Հանկարծակի՞, թե պլանավորված վերադարձ. ի՞նչ է ակնարկում Քոչարյանը. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Mediamax–ին՝ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի տված հարցազրույցը վերջին շրջանում տրված այլ հարցազրույցներից էականորեն տարբերվում է թաքնված և բացահայտ ակնարկների առատությամբ: Հարցազրույցի տեքստային ֆորմատը թույլ է տալիս մատուցված նյութը վերլուծել ավելի սթափ, առանց էմոցիաների և այլևայլությունների, որոնք, օրինակ, տեսանյութերի դեպքում առկա են, հաճախ նույնիսկ գերակա բուն ասելիքի նկատմամբ:
Քոչարյանը հաճախ է պնդում, որ մարտի մեկի գործի վերաբացումն ու իր հանդեպ անարդար հետաքննությունն է իրեն դրդել վերադառնալ քաղաքականություն: Վերոնշյալ հարցազրույցում նա մի քանի անգամ կրկնում է՝ «եթե ոչ ես, ապա՝ ո՞վ» միտքը՝ հավելելով, որ նախկինում ևս, երբ ստիպված է եղել իր քաղաքական կարիերայում այս կամ այն բեկումնային որոշումը կայացնել, առաջնորդվել է այս կարգախոսով: Իր՝ քաղաքականություն վերադարձը Քոչարյանը հիմնավորում է մեկ այլ փաստարկով ևս՝ մատնանշելով երկրի անվտանգության համակարգի խնդիրները, որոնք, ըստ իր կարծիքի, ստեղծվել են ներկայիս իշխանության պատճառով: Սրանով նա նաև փորձում է հիմնավորել, թե ինչու չի մասնակցել քաղաքական կյանքին նախկինում՝ Սերժ Սարգսյանի կառավարման տարիներին՝ նշելով, որ անկախ իր կողմից նախորդ իշխանության հասցեին հնչող քննադատություններին, առնվազն անվտանգության հարցերով մարտահրավերներ չի տեսել: Բայց անվտանգության խնդրի հիշատակումը ակնհայտորեն ստվերվում է մարտի մեկի թեմայով, որը Քոչարյանի կողմից ներկայացվում է քաղաքականություն վերադառնալու ամենակուռ պատճառ:
Այն փաստը, որ մարտի մեկի գործի վերաբացումն ու պատկան մարմիններից որոշների անփույթ մոտեցումը նման մակարդակի գործին հեշտացրել ու արագացրել են Քոչարյանի վերադարձը, քննարկելու կարիք չկա: Ակնհայտ է, որ նոր իշխանությունները այս հարցով շտածին հեշտացրել ու արագացրել են Քոչարյանի վերադարձը, քննարկելու կարիք չկա: Ակնհայտ է, որ նոր իշխանությունները այս հարցով շտաշակի տրամադրությունների և հիմա էլ խճճվել են այդ գործի վերաբացման գործընթացում: Բայց Քոչարյանի վերջին շրջանի գործունեությունը, նրա շուրջ կատարվող պրոցեսներն ու հարցազրույցներում հնչող մտքերը թույլ են տալիս ենթադրել, որ մարտի մեկի գործի վերաբացումը հանդիսացել է ոչ թե քաղաքականություն վերադառնալու պատճառ, այլ՝ առիթ:
Քաղաքականություն վերադառնալու ցանկություն Քոչարյանն ունեցել է նաև նախկինում, սակայն չի ունեցել դրա համար անհրաժեշտ ռեսուրս և հնարավորություններ: Խոսքը բնականաբար ֆինանսական ռեսուրսների մասին չէ: Խոսքը քաղաքական որոշակի շերտեր կոնսոլիդացնելու մասին է: Սերժ Սարգսյանը կարողացավ թե՛ ուժային կառույցներում, թե՛ գործարար միջավայրում, թե՛ ադմինիստրատիվ շրջանակներում ապահովել որոշակի կոնսոլիդացիա, ինչը Քոչարյանին զրկեց ոչ միայն քաղաքականություն վերադառնալու, այլև քաղաքականությանը թեկուզևերկրորդական դերում մասնակցելու շանսից: Իսկ Քոչարյանը այն գործիչներից է, որոնք հենվում են հենց քաղաքական էլիտաների, ոչ թե հանրության աջակցության վրա:
Հիմա, երբ Սերժ Սարգսյանը քաղաքական դաշտում փաստացի չկա, նախկին իշխանությունն էլ դուրս է մնում քաղաքական պրոցեսներից, Քոչարյանի համար դաշտ է բացվում քաղաքականություն վերադառնալու: Պարզից էլ պարզ է, որ եթե խաղից հանում ես Սերժ Սարգսյանին, տեղ ես բացում Ռոբերտ Քոչարյանի համար, ով ուղղակիորեն և անուղղակիորեն փորձում էր վերականգնել կորսված դիրքերը նախորդ տարիներին: Այս իմաստով՝ պնդումները, թե մարտի մեկի գործի վերաբացումն է հանդիսացել վերադարձի պատճառ, ոչ այլ ինչ է, քան քարոզչական հնարք, գուցե աշխատող հնարք, ինչպես, օրինակ, քաղհալածյալի տիտղոսն է:
Վերադառնալով հայտնի հարցազրույցին: Քոչարյանը ակնհայտորեն համակրանքով է խոսում ապրիլ–մայիս ամիսների գործընթացների մասին, սակայն նրա համակրանքը ինչ– որ պահից ավարտվում է, երբ նա հիշատակում է Նիկոլ Փաշինյանին և վերջինիս 9 հոգանոց խմբակցությունը՝ ակնհայտորեն ցույց տալով, որ չնայած նա ունեցել է դրական սպասումներ հեղափոխության գործընթացից, բայց նրան վհատեցրել է արդյունքը: Սրանով Քոչարյանը ևս մեկ անգամ վերահաստատում է վերոնշյալ պնդումն առ այն, որ քաղաքականություն նրա վերադարձը ոչ թե հանկարծահաս էր, ոչ թե պայմանավորված էր մարտի մեկի գործի վերաբացմամբ, այլ պլանավորված էր դեռ վաղուց ու առնվազն ապրիլ–մայիս ամիսներին տեղի ունեցող պրոցեսների մասով նա ուներ վերջաբանի այլ սցենար:
Դժվար է ասել՝ արդյոք նոր իշխանությունները կանխագուշակելով նրա հնարավոր վերադարձը՝ փորձել են կանխել այն կամ առնվազն թուլացնել այդ վերադարձի թափը՝ վերաբացելով մարտի մեկի գործը: Բայց այժմ ակնհայտ է, որ Քոչարյանի վերադարձը կայացած փաստ է: Ավելին՝ նոր իշխանությունները լիուլի օգտվում են այդ փաստից՝ Քոչարյանին հռչակելով որպես հակահեղափոխության կնքահայր ու փորձելով այդ հակահեղափոխության ֆոնին էլ ավելի ամրապնդել նոր իշխանության այլընտրանքի բացակայությունը: Կարճաժամկետ հեռանկարում սա գուցե աշխատող հնարք է, բայց վտանգավոր է նույն այդ հնարքը երկարաժամկետ կտրվածքով՝ հաշվի առնելով, թե ինչ տեմպերով է այժմ Քոչարյանը կապիտալիզացնում իր վերադարձը, քաղհալածյալի իր դիրքավորումը և քաղաքական վերնախավի ու ընդդիմադիր դաշտի կոնսոլիդացնող կենտրոնի դերակատարումը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում