Դաշնակցության բարդ վիճակը. որտեղի՞ց սկսել
АНАЛИТИКАԱրցախում մեկնարկել և մինչև հունվարի 24–ը կընթանա ՀՅԴ 33–րդ ընդհանուր ժողովը: Ժողովը հերթական անվանել հնարավոր չէ, եթե նկատի ունենանք քաղաքական իրավիճակը, որում այն անցկացվում է: Այն հերթական չէ նաև անցկացման վայրի ընտրությամբ: Արցախում ընդհանուր ժողովի անցկացումը բնականաբար պատահական չէ: Ինչպես ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ, ըստ էության, փաստացի ղեկավար Հրանտ Մարգարյանն է նշել՝ ՀՅԴ–ն ունի վերադիրքավորման խնդիր: Մարգարյանը, որ նախապես հրաժարվել է իր թեկնածությունը բյուրոյի ներկայացուցչի ընտրություններում առաջադրելուց, արել է նաև մի շարք սուր հայտարարություններ: «Տուն ուղարկել այս իշխանություններին և ստանձնել երկրի ամբողջական ղեկավարման գործը», – ասել է Մարգարյանը:
Թե ինչպես է ՀՅԴ–ն պլանավորում տուն ուղարկել իշխանություններին, հետո էլ վերցնել իշխանությունն ամբողջական, դժվար է ասել: ՀՅԴ–ն դեկտեմբերի 9–ի ընտրություններում չկարողացավ հայտնվել ԱԺ–ում, իսկ ընդհանրապես երբեք էլ չի եղել իշխանության ամբողջական տերը, ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ եղել է իշխանության փաթեթի բաժնետերերից մեկը:
Բնականաբար, Մարգարյանի հայտարարությունները հեռու են իրականությունից, ինչը հուսանք կանխամտածված հռետորաբանություն է, ոչ թե անկեղծ համոզմունք: Ինչևէ: Առավել հետաքրքրական է ոչ թե հայտարարության իրատեսականությունը, այլ դրա թիրախները, դրա հնչեցման պահն ու տեղը: Փաստացի ՀՅԴ–ն ստանձնում է նախկին իշխանական վերնախավի առաջամարտիկի դերը՝ իշխանություններին մարտահրավեր նետելով: Հայտարարության վայրը ևս պատահական չէ: Վկայակոչելով Արցախյան խնդրի շուրջ վերջին շրջանում տեղի ունեցող ակտիվ պրոցեսները՝ Դաշնակցությունը հենց Արցախում կասկածի տակ է դնում նոր իշխանությունների քաղաքականությունը, ինչպես իրենք են նշում, «ազգային հարցերում»:
Միաժամանակ հնչում են հրապարակային և ոչ հրապարակային դժգոհություններ առ այն, որ Փաշինյանը բավարար չափով չի գնահատում Դաշնակցության ռեսուրսը: Առիթն, իհարկե, այն է, որ Փաշինյանը հրաժարվել է հանդիպել Դաշնակցության ղեկավար կազմի հետ: Սակայն դժգոհության իրական պատճառն այլ է, ու թաքնված է Դաշնակցության և նախորդ իշխանությունների հարաբերություններում, երբ օգտագործելով 120–ամյա կուսակցության, ազգայինի և Սփյուռքի բռենդը՝ Դաշնակցությունը քվոտաներ էր կորզում իշխանության ներսում:
Մի կողմ թողնենք այն հանգամանքը, որ, դաշնակցականների բառերով, «ազգային» հարցերում Փաշինյանի գործունեությունը որոշակի կասկածամտության տեղ թողնում է: Բայց արդյո՞ք դժգոհելու լեգիտիմ առիթ է այն, որ Դաշնակցության հետ տեղի չի ունեցել հանդիպում: Կամ ինչ հիմքով պետք է այդ հանդիպումը կայանար: Եթե խոսքը Դաշնակցության սփյուռքյան ռեսուրսի մասին է, ապա նմանատիպ հանդիպումներ եղել են: Եթե խոսքը տեղի դաշնակցականների հետ հանդիպման մասին է, ապա այդ դեպքում Փաշինյանի հետ հանդիպում կարող են պահանջել բոլորը, սկսած հանրապետականներից, վերջացրած ՕԵԿ–ով:
Իրականում, սակայն, խնդիրն ավելի լայն է, քան մեկ հանդիպումը կամ ԱԺ–ում անցողիկ շեմը չհաղթահարելը: Դաշնակցության Հայաստանի կառույցը չի ձևավորել այնպիսի քաղաքական կապիտալ, որ կարողանար նրան պահել խաղատախտակին նույնիսկ հեղափոխությունից հետո: Ինչքան էլ հիմա դաշնակցականները վկայակոչեն իրենց երկարամյա պատմությունն ու ավանդույթները, որոնց ահռելի մասն անշուշտ կարևորագույն պատմական ու քաղաքական նշանակություն ունի, հարց է ծագում. այդ ի՞նչ ավանդույթների մասին է խոսքը, եթե հեղափոխությունը կարող է երկու ամսում խարխլել դրանք ու զրկել ՀՅԴ–ին խորհրդարանում հայտնվելու հնարավորությունից: Այս հարցն է, որ պետք է տան իրենց տեղի դաշնակցական ղեկավարները:
Դաշնակցությունն ահռելի ժառանգություն և պատմություն ունեցող կուսակցություն է: Անշուշտ նրա ներկայությունը այն արժեքներով, այն պատմությամբ, որոնք հռչակված են, Հայաստանի քաղաքական համակարգին մեծ նվեր կլիներ: Սակայն այդ ներկայությունը չի կարող լինել ինքնանպատակ, այդ ներկայությունը չի կարող լինել առանց բովանդակության, միայն հանուն ձևի, անվան, սիմվոլի: Դաշնակցության իրավունքն է, իհարկե, հավակնել իշխանության ամբողջական փաթեթին: Բայց ավելի արդյունավետ կլիներ նախ սկսել սեփական սխալների քննարկումներից ու վերադառնալ քաղաքականության «ազգային» ակունքներ՝ էլիտար պայմանավորվածությունների տասնամյա ցիկլից հետո:
ԼԵՎՈՆ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ