Դաշնակցային նշանակում է դաշնակցային. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Սույն թվականի սեպտեմբերի 8–ին Մոսկվայում տեղի կունենա Փաշինյան–Պուտին հերթական հանդիպումը: Հերթական, որովհետև վերջին շրջանում վարչապետի այցեհետև վերջին շրջանում վարչապետի այցելությունները Մոսկվա և հանդիպումները Պուտինի հետ պարբերական բնույթ են ստանում: Սա, իհարկե, լավ է, քանի որ մեր նախորդ հրապարակումներից մեկում էլ նշել էինք, որ անհրաժեշտություն կա Ռուսաստանին և Պուտինին բացատրել, թե ինչ է կատարվել Հայաստանում, ինչ սպասել Հայաստանից և ինչ չսպասել:
Բնականաբար, բարձր մակարդակի այս հանդիպումից առաջ և հետո կրկին ակտիվանալու են տարբեր մեկնաբաններն ու քաղաքական գործիչները՝ ոմանք դրական լույսի տակ, ոմանք էլ հակառակ տեսանկյունից ներկայացնելով ու կանխագուշակելով հանդիպման հնարավոր արդյունքները, շոշափված թեմաները և այլն: Սակայն, մեծ հաշվով, այսօրինակ հանդիպումները շարունակում են մնալ ճանաչողության տրամաբանության մեջ, ընդ որում՝ ինչքան շատ ու շուտ լինի այդ ճանաչողությունը, այնքան լավ: Ի վերջո, եթե մենք շատ ավելի լայն ընդգրկմամբ նայենք հայ–ռուսական հարաբերություններին, ապա կտեսնենք և՛ ջերմացում, և՛ սրացումներ, և՛ կառուցողական համագործակցություն և այլն, և այլն: Այս ամենը տրամաբանական ու նորմալ է այնքանով, ինչքանով որ նորմալ են Պուտին– Փաշինյան հանդիպումները:
Այստեղ պետք է շեշտել, որ դաշնակցային հարաբերություններում տարբեր սրացումներն ու ջերմացումները բոլորովին էլ հիմք չեն շատ ավելի կտրուկ ենթադրություններ ու կարծիքներ հայտնելու համար, որովհետև անկախ ամեն ինչից, ու անկախ նրանից, թե մեզ ինչքանով են բավարարում հայ–ռուսական հարաբերությունները, վերջիններս շարունակում են մնալ դաշնակցային: Ի դեպ, սա ընդամենը փաստի արձանագրում է, այլ հարց է, թե Ռուսաստանը լավ կամ վատ դաշնակից է: Չնայած այս տեսանկյունից կրկին պետք է հարցին մոտենանք առավելապես առանց զգացմունքների՝ լավ ու վատ դաշնակիցներ չեն լինում, լինում են փոխադարձ շահերի վրա հիմնված հարաբերություններ, և ինչքան շատ են այդ շահերի համընկնումները, այնքան ավելի բարձր մակարդակի վրա են գտնվում երկրների հարաբերությունները: Սա վերաբերում է բացառապես բոլոր երկրներին:
Փաշինյան–Պուտին հանդիպման հաջորդ ասպեկտն ամենայն հավանականությամբ լինելու է ռուսական պաշտոնական և ոչ պաշտոնական տարբեր շրջանակների հայտարարությունների տեսքով: Ընդամենը օրեր առաջ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հերթական անգամ անդրադարձել է Հայաստանին, որտեղ, Լավրովի խոսքերով, «իրավիճակը շարունակում է եռալ, որի կապակցությամբ Ռուսաստանն իր անհանգստություններն ունի»: Ընդհանուր առմամբ, եթե առավել ռացիոնալ դիտարկենք այս հայտարարությունը, ապա վերջինս այնքան էլ հեռու չէ ճշմարտությունից՝ Հայաստանում իսկապես էլ աննախադեպ իրադրություն է, սակայն մյուս կողմից չենք կարող նաև չհիշատակել շատերի կողմից անուշադրության մատնված նույն հայտարարության մեջ Լավրովի հատուկ շեշտադրությունները, որ հականալի է՝ այն, ինչ կատարվում է Հայաստանում, նրա ներքին գործն է: Կարծում ենք՝ Լավրովի հայտարարության այս հատվածը շատ ավելի կարևոր է, քան շատ ավելի մեծ քննարկման արժանացած «եռալ» բառը: Սա պարզապես նշանակում է, որ Ռուսաստանն արդեն իսկ փորձում է ընդունել սուվերենության այլ մակարդակում գտնվող Հայաստանին այնպիսին՝ ինչպիսին կա, իսկ մտահոգություններն էլ գլխավորապես վերաբերում են նրան, թե կլինե՞ն արդյոք հայ–ռուսական հարաբերությունների մակարդակի սկզբունքային փոփոխություններ, թե՞ չեն լինի:
Մի կողմից այս անհանգստությունները լուրջ չեն, քանի որ դեռևս վարչապետությունից առաջ Նիկոլ Փաշինյանը տասնյակ անգամներ շեշտել է, որ արտաքին կուրսի ռևերսներ բացառվում են, սակայն մյուս կողմից՝ առկա աշխարհաքաղաքական իրադրության պայմաններում Ռուսաստանը չափազանց կասկածամիտ է դարձել, և այստեղ էլ նրանց առնվազն կարելի է հասկանալ: Ըստ էության, առաջիկա հանդիպումն ինչ– որ տեղ կփարատի նաև ռուսական անհանգստությունների որոշակի հատվածներ: Ի լրումն սրա, կարող ենք նշել, որ չնայած օրերս չափազանցված նշանակություն տրվեց Պուտինի կողմից Քոչարյանի ծննդյան շնորհավորանքին, այնուամենայնիվ, երևի թե պարզ է, որ այդ շնորհավորանքի համեմատ վարչապետի և ՌԴ նախագահի հանդիպումը շատ ավելի կարևոր ու ծանրակշիռ իրադարձություն է:
Վերջապես ընդհանրացնելով՝ կարող ենք ասել, որ ինչպես նախկին շփումներից, այնպես էլ սեպտեմբերի 8–ի հանդիպումից պետք չէ ակնկալել արմատական շրջադարձներ թե՛ լավ, թե՛ վատ իմաստով, որովհետ առնվազն ներկայումս չկան ոչ շրջադարձերի նախադրյալներ, ոչ էլ որևէ հրատապ իրավիճակ: Հայ–ռուսական հարաբերությունները շարունակվելու են իրենց բնականոն հունով՝ սրացումներով, ջերմացումներով, համագործակցությամբ ու շնորհավորանքներով, սրան, իհարկե, գումարվելու են ռուսական կողմի մշտական փորձերը Հայաստանում ունենալ մի քանի հենման կետ: Իրականությունն ընդհանուր առմամբ հենց այսպիսին է, ինչից էլ ոչ պետք է չափից ավելի ոգևորվել, ոչ էլ չափից ավելի անհանգստանալ, կամ, ինչպես որոշ հանրապետականներ են ասում, հայտարարել, թե Նիկոլ Փաշինյանը տապալել է հայ–ռուսական հարաբերությունները:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում