարզապես իրողություն:
Իսկ ի՞նչ է արդյոք հայ ժողովրդական էպոսը, ազգային արժե՞ք, ժողովրդական բանահյուսության կատարյալ նմո՞ւշ, թե՞ այլ բան: Այս հարցին, կարծում ենք, միանշանակ կարելի է պատասխանել՝ էպոսը առնվազն ազգային մշակույթի անկրկնելի արժեքներից է: Ի դեպ, դա միայն մենք չէ, որ ասում ենք, դեռևս 2012 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕՆ–ն հայ ժողովրդական էպոսն ընդգրկեց մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում, իսկ շատ ավելի վաղ՝ դեռևս 1964 թվականին, աշխարհի ժողովուրդների վիպերգերի մրցույթում «Սասնա ծռեր» էպոսը ճանաչվեց լավագույնը:
Իսկ ինչպե՞ս ենք մենք վերաբերվում մեր ազգային, մշակութային արժեքներին:
2016 թվականին ոստիկանության ՊՊԾ գունդ ներխուժած մի խումբ մարդիկ հայտարարեցին իրենց «Սասնա ծռեր» խմբավորում: Թե ինչ կատարվեց այդ օրերին Երևանում և Հայաստանում, բոլորս ենք հիշում, ուստի դրան չենք էլ անդրադառնա, սակայն այդ օրերից «Սասնա ծռեր» անվանումը հանրային ընկալման մեջ բովանդակային ձևախեղման ենթարկվեց: Խմբավորման կողմից «Սասնա ծռեր» ինքնահռչակումը բավական մանիպուլ յատիվ քայլ էր, քանի որ հայ ժողովրդական էպոսի հերոսները պայքարում էին օտարի դեմ, թշնամիների դեմ և դրական հերոսներ էին՝ հայրենիքի նվիրյալներ:
Թե ովքեր էին ՊՊԾ գունդ ներխուժած խմբավորման անդամները, թող գնահատի և պատասխանի դատարանը, որտեղ ներկայումս շարունակվում է գործի քննությունը: Սակայն, խնդիրն այն է, որ ներկայումս էլ ՊՊԾ գունդը գրաված խմբավորման պարագլուխներն ու համակիրները ցանկանում են քաղաքական կուսակցություն հիմնել՝ նույն անվանումով: Այստեղ արդեն մենք իսկապես էլ խնդիր ունենք՝ առնվազն տարընթերցումներից խուսափելու համար, քանի որ և՛ հանրության, և՛, կարելի է ասել, միջազգային նորմերի տեսանկյունից հակասական ընկալումներ ունեցող խմբի քաղաքական կազմակերպության անվանումը համընկնում է, ասենք, ՅՈՒՆԵՍԿՕ–յում մարդկության ոչ մշակութային ժառանգության ցանկում գտնվող արժեքի անվան հետ: Պե՞տք է, արդյոք, առնվազն մտածել այս հարցի շուրջ կարծում ենք՝ այո:
Սակայն թողնելով անգամ խնդրի այս կողմը՝ անդրադառնանք առավել գործնական հարցերի: Խմբավորման պարագլուխներից Վարուժան Ավետիսյանն իր մամլո ասուլիսում հանդես եկավ մի շարք աղմկահարույց հայտարարություններով: Մասնավորապես նա նշեց, թե իրենց ապագա կուսակցության պլատֆորմում լինելու է կետ ռուս սահմանապահներին հայ սահմանապահներով փոխարինելու մասին: Սա արկածախնդրությունից զատ որևէ այլ գնահատականի դժվար է արժանացնել: Ոչ պակաս հակասական էր Ավետիսյանի այն հայտարարությունը, թե Հայաստանում պետք է փակել ռուսական ալիքները:
ՊՊԾ գունդը գրաված խմբավորման և նրանց համակիրների վերաբերյալ մեր նախորդ հրապարակումներից մեկում մտահոգություն էինք հայտնել, որ այդ ճանապարհով հայաստանյան առանց այն էլ խառնաշփոթ քաղաքական դաշտում չհայտնվի զենքի փիլիսոփայությամբ շարժվող քաղաքական կազմակերպություն:
Սակայն, ինչպես տեսնում ենք, քաղաքական կազմակերպության հայտ ներկայացնող խմբավորման առնվազն պարագլուխներից մեկն, այնուամենայնիվ, չի ցանկանում կամ չի կարողանում հրաժարվել «հրացանավոր մարդու» հոգեբանությունից, քանի որ, եթե պարզ ասենք, ապա ցանկացած հեռուստաալիքի կամ լրատվամիջոցի դեմ ուղղված ցանկացած քայլ ուժային տրամաբանության մեջ է, էլ չասած խոսքի ազատությունը, որի արժեքը, կարծում ենք, մեր հանրությունը շատ թե քիչ գիտի: Նման պայմաններում և՛ հանրության առաջ, և՛ խմբավորման համար առաջնային խնդիր է սրբագրել հետագա քաղաքական կեցվածքը՝ արդյոք մեր հանրությանը հարկավո՞ր են հրացանավոր քաղաքական գործիչներ, և մյուս կողմից՝ արդյո՞ք խմբավորումը պատրաստ է հրաժարվել զենքի ու բիրտ ուժի փիլիսոփայությունից և մտնել քաղաքական պայքարի մեջ զուտ քաղաքական միջոցներով ու տրամաբանությամբ: Այս հարցերի հստակ պատախանից է կախված, թե ինչպիսի քաղաքական դաշտի հետ ենք մենք գործ ունենալու առաջիկայում:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում