«Բիզնեսի համար վստահություն չկա».հինգ տոկոսը զարգացում չէ, դա մոտավորապես նույն մակարդակի վրա է
ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՕրերս Դիլիջանում կայացավ «Իմ քայլը հանուն Տավուշի» համաժողովը, որին, ի թիվս պաշտոնատար անձանց և հյուրերի, ներկա էին մեկ տասնյակից ավելի ներդրողներ, որոնք Հայաստան էին ժամանել տարբեր երկրներից:
Կարեն Մդիվանյանը Հայաստան է եկել որդու հետ: Երկուսն էլ գործարար են, մտածում են Տավուշում շինարարության ոլորտում «գործ սկսելու» մասին: Մդիվանյանը Ռուսաստանի վաստակավոր շինարար է: Աշխատել է Վենեսուելայում, Հունաստանում, Իրաքում, Սիրիայում, Իրանում և այլուր: Խոսում է հինգ լեզվով: «Եղել եմ Երևանի ճանշինի պետ, բայց երբ կոռուպցիան սկսվեց, գնացի Հայաստանից: 1993 թվականից այստեղ չեմ ապրում», - «Փաստի» հետ զրույցում ասում է Մդիվանյանը:
Հարցնում եմ՝ իսկ ինչո՞ւ եք ցանկանում հենց Տավուշի մարզում ներդրում կատարել. «Ծնունդով Թիֆլիսից եմ, մեծացել եմ Երևանում, բայց մայրս Սևքարից է՝ Տավուշից: Դրա համար եմ այստեղ», - արձագանքում է գործարարը:
Նախքան հարցազրույցը, երբ ելույթ էր ունենում էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Ավագ Ավանեսյանը, Մդիվանյանը, դիմելով նրան, ասել էր, որ ներդրողին անհրաժեշտ են կոնկրետ թվեր՝ որքա՞ն է լինելու ՀՆԱ-ն, ի՞նչ դինամիկա է սպասվում, որքա՞ն չզբաղված մարդ կա այսօր Տավուշում, կատարվո՞ւմ է ենթակառուցվածքների փորձաքննություն և այլն: Նախարարի տեղակալը նշել էր, որ տնտեսական աճի դինամիկան այս պահին դրական է։
«Ակնկալում ենք, որ այս տարի տնտեսական աճը 5 տոկոսից բարձր է լինելու։ Տավուշի մարզում գործազրկությունը բարձր չէ», - ասել էր Ավանեսյանը՝ հավելելով, որ պատրաստ է հավել յալ տեղեկատվություն տրամադրել գործարարին: Հետաքրքրվում ենք՝ մեր զրուցակցին բավարարե՞լ են փոխնախարարի նախնական հավաստիացումները:
«Շինարարությունը և շինանյութի արտադրանքը գալիս են երկրի զարգացման հետ: Այսինքն՝ եթե երկիրը չի զարգանում, շինարարություն չկա, ոչ մի նոր բան չի կառուցվում, հետևաբար պետք չեն գալիս շինանյութերի նոր խմբաքանակներ: Երբ էկոնոմիկայի փոխնախարարը ելույթ է ունենում, պետք է պարտադիր նշի, թե ինչպես է զարգանում տնտեսությունը, քանի որ բիզնեսի համար դա շատ կարևոր է:
Հինգ տոկոսը զարգացում չէ, դա մոտավորապես նույն մակարդակի վրա է: Պատկերացնում էի ավելի բարձր զարգացում: Գործարարի համար կարևոր հարց է՝ ո՞վ պետք է աշխատի իր բիզնեսի մեջ: Փոխնախարարն ասում է, որ Տավուշի մարզում չկան ազատ մարդիկ, որոնք որևէ տեղ չեն աշխատում:
Որևէ մեկը չի հաշվում, թե որքան մարդ կա, որքանն են դուրս գալիս Հայաստանից: Այս թվերը էկոնոմիկայի նախարարությունը պետք է ստույգ իմանա: Ասենք՝ վաղը բիզնեսը հիմնեցի, ո՞վ է աշխատելու հաստոցի վրա, տրակտորը վարելու և այլն: Այս հարցի պատասխանը չստացա: Կարևոր է նաև ենթակառուցվածքների փորձաքննությունը, ինչն այսօր Հայաստանում գոյություն չունի: Ի՞նչ է դա նշանակում:
Ճանապարհը, ջուրը, հոսանքը, գազն ազդում են ապրանքի ինքնարժեքի վրա: Ո՞վ է ուսումնասիրում՝ ինժեներական լուծումները ճի՞շտ են, թե՞ սխալ, ո՞վ է հաշվարկում դրանց արժեքը, չէ՞ որ սա հետո ներառվում է գործարարի ներդրումային ծրագրի մեջ», - ասում է Մդիվանյանը՝ նշելով, որ խնդիրները բավական շատ են և երբեմն հասկանալի միայն կոնկրետ գործում մասնագիտացված մարդկանց:
Նա նշում է, որ իր համար առնվազն անհասկանալի է, որ Հայաստանը հրավիրում է վրացիներին՝ երկրի տարածքային զարգացման պլանը կազմելու համար:
«Դա ինձ համար նոնսենս է: Մեր շինարարները միշտ զարգացման ավելի բարձր մակարդակ են ունեցել, քան վրացիները: 19-րդ դարի վերջում աշխարհում ի հայտ է գալիս տարածքային զարգացման պլանավորում՝ ստույգ օրենքներով: Այդ ժամանակ Հայաստանը պետություն չէր, իսկ հետո մտավ Խորհրդային Միության կազմի մեջ:
Քաղաքաշինության իրավասությունը պատկանում էր Հայաստանին, իսկ տարածքային զարգացմանը՝ Մոսկվային: Այդ իրավասությունը Հայաստանում չկար, ինչպես և չկար ենթակառուցվածքների ծրագրերի փորձաքննությունը: Հիմա փորձում ենք ինչ-որ մեկին «վարձել», որ փորձաքննություն անցկացնի, բայց նման փորձաքննությունը երբեք ճիշտ չի լինի, որովհետև գործում է հետևյալ կանոնը՝ ով փող է տալիս, նա էլ պատվիրում է երաժշտությունը», - ասում է գործարարը:
Նա կարծում է, որ սխալ են այն հարցադրումները, թե այս կամ այն գործարարը որքան ներդրում է պատրաստվում կատարել Հայաստանում: «Այսօր գումարը նշանակություն չունի, գաղափարն է կարևոր: Ամեն ինչ սկսվում է բիզնես-գաղափարից: Բայց բիզնեսի համար վստահություն չկա: Հասկանում ենք՝ այսօր չկա կոռուպցիա, ինչը շատ կարևոր է մեզ համար: Բայց դա գործի մի մասն է, իսկ կարևոր մասերից մեկը կոմպետենցիան է՝ իրավասությունը, ինչն առայժմ բիզնեսում չենք տեսնում», - ասում է մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ ցանկությունը շատ մեծ է Հայաստան վերադառնալու և հայրենիքին օգտակար լինելու, ընդ որում՝ ոչ միայն որպես գործարար, այլ որպես օգնական և խորհրդատու:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ