Քաղաքագետ. «Ոչ թե իշխանական, այլ պետական շահի գերակայությունն է կարևոր»
ПОЛИТИКАՀանրային ու քաղաքական կյանքում վերջերս ականատես ենք լինում իրավիճակների, որոնք երբեմն կարող են անգամ սուր և բորբոքված որակումներ ստանալ: Պատճառը հասկանալու համար, ըստ քաղաքագետ Էմիլ Օրդուխանյանի, նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ իրավիճակում ենք:
«Հիմա ունենք հետհեղափոխական իրավիճակ, որն ունի սահմանված հստակ պահանջներ: Այն, ինչը վերաբերում է օրակարգերին, ապա դրանք պետք է ճշգրտվեն քաղաքական գործընթացի ընթացքում՝ ըստ սահմանված նպատակների և իրավիճակային անհրաժեշտությունների: Նշվածը, որպես հետևանք, քաղաքական խոսույթում կարող է մի փոքր ավելի խստացում առաջացնել, որը, սակայն, բացառապես պետք է ուղղված լինի կարգի հաստատմանը: Այսինքն, այս փուլում կարող է դրսևորվել կարգի հաստատմանն ուղղված ցանկացած քաղաքական խոսույթ: Եթե որևէ խոսույթ հիմա ուղղվում է կարգի հաստատմանը, ապա այս իրավիճակում և այս փուլում դա ընկալելի է ու օրինաչափ»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշեց քաղաքագետը:
Շարունակելով թեման՝ քաղաքագետն ընդգծեց, որ ցանկացած պետության կայացման հարցում փուլեր են առանձնացվում:
«Դրանցից առաջինը միշտ «ուժեղ բռունցքի» քաղաքականություն է պահանջում:
Սկզբում վերոնշյալ կարգը հաստատելու համար ավելի ամուր բռունցք է պետք, և այդ ամուր բռունցքի հաստատմանն ուղղված քաղաքականության արդյունքում արդեն ձևավորվում է համապատասխան քաղաքական մշակույթը: Երբ արդեն քաղաքական մշակույթը ձևավորվում է, երկրորդ փուլն ավելի մեղմ է լինում: Մեղմ այն պատճառով, որ այդ մշակույթն արդեն հաստատված է, և ավելի օրինաչափ ու ավելի կանոնակարգված է դառնում, այսինքն, վերադառնում է սահմանված կարգին: Իսկ եթե կարգը, նախկին սովորույթով պայմանավորված, միշտ խախտվել է, ապա այդ ձևով աշխատել ու շարունակել հնարավոր չէ: Այս պարագայում ինստիտուցիոնալացում է տեղի ունենում, որի նախադրյալները բխում են քաղաքական խոսույթից: Դրանք կարող են լինել կոշտ, կարող են լինել թիրախային, բայց անպայման պետք է լինեն իրավաչափ և ուղղված լինեն բացառապես կարգի հաստատմանը»,-հավելեց Է. Օրդուխանյանը:
Այս փուլում, ըստ քաղաքագետի, անհրաժեշտ է խստացնել խոսույթը. «Բայց դա պետք է իրավաչափ լինի: Սա շատ կարևոր է: Այդ խոսույթը չպետք է որևէ մեկի իրավունքը ոտնահարի, որովհետև պետության նպատակը իրավական պետության ճանապարհով գնալը պետք է լինի: Այդ խոսույթը կարող է լինել խիստ, բայց ուղղված իրավական պետության հաստատմանը»:
Ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ երբեմն իշխանությունը բացառապես այլոց մեջ է մեղավորներ փնտրում, մեր զրուցակիցը նկատում է.
«Երբեք չի եղել որևէ իշխանություն, որը թերություններ չունենա: Դա էլ է բնական երևույթ, բայց այդ թերությունները ուրիշներին վերագրելն արդեն կարող է հակասել այն նույն կարգին, որին ուղղված էր այդ խոսույթը: Մենք պետք է խնդիրներին այսպես նայենք. եթե ցանկացած բնագավառում կան հարցեր, խնդիրներ, ապա դրանք պետք է լուծվեն, բայց լինի թե՛ իշխանական օղակներում, թե՛ դրանցից դուրս, լուծումը պետք է օրինաչափ լինի: Այսինքն, որևէ մեկը չպետք է ավելի գերակա կարգավիճակի ձգտի, քան իրավունքն է. ցանկացած իշխանություն սահմանափակվում է իրավունքով, և պետությունն էլ ինքնին հենց իշխանությունը սահմանափակելու քաղաքական ինստիտուտ է: Ոչ թե իշխանական, այլ պետական շահի գերակայությունն է այստեղ կարևոր»:
Էմիլ Օրդուխանյանը շեշտում է՝ իշխանությունը պետք է դադարի նախորդների հետ համեմատվել:
«Երբ համեմատվում են, դա կարող է նաև հակառակ էֆեկտն ունենալ, այն կարող է որոշ ասոցացիաների տեղիք տալ: Ինչ մերժվել, մերժվել է և մերժվել է ժողովրդական շարժման միջոցով: Ցույց տալու համար իր առաջընթացը՝ նոր իշխանությունը չպետք է համեմատվի նախկինների հետ, այլ քաղաքական իրավիճակը պետք է փորձի գնահատել արդեն իր ծրագրերի, իր առաջարկած օրակարգի մասով արված կամ չարված քայլերի տեսանկյունից: Իշխանությունը պետք է նայի առաջ այն ծրագրով, որն ընդունված է»,-ասաց նա:
Ինչ վերաբերում է տարբեր գործընթացներում բացառապես նախկինների ուրվականը տեսնելու մոլուցքին, քաղաքագետը նշում է.
«Եթե քաղաքական էլիտայի բարձր օղակը փոփոխվել է, ապա միջին օղակներում կան նախկին ռեժիմը սպասարկող կադրեր, որոնք դիմադրություն են ցույց տալիս: Սա քաղաքագիտորեն կոչվում է խորքային պետության ուրվական: Այսինքն, միջին շերտերը փորձում են դիմադրել՝ նախկին սովորույթային կարգին վերադառնալու համատեքստում: Այդ մարդիկ սովոր էին այլ ձևով աշխատել և, բնականաբար, դա դիմադրություն ու բողոք է առաջացնելու»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ