Արմեն Բադալյան. «Հայաստանում անձ-իշխանություն է հաստատվել, ինչը վտանգավոր է»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆԵթե քաղաքական ուժը ոչ թե իր, այլ բացառապես մյուս ուժերի մեջ է մեղավորություն փնտրում, ապա այդ մոտեցումը կարող է վտանգավոր լինել: Այս կարծիքին է քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը, որի խոսքով, ներկայիս իշխանության մեջ արդեն իսկ ձևավորված մի պատկերացում կա, ինչն էլ անսխալականության սինդրոմի է հանգեցրել:
«Իշխանության տպավորությամբ՝ հաջողությամբ կարողացան իշխանափոխություն իրականացնել, հաղթեցին ավագանու ու ԱԺ ընտրություններում և գործադիր իշխանություն ձևավորեցին: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նշեց, որ բազմաթիվ դրական գործեր են արվել, իսկ ասուլիսի ժամանակ ասաց, որ կառավարությունը ձախողումներ չունի: Բայց, այդուհանդերձ, իր վարկանիշն անկում է ունենում: Բնականաբար, պատճառն իր մեջ չի տեսնում: Արդյունքում սկսեց մեղավորներ փնտրել դրսում. ըստ իրենց, եթե վարկանիշն անկում է ունենում, իսկ թիմակիցները ոչ մի սխալ չեն արել, ուրեմն միտումնավոր են իրենց «սխալ հանում» և «հասարակական կարծիքի հետ մանիպուլ յացիաներ են իրականացնում»: Ձևավորված է այն պատկերացումը, թե ինքը ձախողումներ չունի, դրական գործեր է արել, բայց նախկին իշխանությունների միլիոնավոր դոլարների, ֆեյք օգտատերերի ու մանիպուլ յացիաների միջոցով իր վարկանիշն իջեցնում են: Սա է պատճառը, որ տարբեր խնդիրների վերաբերյալ մեղավորությունը վարչապետը ոչ թե իր կամ իր թիմակիցների, այլ ուրիշ ուժերի մեջ է փնտրում: Այդուհանդերձ, անսխալականությունը վտանգավոր է»,-նկատում է քաղտեխնոգոլը:
Ա. Բադալյանը խնդիր է տեսնում. «Վարչապետի կողմից ղեկավարվող ուժը մեծանում է: Նկատի ունեմ վերահսկողության իմաստով, ինչի վառ օրինակները կան: Հիմա ԵԿՄ-ն նույնպես նրանց վերահսկողության տակ է, պայքար է գնում նաև ԵՊՀ-ն վերահսկողության տակ վերցնելու համար: Անսխալականության այդ մոտեցումը վարչապետից իջնելու է դեպի ավելի ցածր օղակներ՝ մինչև, օրինակ, գյուղապետ: Այսինքն, իշխանական այդ ամբողջ բուրգի մեջ այդ տեսակետը կարող է գերիշխող դառնալ, համաձայն որի՝ իրենք անսխալական են, իսկ սխալ են նրանք, ովքեր իրենց քննադատում են»:
Քաղտեխնոլոգի խոսքով, այդ մոտեցումն այլ տեղ կարող է տանել. ««Սպայկայի» օրինակը բերեմ, երբ վարչապետի թիմակիցներից մեկը նշեց, թե այդ բողոքի մեջ քաղաքական ենթատեքստ կա: Հիմա քիչ են նման որակումները, բայց շատ հնարավոր է, որ որոշ ժամանակ հետո ցանկացած բողոքի գործողության մեջ քաղաքական ենթատեքստ տեսնեն, այսինքն, նախկին իշխանությունների կողմից ղեկավարվող անտեսանելի ձեռք: Դրանից բխող ցանկացած հետևանք կարող է լինել, օրինակ, կարող են ընդհանրապես հաշվի չառնել բողոքի գործողությունները»:
Անսխալականության սինդրոմի դրսևորում է նաև առկա խնդիրները քննադատողների կողմն ուղղելու մոտեցումը. «Սա նույնն է, ինչը կար ՀՀԿ-ի օրոք: ՀՀԿ-ի ժամանակ ասում էին՝ բողոք չկա՝ ընդամենը ընդդիմության կամ տարբեր այլ կողմերից ղեկավարվող ալիք է: Իրենք էլ էին տառապում անսխալականության սինդրոմով, և դա բերեց իշխանափոխության: Նոր իշխանությունները այդ նույն մեթոդոլոգիան են կիրառում: Չգիտեմ՝ ինչի կհանգեցնի դա, բայց մեթոդոլոգիան նույնն է: Եթե ամեն ինչ մնա այնպես, ինչպես կա, կարող է նույն ավարտին հանգեցնել: Անսխալականությունն իրականությունից կտրվելու փաստն է արձանագրում: Երբ դու սկսում ես քեզ անսխալական համարել, նշանակում է՝ արդեն կտրվում ես իրականությունից: Սրանք զուգահեռ են՝ որքան խորանում է անսխալականությունը, այնքան մեծանում է հասարակությունից կտրվելու հանգամանքը»:
Իսկ թե ե՞րբ պետք է հասկանան, որ անցել է նախկիններին մեղադրելու ժամանակը և արդեն աշխատելու ժամանակն է, մեր զրուցակիցը նկատում է.
«Խնդիրն այն է, որ իշխանություններին թվում է, թե անում են այն, ինչը պետք է անեն: Տեսեք մեր քաղաքական օրակարգը. ինչ-որ տրանսգենդեր ելույթ է ունենում ԱԺ-ում, բուռն քննարկումների է արժանանում: Բայց եթե նման թեմաները հանում ենք՝ ուրիշ հարց չկա: Կառավարության կառուցվածքը և Հարկային օրենսգիրքն են մնում, բայց այդ երկու հարցերից հետո մեր քաղաքական կյանքում որևիցե լուրջ հարց չի մնում: Իշխող քաղաքական ուժը չի հասկանում, որ 2018թ. ապրիլ-մայիսից հետո արմատական ու նոր օրակարգեր պետք է մտցվեին: Բազմաթիվ հայեցակարգեր ու օրենքներ պետք է դրվեին շրջանառության մեջ, բայց դրանք չկան, որովհետև իշխող ուժը չի պատկերացնում, որ դրանք անհրաժեշտ են: Իրենց թվում է, որ այդպես էլ պետք է լիներ, այսինքն, ըստ իրենց, եթե կառավարման հարցը կարգավորեն, ամեն ինչ լավ կլինի: Սա խնդիր է, և դրա համար իրենք ուրիշ ոչինչ չեն կարող անել:
Այո՛, ժամանակն է, որ լուրջ հարցով զբաղվեն, բայց խնդիրն այն է, որ այդ նպատակն իրենց առջև չեն դնում: Իսկ երբ չեն ընկալում և չեն ցանկանում զբաղվել լուրջ հարցերով, ժամանակը երբեք չի գալիս»:
Անդրադառնալով կայացրած որոշումների, օրենքների նախագծերի շուրջ առկա բողոքներին և միայն որոշակի դիմադրությունից հետո իրականացվող վերանայումներին, քաղտեխնոլոգն ընդգծեց. «Նշվածն այսօրվա Հայաստանում տիրող ամենամեծ խնդիրներից մեկն է: Ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ կա հասարակություն ու վարչապետ, բայց այդ երկուսի մեջտեղում ոչինչ չկա: Սա է պատճառը, որ սոցիալական տարբեր խմբեր իրենց բողոքը միայն վարչապետի մոտ են ուզում բարձրաձայնել: Մինչև վարչապետ այլևս որևէ ղեկավարող ու կարգավորող մարմին փաստացի գոյություն չունի: Օրինակ, փոխանակման կետերի, գազավորված խմիչքների և այլ տնտեսվարողների հետ կարող էին, չէ՞, սկզբում աշխատել ԱԺ «Իմ քայլ ը» խմբակցության պատգամավորները, գալ ընդհանուր հայտարարի ու նոր այդ հարցը ներկայացնել: Մարդիկ գնում են վարչապետի մոտ, որովհետև տեսնում են, որ այլ մարմինները չեն աշխատում. սա իշխող քաղաքական թիմի և վարչապետի ամենամեծ խնդիրն է: Այսօր Հայաստանում անձ-իշխանություն է հաստատվել. վարչապետն անձամբ է այդ հարցերը կարգավորում, ինչը վտանգավոր է, քանի որ անձ-իշխանության դեպքում պետական ինստիտուտները չեն զարգանում, իրենց գործառույթները չեն իրականացնում: Այս պահին նաև քաղաքացիական հասարակությունն է բավականին թուլացած, չի աշխատում նաև կուսակցական ինստիտուտը: Ոչ մի ինստիտուտ այսօր Հայաստանում չի աշխատում: Մնացել են բողոքող խմբեր, որոնք դիմում են վարչապետին, ինչն անձ-իշխանության հետևանք է»:
Արմեն Բադալյանը շեշտում է՝ վարչապետն էլ իր հերթին չի ցանկանում բարեփոխել Սահմանադրությունը, աշխատեցնել պետական ինստիտուտները, այլ ընդամենը կրճատում, փոքրացնում է կառավարության կառուցվածքը:
«Իրեն թվում է, որ եթե կրճատեցին, մարդկանց կեսին հանեցին ու փողոց գցեցին, ինստիտուտներն այդպես ավելի լավ կաշխատեն, բայց ինստիտուտներն այդպես չեն աշխատեցնում: Եթե ինստիտուտը չի աշխատում, կարևոր չէ՝ այնտեղ 100, թե 50 մարդ է աշխատում: Բացի այդ, առկա բողոքի ալիքների համատեքստում «Իմ քայլի» ներկայացուցիչները ակտիվություն չեն դրսևորում: Պատճառն այն է, որ իրենք պարտական չեն քաղաքացիներին, որոնց հարցերը պետք է լուծեն: ԱԺ-ում հայտնվելու համար իրենք վարչապետին են պարտական և դրա համար ուզում են զուտ հաճոյանալ վարչապետին: Բնականաբար, իրենց չի հետաքրքրում, թե բողոքող խմբերն ի՞նչ խնդիրներ ունեն: Դե յուրե իրենք այդ խմբերի միջոցով են հայտնվել ԱԺ-ում, բայց դե ֆակտո վարչապետին են պարտական: Մեծ հաշվով, երբ ընդամենը մեկ մարդ է սկսում բոլոր հարցերին լուծում տալ, նշանակում է, որ ոչ մի հարց էլ չի լուծվելու»,-ասաց նա:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ