Հակաքարոզչություն և կենացներ. մի քարոզարշավի պատմություն. «Փաստ»
АНАЛИТИКА«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Այսօր Երևանի ավագանու ընտրության քարոզարշավային վերջին օրն է, իսկ վաղը հայտարարված է լռության օր: Լռության օրվանից առաջ վերհիշենք՝ ինչպես էր անցնում քարոզարշավը, ինչ ոճով էին ներկայանում ընտրողներին քաղաքական ուժերը:
«Իմ քայլը» դաշինքը, որ համարվում է այս ընտրությունների ֆավորիտներից մեկը, բավականին փոփոխական դինամիկայով քարոզչություն իրականացրեց: Կարող ենք արդեն վստահ արձանագրել, որ Երևանի ավագանու ընտրության քարոզարշավն իր տեղը զիջեց ներքաղաքական «ռազբորկաներին»: Նիկոլ Փաշինյանի ակտիվ ներգրավվածությունը հանրահավաքային քարոզարշավներին առաջին հայացքից դիտվում էր որպես քաղաքական ուժի փաստացի առաջնորդի աջակցություն իր թիմին: Սակայն հետո, ներքաղաքական գործընթացների թեժացմանը զուգահեռ, ներգրավվածությունը վերածվեց սովորական հանրահավաքների: Արդյունքում ստվերում մնաց դաշինքի քաղաքապետի թեկնածու Հայկ Մարությանը, իսկ ավագանու մյուս թեկնածուները ընդհանրապես մնացին աննկատ: Ակնհայտ էր, որ «Իմ քայլը» դաշինքը չափից շատ է վստահ իր ուժերի վրա և քարոզարշավը կառուցում էր հեղափոխությունը ներկայացնող հիմնական ուժ լինելու հանգամանքի վրա: Թերևս հենց սա էր պատճառը, որ Երևանի տարբեր վարչական շրջաններում սովորական քարոզարշավներից ու երեկոյան հանրահավաքներից բացի, այլ, առավել նախաձեռնողական և կրեատիվ քայլեր այդպես էլ չեղան:
«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության քարոզարշավը, հատկապես մյուս ուժերի քարոզարշավի ֆոնին հիշարժան է նրանով, որ բացի խարիզմատիկ առաջին համարից, կուսակցությունը ներկայացրել էր նաև ճանաչելի երկրորդ և երրորդ համարներ: Սրան զուգահեռ քարոզարշավին ակտիվ մասնակցում, ելույթներ էին ունենում կուսակցության այլ անդամներ, պատգամավորներ: Ակնհայտ էր, որ շեշտը դրված էր թիմային աշխատանքի վրա: Քարոզարշավը ԲՀԿ–ն և նրա առաջին համարը սկսեց բավականին կառուցողական նոտայով, սակայն իշխող ուժի կողմից անհասցե հայտարարություններին ու մեղադրանքներին, քաղաքական ողջ դաշտը կապիտուլացնելու կոչերին ի պատասխան կուսակցությունն ու նրա ավագանու թեկնածուները չվարանեցին արձագանքել համարժեք կոշտությամբ: Համարժեք կոշտությունը ընտրություններում ինտրիգ և մրցակցություն մտցրեց, մի բան, որ քարոզարշավի առաջին օրերին թվում էր, թե չկար ու չէր էլ լինելու:
«Լույս» դաշինքը ևս, քարոզարշավը սկսելով բավական կառուցողական ու հանդարտ տոնայնությամբ, ինչ–որ պահից ստիպված եղավ կոշտացնել հռետորաբանությունը՝արձագանքելով «Իմ քայլը» դաշինքի և Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններին: Ակնհայտ էր, սակայն, որ այդ արձագանքը խիստ զգուշավոր էր, և դաշինքի անդամներն ամեն արձագանքին զուգահեռ չէին մոռանում հիշեցնել «Ելք» դաշինքի իրենց գործընկերային հարաբերությունների մասին: Դաշինքի քարոզարշավի բովանդակությունը երիցս ջրի երես հանեց «Ելք» դաշինքի ներսում վաղուց առկա խնդիրների թնջուկը՝ խնդրահարույց դարձնելով դաշինքում ի վերջո ուժային համամասնության հստակեցման հարցը:
Զարմանալիորեն բավական մեղմ հռետորաբանությամբ անցավ «Երկիր ծիրանիի» քարոզարշավը: Նախորդ ընտրություններին և դրան հաջորդած ավագանու գործունեության ընթացքում էմոցիոնալ պոռթկումներով, արտասովոր գործողություններով աչքի ընկած Զարուհի Փոստանջյանը չմտավ ներքաղաքական հաշիվմաքրոցու վերածված քարոզարշավային տրամաբանության մեջ: Այսքանով հանդերձ, ակնհայտ էր, որ ինչպես ուժերից շատերը, այնպես էլ Փոստանջյանի ղեկավարած ուժը իր ծրագրերում բավականաչափ «կենաց» հիշեցնող դրույթներ ուներ և չուներ այդ դրույթները հիմնավորող ռացիոնալ փաստարկներ: Նույն այդ տրամաբանության մեջ էր նաև «հին և բարի» ՕԵԿ–ը, որը Երևանի ավագանու ընտրությունների իր ծրագրում խոսեց ամեն ինչից, բացի Երևանից: Հիփոթեքային վարկավորումից մինչև ՕԵԿ–ի սիրելի ավանդների թեման. այսպիսին էր ժամանակին բավական ազդեցիկ կուսակցության քարոզարշավը: Ինչպես ՕԵԿ–ի, այնպես էլ «Ժառանգության» դեպքում, թե քարոզարշավը, թե ընդհանրապես մասնակցությունն այս ընտրություններին ուներ մեկ նպատակ՝ հիշեցնել իրենց գոյության մասին, փորձել վերակենդանացման նշաններ դրսևորել, հասկանալ սեփական հնարավորությունների չափը՝ սպասվող քաղաքական վերադասավորումների կոնտեքստում: Այս իմաստով բավական իներտ էր նաև «Ժառանգության» քարոզչությունը:
Իներտությունից զուրկ չէր նաև Դաշնակցությունը: Դաշնակցությունը ևս այս ընտրություններին մասնակցում էր սեփական ռեսուրսները հասկանալու, ընտրողների քիմքը շոշափելու համար: Հասարակության լայն շերտերին ոչ այդքան հայտնի առաջին համար, կրկին իներտ քարոզարշավ: Իհարկե, ի տարբերություն շատ այլ ուժերի, Դաշնակցությունն ունի իր կայուն, գաղափարական էլեկտորատը, որը անկախ քարոզարշավից, միշտ հակված է ձայնը տալ հենց այս կուսակցությանը: Այս իմաստով դժվար է ասել՝ Դաշնակցության քարոզարշավն ինչ–որ բան ավելացրեց նրանց պոտենցիալ էլեկտորատի թվին, թե ոչ:
Ընդհանուր առմամբ, եթե ամփոփելու լինենք, ավագանու ընտրությունների հիմնական բաղադրիչներն էին հակաքարոզչությունն ու ներքաղաքական պրոցեսներին համընթաց հայտարարությունները: Ծրագրերին հերթը գրեթե չհասավ, իսկ հասնելու դեպքում էլ, մեկ–երկու բացառությամբ, դրանք ավելի շատ բաժակաճառեր էին հիշեցնում:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում