Թափանցիկության դեֆիցիտ. ցանկություն կա, թաքցնելու բան, կարծես թե, չկա, բայց.... «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ակնկալվում էր, որ նոր իշխանությունները պետք է հակված լինեն թափանցիկ լինել իրենց աշխատանքում, քանի որ իշխանության էին եկել մի կողմից համաժողովրդական գործընթացի արդյունքում, հետևաբար հաշվետու էին սովորականից ավելի շատ մարդկանց ու սովորականից ավելի մեծ չափաբաժնով: Մյուս կողմից էլ իշխանության էին եկել՝ նախորդների դեմ պայքարի արդյունքում, իսկ թափանցիկության բացակայությունն, ընդհանրապես հասարակությունից օտարումը նախորդ իշխանությունների առանցքային թերություններից էր: 

Ավելին՝ նոր իշխանության անդամներից շատերը ժամանակին եղել են մեդիադաշտի, քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներ, այսինքն՝ ներկայացրել են ոլորտներ, որոնք ինքնին հիմնված են թափանցիկության վրա: Սակայն այժմ նկատվում է, որ չնայած կա թափանցիկ լինելու առերևույթ ցանկությունը, միաժամանակ կարծես թե չկա թաքցնելու ոչինչ, բայց այդպես էլ չի ձևավորվում թափանցիկության ինստիտուտը:

Այլ կերպ ասած՝ արժեքային կողմնորոշիչների դաշտում թափանցիկությունը կա և առաջնային է, բայց պետական կառավարման մեջ որպես գործառույթ այն չկա բավարար չափով, չեն ներդրվել մեխանիզմները:

Օրինակ՝ գլխավոր տոնածառի կամ Երևանի քաղաքային բյուջեի հետ կապված քննարկումներում հստակ երևում է վերը ասվածի տրամաբանությունը: Հանրային շահագրգիռ շրջանակների կողմից արվող հարցումների և հնչեցվող հարցադրումներից հետո քաղաքապետարանը բավական բովանդակալից արձագանքում է հուզող թեմաներին, բայց դա անում է ուշացումով: Ստացվում է, որ գործ ունենք ոչ թե թափանցիկության, այլ պարզաբանման հետ: Թափանցիկության ինստիտուցիոնալիզացման դեպքում այդ պարզաբանումները կհնչեին նախքան դրանց հանդեպ հանրային որոշակի լարվածության առկայությունը:

Խնդիրն ավելի մասշտաբային կերպով արտահայտվում է իշխանության ավելի բարձր օղակների ու քաղաքական թիմի մակարդակով: Քարոզարշավի հագեցած ընթացքից հետո իշխանությունները հայտնվել են կտրուկ լռության միջավայրում: Բնականաբար զբաղված են կառավարության նոր կազմն ու ԱԺ–ում իրենց ներկայացվածության հարցերը քննարկելով: Իհարկե, ի տարբերություն նախորդ իշխանությունների, լռությունը գոնե երբեմն խախտվում է ու հնչում են որոշակի անուններ, որոնք հավակնում են այս կամ այն պաշտոնին: Բայց նախորդի հետ համեմատությունը սխալ ու ոչ արդյունավետ մեթոդ է նախ հենց իշխանությունների համար, քանի որ նախորդների սխալներն այնքան շատ էին, որ ցանկացած չափանիշով համեմատության դեպքում թեկուզև մեկ կետով առավելությունը ընդգծելու է նորերի առավելությունը հների հանդեպ: Իսկ հեղափոխությունը մեկ կետով առավելության վրա հիմնվել չի կարող, իր էությամբ այն ոչ թե պետք է դնի նախորդի, հնի հետ համեմատվելու ու սեփական դրականը ընդգծելու նպատակ, այլ սահմանելու այնպիսի մի նշաձող, որ համեմատվի ինքն իր հետ, իր այսօրվա ու վաղվա ձեռքբերումները համեմատի: 

Ըստ այդմ, կենսական է, որ թափանցիկության խնդիրը, որ համառորեն շրջանցվեց ԱԺ ընտրություններից առաջ դաշինքի ցուցակի կազմման գործընթացում, չշրջանցվի գոնե հիմա, ու հասարակությանը ոչ թե երբեմն տեղեկացնեն այս կամ այն որոշումների մասին, այլ հաշվետու լինեն ավելի համակարգային կերպով: Ընդ որում, դա չթողնելով միայն վարչապետի վրա:

Հատկապես, որ ինֆորմացիոն վակուումը լցվում է տարատեսակ արտահոսքերով, ու վտանգ կա, որ թափանցիկության փոխարեն մենք կրկին կունենանք, այսպես կոչված, «կեղտ մաքրելու» հաղորդակցային այն բովանդակությունը, որ ունեինք նախկինում: Քանիցս խոսել ենք, որ ներկուսակցական դեմոկրատիան առանցքային է ընդհանրապես պետական մակարդակով դեմոկրատական մոդել ունենալու համար: Թափանցիկությունն այդ ներկուսակցական դեմոկրատիայի մեխանիզմներից մեկն է: Հատկապես, երբ խոսքը համաժողովրդական հեղափոխությամբ իշխանության եկած ուժի մասին է, մեծանում է հաշվետվողականության շրջանակը, հետևաբար նաև թափանցիկության անհրաժեշտությունը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում