Երկակի ստանդարտներ, կամ՝ դու անմեղ ես, մնացյալ բոլորն են մեղավոր
АНАЛИТИКАՏրանսգենդերի ելույթի թեման ցնցել է Հայաստանի քաղաքական համակարգը, ընդ որում՝ սա բացահայտում է վերջինիս որակի ակնհայտ բացակայությունը։ Շարունակ խոսում ենք նոր Հայաստանի, արժեքային հեղափոխության մասին, սակայն քաղաքական հարաբերությունների ու մշակույթի նշաձողը մնացել է նախկին հարթության վրա։
Ինչևէ, գամ բուն խնդրին ու նկատեմ, որ երեկ տրանսգենդերի ելույթի թեմային անդրադարձել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Նրա խոսքի բովանդակությունն այնքան էլ կարևոր չէ, որովհետև մի քանի նախադասության մեջ վարչապետը հակասական մտքեր է արտահայել, ավելի ստույգ՝ կիրառել է երկակի ստանդարտի սկզբունքը։ Հարցազրույցի այն հատվածում, որտեղ նա պետք է թիրախավորեր ՀՀԿ-ին, հիշել է, որ տրանսգենդեր Լիլիթ Մարտիրոսյանին անձնագիր տվել է նախկին իշխանությունը՝ ՀՀԿ-ին որակելով «գեյ ակտիվիստ» արտահայտությամբ։ Առհասարակ՝ գնալով ամրապնդվում է այն տեսակետը, որ Փաշինյանը շատ հաճախ միտումնավոր է թիրախավորում ՀՀԿ-ին՝ վերջինիս արհեստականորեն վերապահելով հիմնական ընդդիմության դերը։ Ակնհայտ է, որ նման մարտավարությունը խիստ ձեռնտու է գործող իշխանությանը, որը հետևողականորեն հետամուտ է «սևերի» ու «սպիտակների» պայքարի արհեստական օրակարգին։ Սակայն այս հարցը սկզբունքային է այն հարթության վրա, որ Նիկոլ Փաշինյանի թիմը փաստացի շահագրգիռ չէ Հայաստանում նոր որակի ընդդիմության, դեմոկրատական այլընտրանքի ձևավորման հարցում։
Սակայն վերադառնամ Փաշինյանի հարցազրույցի այն հատվածին, որտեղ իր ամբողջ հասակով հառնում է «երկակի ստանդարտ» կոչվածը։ «Կարծում եմ, որ ԲՀԿ-ն պետք է մտածի ընդհանրապես Մարդու իրավունքների պաշտպանության հանձնաժողովում իրենց ներկայացրած հանձնաժողովի նախագահն արդյո՞ք Մարդու իրավունքների պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ է և ինքը համապատասխանո՞ւմ է Մարդու իրավունքների պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ լինելու համար անհրաժեշտ նվազագույն չափանիշներին, թե՞ ամբողջ խնդիրն այն է, որ կազմակերպել պրովոկացիա, սա քաղաքական պրովոկացիա է, և թիրախներն ուղղել «Իմ քայլը» խմբակցության դեմ», երեկ ասել է Փաշինյանը։
Վարչապետի խոսքի այս հատվածն իրապես երկշերտ է, որովհետև ստացվում է, որ նա՝ «մոռանալով» ՀՀԿ-ին տված որակման մասին, փաստորեն «գեյ ակտիվիստին» պաշտպանում է Նաիրա Զոհրաբյանի քննադատությունից, հանդիմանությունից։ Իսկապես արտառոց իրավիճակ է, մանավանդ, եթե նկատի ունենանք այն փաստը, որ մի շարք ԶԼՄ-ներ փաստարկված մատնանշել էին, որ հրավիրյալների ցանկը ներկայացրել են պատգամավորները, իսկ սկանդալային տրանսգենդերը խորհրդարանական լսումներին մասնակցել է մեծամասնության պատգամավորներից մեկի նախաձեռնությամբ, այլ խոսքով՝ գործ ունենք հենց Նաիրա Զոհրաբյանի կամ գուցե ընդհանրապես ԲՀԿ-ի դեմ կազմակերպված պորվոկացիայի հետ։
Մյուս կողմից՝ չենք կարծում, որ կոռեկտ է, երբ գործադիր իշխանության ղեկավարը քննարկում է օրենսդիր մարմնի հանձնաժողովներից մեկի նախագահի պաշտոնավարման նպատակահարմարության հարցը։ Սակայն այստեղ էլ գործ ունենք այլ երևույթի հետ, որը նկատելի է հատկապես վերջին շաբաթներին։ Իշխանությունն ու Նիկոլ Փաշինյանը բոլոր հարցերում մեղադրում են այլոց՝ իրենց անսխալականության վերաբերյալ ձևավորելով հանրային կարծիք։
Երեկ կոնկրետ թիրախավորվել էր ԲՀԿ-ն, որովհետև նախօրեին Գագիկ Ծառուկյանը դժգոհել էր իշխանության գործունեությունից։ ԲՀԿ առաջնորդն ասել էր, որ հեղափոխությունից մեկ տարի անց տնտեսական առաջընթաց չի նկատում: Ի դեպ, հատկանշական է, որ Փաշինյանն անդրադառնում է ոչ թե ասելիքի բովանդակությանը, այլ դրա հեղինակին կամ նրա քաղաքական ուժին թիրախավորում է այլ գործիքակազմով, այդ թվում՝ ոչ միայն դիսկուրսիոն հարթակներում, այլև տոտալ ստուգումներով, մասկի շոուներով։
Նույն գործելակերպն է մյուս բոլոր հարցերում ու բոլոր դեպքերում։ Փաշինյանը կամ նրա մերձավորները անզգույշ արտահայտություններ են անում, որոնք դառնում են բուռն քննարկումների թեմա՝ մեղավոր են ոչ թե իրենք, այլ հանրապետականները, որոնք դրա մասին բարձրաձայնում են։ Գաղտնալսումների սկանդալային բովանդակությունը և առհասարակ՝ ազգային անվտանգության դեմ ուղղված սպառնալիքը քննարկելու փոխարեն՝ թիրախավորվում է Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանական թիմը, որը փորձում է սկանդալն օտագործել իր մարտավարությունը հիմնավորելու համար։ Էդմոն Մարուքյանը գրառում է կատարում՝ միանգամից թիրախավորվում է, ընդ որում՝ խոսում են ոչ թե նրա գրածի բովանդակության, այլ «Լուսավոր Հայաստանի» նախագահի դեմ։ Արարատի մարզպետը չի կարողանում կոկորդիլոսի՝ կենդանի կամ թռչուն լինելը որոշել ու հայտնվում է հասարակական սկանդալի կիզակետում՝ մեղավոր են այդ մասին գրողներն ու ոչ թե «դարակազմիկ» մտքի հեղինակը։ Ու այդպես՝ անընդհատ, այդպես՝ շարունակ, այդպես՝ ամեն օր...
Մի խոսքով՝ երկրում կան «մշտական» ու «էպիզոդիկ» «մեղավորներ» ու «միակ, անսխալական» կառավարություն։ Նման մտածողությունը հարիր է ավտորիտարիզմին ու ոչ մի ընդհանրություն չունի ո՛չ ժողովրդավարության ու ո՛չ էլ՝ հեղափոխության հռչակած իդեալների հետ։ Հուսամ, որ ես հերթական «մեղավորը» չեմ հռչակվի՝ այս մասին բարձրաձայնելու համար։
ՍՈՒՐԵՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ