Ինչո՞վ է պայմանավորված և ի՞նչ վտանգներ ունի նոր կուսակցությունների ստեղծումը. «Փաստ»
АНАЛИТИКА«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Վերջին շրջանում անձրևից հետո բուսնող սնկերի ակտիվությամբ սկսել են ի հայտ գալ բազմաթիվ կուսակցություններ, որոնք ակնհայտորեն չունեն քաղաքական հիմնական դերակատար դառնալու որևէ շանս: Եթե այդպիսիք լինեին մեկ–երկուսը, կարող էինք ասել, որ, օրինակ, դրանք առանձին վերցրած լոկալ փորձնական նախագծեր են: Բայց նկատելի է զարգացող միտում, որը հուշում է, որ գործ ունենք առավել կազմակերպված երևույթի հետ:
Հայաստանում այժմ կա քաղաքական վակուում՝ հաշվի առնելով, որ նախկին ընդդիմությունը եկել է իշխանության, իսկ նախկին իշխանությունն էլ պայքարում է ընդհանրապես քաղաքական գոյատևման համար: Այս կոնտեքստում գուցե տրամաբանական է նոր քաղաքական ուժերի ի հայտ գալը: Բայց Հայաստանում վերջերս մեկը մյուսի հետևից ստեղծվող կուսակցությունների դեպքում նկատելի է առավելապես այլ միտում: Փորձ է արվում որոշակի փոքրաքանակ համակիրների բանակ ստեղծելով՝ այնուհետ այն դարձնել առևտրի առարկա, ասենք՝ մատուցելով ավելի խոշոր քաղաքական ուժերին ընտրություններից առաջ, բնականաբար որոշակի վարձահատուցման դիմաց:
Որևէ խնդիր այս ամենի հետ չէր լինի, ի վերջո կապիտալիզմի ժամանակներում ամեն ոք վաստակում է այնպես, ինչպես կարողանում է: Խնդիրը, սակայն, ավելի խորն է: Փաստացի՝ օգտվելով քաղաքական կյանքում առաջացած նոր հնարավորություններից, բացվող կուսակցությունները էլ ավելի են խորացնում հայաստանյան կուսակցական համակարգի ճգնաժամը՝ դաշտը դարձնելով էլի ավելի անբովանդակ, ծրագրերից ու գաղափարախոսություններից զուրկ, բացարձակապես կոմերցիոն: Իհարկե, կլինեն որոշակի բացառություններ, կլինեն որոշակի ռոմանտիկ նախաձեռնություններ, որոնց նպատակը կոմերցիոն կուսակցաշինությունը չի լինի: Բայց այս բացառությունների կողքին դժվար չէ նկատել նաև դոմինանտ դարձող օրինաչափությունը:
Քաղաքական նոր իրավիճակը շանսեր ու պայմաններ է տալիս ի վերջո ունենալ բազմաբևեռ, ծրագրային ու գաղափարական բանավեճերով հագեցած քաղաքական դաշտ: Բացի այդ քաղաքական մեծ վերադասավորումներն ինքնին ենթադրում են որոշակի նոր ուժերի առաջացում: Բայց փաստացի տրված շանսն ընդամենը օգտագործվում է չարչիական հոգեբանությամբ:Հայաստանում հատկապես նախընտրական շրջաններում միշտ է նկատվել կուսակցությունների թվի կտրուկ, անսովոր ու արհեստական աճ: Մեծամասամբ դա պայմանավորված էր իշխանության գործողություններով, որոնք նախընտրական շրջանում փորձում էին գրպանային ուժեր բուծելով՝ որոշակի տեխնոլոգիական խնդիրներ լուծել: Այժմ, սակայն, կուսակցությունների թվի աննախադեպ աճը կրում է առավել ինքնաբուխ բնույթ և հենց այդտեղ է նաև տեղի ունեցողի վտանգավորությունը: Եթե առաջ կուսակցությունները ստեղծվում էին հստակ նպատակներով ու կարճաժամկետ առաքելությամբ, ապա հիմա այդ ամենը տեղի է ունենում քաղաքական զարթոնքի ֆոնին՝ փորձելով կոմերցիալիզացնել հենց այդ զարթոնքի գործոնն ու պարարտ քաղաքական համակարգը: Կուսակցությունների մասին օրենքը, որի մասին այդքան շատ էին խոսում հեղափոխության սկզբնական շրջանում և որի մասին գրեթե որևէ քննարկում չկա այսօր, հենց այս վտանգներից պետք է ապահովագրեր Հայաստանը: Ցավոք, ընկղմվելով ներքաղաքական պայքարի, հեղափոխություն–հակահեղափոխություն հակադրության հորձանուտը՝ թե՛ իշխանությունը, թե՛ այն ուժերը, որոնք հավակնում են լինել նոր Հայաստանի քաղաքական կյանքի դոմինանտ ուժերը, մոռացության մատնեցին այս կարևորագույն հարցը՝ դրանով իսկ ինքնահոսի թողնելով կենսական գործիքակազմերից մեկի՝ կուսակցական համակարգի առողջացման խնդիրը:
Ինքնահոսի թողնելով շատ գործընթացներ՝ վտանգ կա, որ դրանք կսկսեն ինքնակազմակերպվել ջունգլիների օրենքներով: Հայաստանի դեպքում այդ օրենքներն ավելի ճիշտ կլինի մեկնաբանել օդից փող կպցնելու, արագ գոլ խփելու տրամաբանությամբ: Հետևաբար, գոնե հիմա պետք է սկսել կարգավորել այդ ոլորտը՝ թե՛ քաղաքական ուղենիշեր տալով, թե՛ այդ ուղենիշերը օրենսդրորեն ամրագրելով:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում