Ո՞վ է Բուդդան. անո՞ւն, թե՞ պարզապես կոչում
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՄենք գիտենք, որ...
Բուդդիզմի հիմնադրի անունը Բուդդա է եղել, այնպես, ինչպես քրիստոնեության դեպքում՝ Հիսուս Քրիստոսը , իսկ մահմեդականության պարագայում՝ Մուհամեդը։
Իրականում այդպես չէ։
Իրոք բուդդիզմի հիմնադիր հանդիսանում է Բուդդան, բայց իրականում Բուդդան հատուկ անուն չէ, ինչպես հատուկ անուն չէ «Ամենայն հայոց կաթողիկոս»-ը. այն ուղղակի կոչում է և նշանակում է իմաստուն, զարթոնք ապրած, լուսավորյալ էակ, կատարելության հասած։ Իրականում բուդդիզմի հիմնադիրը Սիդհարթա Գաութաման է, նույն ինքը՝ Բուդդա Գաութաման, Շակյամունի Բուդդան կամ պարզապես Բուդդան։ Նշենք, որ ներկայումս մոտավորապես 600 միլիոնից ավելի մարդ, կամ՝ երկրագնդի բնակչության մոտավորապես 10%-ը, բուդդիստ է, սա համաշխարհային հիմնական կրոնների եռյակի անդամ է՝ քրիստոնեության և մահմեդականության հետ հավասար։ Ենթադրվում է, որ Բուդդան հիմնականում ապրել և ուսուցանել է հնագույն Հնդկաստանի արևել յան մասում մ.թ.ա. 6-4-րդ դարերն ընկած ժամանակահատվածում: Բուդդայի կյանքի վերաբերյալ տեղեկությունները, զրույցները և կրոնական կանոնները ամբողջությամբ ամփոփվել են միայն վերջինիս մահվանից հետո և այդպես պահպանվել նրա հետևորդների հիշողության մեջ: Նրան վերաբերող ուսմունքների տարբեր հավաքածուներ փոխանցվել են բանահյուսության ճանապարհով և առաջին անգամ գրի են առնվել նրա մահից մոտավորապես 400 տարի անց: Բացի դա, ի տարբերություն այլ բազմաթիվ կրոնների, բուդդիզմը չունի գլխավոր տեքստ՝ գիրք։ Գիտնականները դժվարանում են անհիմն եզրակացություններ անել Բուդդայի կյանքին վերաբերող պատմական փաստերի վերաբերյալ, բայց նրանցից շատերը ընդունում են, որ նա իրոք ժամանակին ապրել, ուսուցանել և ստեղծել է կրոնական կարգ ու կանոն։ Անորոշ է անգամ Գաութամայի կյանքի և մահվան ժամակաշրջանը: Ըստ վաղ տեքստերի, Սիդհարթա Գաութաման ծնվել է Շակյա տոհմում՝ ներկայիս Նեպալի տարածքում գտնվող համայնքում, որը ծայրամասային էր թե՛ աշխարհագրորեն, թե՛ մշակութապես։ Ավանդույթի համաձայն, ի վերուստ Գաութամայի համար նախասահմանված էր ապրել արքայազնի կյանքով, հետևաբար նա ուներ երեք պալատ՝ կառուցված հատուկ նրա համար: Սակայն 29 տարեկանում նա լքում է պալատը և գնում գտնելու իրեն հետաքրքրող երևույթների պատասխանները:
Նշենք, որ բուդդիզմի տեսության առաջացման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել հինդուիզմը, քանի որ ի վերջո Գաութաման ծնվել էր հինդուիստական ընտանիքում։ Բուդդիզմը և հինդուիզմը շատ հարցերում են միանման, հիմնական տարբերությունն այն է, որ հինդուիզմը թեիստական՝ տեսական կրոն է, իսկ բուդդիզմը՝ ոչ տեսական կրոն։ Քանի որ հնագույն ժամանակներում Հնդկաստանում մարդկանց մեծ մասը հինդուիզմի հավատացյալներ էին, Գաութամային հաճախ պատկերում էին հինդուիստական աստվածների հետ։ Այդ արձանները Գաութամային պատկերում են կիսաբաց աչքերով՝ ցույց տալով խորը մեդիտացիայի վիճակ և անտարբերություն նյութական աշխարհի նկատմամբ։ Բանն այն է, որ, ի տարբերություն այլ կրոնների, բուդդիզմը չի պահանջում, որ մարդը հավատա աստվածներին կամ ամեն ինչ ստեղծած Աստծուն։ Բուդդիզմը ընդունում է երեք հասարակ հասկացություն. ոչինչ մշտական չէ, ամեն գործողություն ունի հետևանքներ և այդ ամենը կարելի է փոխել։ Իրականում թե ինչ է ուսուցանել Գաութաման այն ժամանակ, ներկայումս դժվար է լրիվ համոզվածությամբ ասել։ Երբ նրան խնդրել են մեկ բառով նկարագրել իր ուսմունքը, նա ասել է՝ «ինքնահասկացողություն»։ Ըստ Գաութամայի, երջանկության գաղտնիքը շատ պարզ է՝ ցանկանալ այն, ինչ ունես, և չցանկանալ այն, ինչ չունես։ Կամ՝ յուրաքանչյուր ցանկություն հետագայում ցավ է պատճառելու, քանի որ կա՛մ մարդը չի հասնելու այդ ցանկության կատարմանը, որը ինքնըստինքյան ցավ է, կա՛մ էլ հասնելու է և դա ևս ցավ է պատճառելու, քանի որ ցանկությունը արդեն չկա, մի խոսքով՝ պետք չէ ցանկություններ ունենալ։
Կա մի ավանդապատում այն մասին, թե ինչպես մի թագավոր որոշում է, որ իր ժողովուրդը պետք է ընդունի համաշխարհային կրոններից որևէ մեկը։ Այդ նպատակով նա պալատ է հրավիրում քրիստոնյա, մահմեդական և բուդդիստ իմաստունների, որոնք օրերով սկսում են բացատրել թագավորին իրենց կրոնների ճշմարտությունը և առավելությունը։ Չկողմնորոշվելով՝ թագավորը խորամանկության է դիմում և երեք իմաստուններին խնդրում գրել և իրեն տալ, ըստ իրենց, լավագույն կրոնի անունը, բայց ցանկացած դեպքում նշել նաև այն կրոնը, որին կարելի է երկրորդ լավագույնը անվանել։ Արդյունքում թագավորը որոշում է, որ իր ժողովուրդը պետք է բուդդիստ լինի այն պարզ պատճառով, որ յուրաքանչյուր իմաստուն առաջինը նշել էր իր կրոնը, բայց քրիտոնյան և մահմեդականը որպես երկրորդ լավագույն կրոն նշել էին բուդդիզմը։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց past.am-ը
Маркедонов: Разговор Путина с Пашиняном будет непростым
Это священное движение более 10.000.000 армян, которых объединяет общая мечта о сильной и большой Армении! Национальное движение «Единство»
“Amio Era”: образование – это возможность изменить жизнь
Архиепископ Баграт Галстанян: Шествие объединило представителей всех парламентских и внепарламентских сил
Погода в Армении
Ученые заявили о возможности создать варп-двигатель из научной фантастики
В апреле Армению посетили 163 970 туристов
В Армении уточнен порядок выдачи уведомлений гражданам о явке в военные комиссариаты для сборов
Пакистан и Иран достроят газопровод вопреки предупреждениям США
МВФ: мировая экономика разделилась на три блока из-за политических разногласий
Brent подешевела до $82,7 за баррель
В Сюникской области Армении построят таможенный и логистический центр
Al Jazeera: в Газе результате удара израильских ВВС погибли минимум семь человек
Израиль открыл контрольно-пропускной пункт Керем-Шалом для ввоза гуманитарной помощи в сектор Газа
Захарова: Москва приветствует встречу глав МИД Армении и Азербайджана
Corriere della Sera: НАТО собирается прописать в декларации отказ от отправки войск в Украину
ЕАЭС обеспечивает опережающее развитие странам-участницам: Дмитрий Песков
Студенты Ереванского госуниверситета организовали акцию протеста у здания парламента Армении
Архиепископ: Католикос всех армян благословил движение, а не возглавил его
Захарова: Москва приветствует встречу глав МИД Армении и Азербайджана
Против односторонних уступок: Автоколонна двинулась из Гюмри в Абовян, чтобы присоединиться к маршу на Ереван
Архиепископа Аршака Хачатряна вновь вызвали в СНБ
Обращение лидера движения и партии «Всеармянский Фронт»
С нами разговаривают с ультиматумом: Аршак Карапетян
Фиксированная сеть Ucom уже действует в Арташате
ФАСЕ предупреждает Пашиняна-в случае дальнейших попыток применения силы, соответствующие европейские органы строго осудят власти
«Паст». Ажиотаж вокруг геополитической конференции в Москве. Какие радикальные оценки она получила на Западе?
Гарник Даниелян: Народное шествие – против отуречивания Армении
Архиепископ Баграт Галстанян: Шествие движется по графику, задача - создать широкую общественную консолидацию
Вступило в силу соглашение о статусе миссии наблюдателей Евросоюза в Армении
Гарник Даниелян: Народное шествие – против отуречивания Армении
Арман Татоян отказался отвечать на вопрос о том, готов ли он стать кандидатом в премьер-министры Армении
Погода в Армении: ночные заморозки в горах
Курсы валют в Армении
В первом квартале этого года в Армении зарегистрирован двузначный рост показателя экономической активности
Глава Минэкономики Армении и представители туристической сферы обсудили пути преодоления вызовов
ISW: ядерная угроза — часть российских операций рефлексивного контроля
В Москве проходит пятая инаугурация президента России Владимира Путина
Песков назвал вторичным или третичным отсутствие западных послов на инаугурации
Шольц: В ЕС договорились использовать 90% доходов от замороженных активов России на военные нужды Украины
Баграт Галстанян: Не создавайте кумира
Brent подорожала до $83,48 за баррель
Военно-Грузинская дорога временно закрыта для всех видов транспортных средств
Ученые достигли дна Красного моря и были шокированы: Повсюду «бассейны смерти»
ВАШ РОМАНТИЧЕСКИЙ ГОРОСКОП НА 7 МАЯ
«Мы рядом»: новая программа поддержки IDBank для вынужденных переселенцев из Арцаха
Решение Трибунала Армянского национального достоинства подлежит исполнению: Аршак Карапетян
Скрипач: Некоторые люди пытаются забыть или предать забвению нацию с точки зрения ее исторической культуры
Лавров заявил о желании Запада «сломать сербов»
Медведев пообещал ядерный удар по европейским столицам в случае отправки войск в Украину
