Շաբաթօրյա գրական ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից
КУЛЬТУРА«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:
ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ
ՍԼՈՆ
Մինչև հիմա մեր գյուղում երբ երեխաները քարով խփում են իրար, մեծերն ասում են՝ Սլոն հո չե՞ս, քարը գցի ձեռքիցդ:
Սլոն մեր գյուղի որբն էր: Ու որբի նման էլ սիրվում էր: Ծնողները վաղուց էին վախճանվել, կարծեմ՝ ավտովթարից: Սլոն ազգականներ չուներ, կամ գուցե ուներ, բայց նրանք ձուլվել էին գյուղի անդեմ գթասրտությանը ու բոլորի հետ հավասարապես խնամում էին տղային: Գյուղի կանայք տան ավել պատառը Սլոյին էին տալիս ու երեխաների հնացած շորերը: Սիրտը փափկած ժամանակ նաև շոր ու կոշիկ էին առնում Սլոյի համար ու ավել պատառից բացի՝ պաղպաղակ, թխվածք ու մուրաբա էին տալիս, որ Սլոն ուտում էր ճաշի գդալով ու հաճույքից հալչելով
Սլոյին երբեմն նաև փող էին տալիս: Փողը գթասրտության սահմաններում չէր տեղավորվում, ու Սլոյի հետ գին էին խոսում: - Էսքան փայտը քանիսով կջարդե՞ս: -Ինչ կտաս, տուր:
Հաստատ գիտեին, որ Սլոն ասելու է՝ ինչ կտաս, տուր, բայց, որպես բարեխիղճ գործատու, հարցնում էին՝ քանիսո՞վ
Ես վախենում էի Սլոյից: Սլոն հազիվ 14- 15 տարեկան լիներ, բայց ես շատ փոքր էի այդ ժամանակ, ու Սլոն ինձ թվում էր խոշոր ու ահարկու՝ կորամեջք, կոստյումը՝ վրան մեծ, երկար ձեռքերը՝ անկանոն կախված (ասես մի կերպ կցմցած լինեին լայն ու վտիտ ուսերին ), հայացքը՝ վախեցած, բռի մեջ՝ քար...
Սլոյի բռի մեջ միշտ քար կար: Սլոն քայլում էր մայթի եզրով, բռի մեջ՝ քար, գլուխը՝ կախ...ու անընդհատ հետ էր նայում, ասես ինչ-որ հետապնդումից փախչելով: Երբ խոսում էիր հետը, քարով բռունցքը սեղմում էր կրծքին, ամեն պահի պատրաստ քարը վրադ նետելու:
Գյուղի 10-12 տարեկան հրոսակախումբը հանգիստ չէր տալիս Սլոյին, օր չկար, որ մի օյին չբերեին նրա գլխին: Գորտ էին գցում գրպանը, տակը ասեղ էին դնում, թաքուն կտրում էին մեջքին թափված բաց շիկավուն գանգուրները: Սլոն վեր էր թռչում, վախեցած, անփայլ աչքերով տենդագին փնտրում հերթական հակառակորդին ու չգտնելով՝ բռի քարը անհասցե նետում էր հավաքվածների վրա և հետ-հետ նայելով վազում դեպի իր փոքրիկ, հողաշեն տնակը: Բայց Սլոն չէր խրատվում: Երևի տղան մենակություն չէր սիրում: Ու հաճախ գալիս, միանում էր գյուղամիջում խռնված մարդկանց: Նստում էր մի անկյունում ու հայացքը մեկից մյուսին փոխանցելով՝ լսում նրանց անվերջանալի զրույցները՝ թանկացումներից մինչև Քենեդու սպանությունը..
Ես տեսել եմ, թե ինչպես է Սլոն ծիծաղում:
Երբ Սլոյի հոգու հետ խաղալուց հոգնած մարդկանց սիրտը նորություն էր ուզում ու սկսում էին իրար հետ կատակներ անել, Սլոն ծիծաղում էր` սպիտակ ատամները բացած, ուսերը շարժելով, բայց նույնիսկ ծիծաղելիս քարը բռան մեջ էր պահում:
Աշնան պայծառ օր էր: Ցրտերն ընկել էին, արևի տաքությունը հաճելի էր ու մարդկանց քաշել, հանել էր տներից, հավաքել գյուղամիջում՝ Հայրենական պատերազմի զոհերին նվիրված հուշարձանի մոտ: Մայրս գյուղի մշակույթի տան տնօրենն էր, ու նրա աշխատասենյակի լուսամուտը ուղիղ նայում էր հուշարձանին: Ես լուսամուտի մոտ էի այդ ժամանակ: Հանկարծ անսպասելի բան կատարվեց: Մարդիկ, որ հանգիստ նստած էին, սկսեցին այս ու այն կողմ վազել:Հետո ես տեսա Սլոյին. կոստյումը հետևի կողմից այրվում էր: Մարդիկ հռհռոցով, հարայ-հրոցով հանգցրին կրակը: Սլոն այս անգամ ձեռքի քարը չնետեց հրոսակախմբի վրա ու տուն չգնաց:
Նստել էր նստարանին ու ձեռքով փորձում էր հարթել կոստյումի վառված հատվածը:
Մնացածը ես չեմ տեսել: Մնացածը ամիսներ շարունակ մարդիկ պատմում էին իրար: Հետո սկսեցին չպատմել, որովհետև բոլորը անգիր գիտեին կատարվածը:
Ուրեմն՝ Սլոն մի քանի րոպե անշարժ կանգնել էր մայթին, հետո նետվել զառիթափով իջնող բեռնատարի անիվների տակ: Սլոն մահացավ հիվանդանոցում: Ասում են՝ երբ բժիշկը հանբուրել էր Սլոյի ճակատը, տղան ձեռքի քարը աննկատ դրել էր սեղանին:
Հ.Գ.- Իսկ ինչո՞ւ եմ այս տան նկարով հրապարակել Սլոյի մասին պատմությունը... Որովհետև այն իմ հայրական տան պատկերն է: Ես ճիշտ այսպիսի տանն եմ մեծացել: Ու այն ինձ համար ապահովության, սիրո, երջանկության խորհրդանիշ է՝ այն, ինչ երբեք չունեցավ մեր գյուղի որբը՝ Սլոն... Այն, ինչ մենք չտվեցինք նրան:
ԱՐՏԱՇԵՍ ԱՐԱՄ
ԿՈՄ-ՊԱՐ-ՍԻ-ԴԱ
(Երևանին)
Երեքհազարամյա ծերուկ քաղա՛ք ու դե՛ռ
Մանուկ անվա՛րժ, անփո՛րձ, դեռ չոչ անող:
Եվ քո զավակները թող իրար միս ուտեն,
Թող հին ճառն իր կարդա մեր ջոջը նոր:
Անապատի ամեն անշուք քյոչք ու աուլ
Քաղաքամայր դարձավ ու ծուփ ծաղկեց:
Թողնեմ գնամ, հեռվից քեզ կարոտեմ, ա՜ո՜ւ,
Փողոց քշվածներից մեկն էլ ծլկեց:
Ամեն քայլափոխին, քո խոյակ ու որմից
Ծորում են տա՛ք, քնքո՛ւշ ախուվախեր:
Եվ նոր տերերը քո չարչարվում են, որ մի
Հարուստ քրդի գտնեն ու քեզ ծախեն:
Եվ կծախեն, ինչ փույթ, մի բան պակաս-ավել,
Ոչ կարգին մուտք ունես, ոչ էլ` ելքեր...
Քրիստոսը վկա, էլ չե՛մ ուզում, բա՛վ է
«Իմ հայրենիք թշվառ, անտեր» երգել:
ՍԱՂՄՈՍ ԱՐԱՐՄԱՆ
(Արտաշես Յայլոյանին)
Ո՞վ է արարում հոգու տոն ու տուն,
Վիրակապ դնում մեր բաց վերքերին,
Մեր անցյալից մեզ ո՞վ է կարոտում,
Որոնում ճամփան կորած էրգրի...
Որ ոգեղենիկ մեր Հայերենի
Տոնը չլքվի, ո՞վ է ինքն իրեն
Պատեպատ զարկում: Եվ հար երանի
Նրան, ով գիտե տոկալ ու սիրել
Անդուլ տքնանքի զիգզագվող ուղին
Եվ զառիվերը ձիգ տառապանքի:
Ո՞վ է ամբարում հավատամք ու խիղճ,
Որ լցնի թափուր խորշերը կյանքի...
Ինքը չա՞րն է մեր ետևից ընկել,
Թե՞ մենք ենք գնում հետքերով չարի,
Օ՛, բառ ու գրին խոնարհված ընկեր,
Մեր կենաց վարձն ո՞վ պիտի վճարի...
Օրը հայտնության այդ ե՞րբ է գալու,
Երբ թուխպ է նստել կենաց քիվերին:
Հույս ենք տածում, թե Գիրն է փրկելու,
Եվ որոնում ենք հրաշքը վերին:
ԻՆՏԵՐՄԵՑՑՈ
(Աբգար Ափինյանին)
Այս աշխարհի սե՛րը, հավա՛տն այս աշխարհի,
Մարդկությանը պիտի կործանումից փրկեր:
Բայց մշտարթուն Նեռը, մարմնացումը չարի,
Լարել է նետը իր, աղեղն է իր պրկել:
Գաճաճ հաճկատարներ,
իշխանատե՛նչ, ագա՛հ,
Ինչին ձեռ են տալիս, լպրծո՛ւն է դառնում,
Մինչ դու հոժարակամ մազե քո`ւրձդ
հագած,
Քո քարանձավ խցում մեռնում ես ու հառնում:
Մի՛ կոտրվիր, տոկա՛, խառնի՛ր գիշեր ու տիվ
Եվ վարձ մի՛ պահանջիր տառապանքի դիմաց,
Անդո՛ւլ, անխո՛նջ հերկիր սևահողը մութի,
Որ ընձյուղվի Սիրո լույսը երկնասլաց:
Դու ոգի՛ ես դրել քո ամեն մի տողում
Եվ չես նահանջելու մինչև մարխը մարող...
Սրտին քո ծանրացած կասկածները թող ու
Ոգի դարձած, անցիր Լույսի ճանապարհով:
***
Եթե այսպես մնա, Չինգիզ խանը կգա,
Կգա իր շեղաչվի «կտրիչներին» առած:
Եվ քո հովիտներում, Երկիր Նաիրական,
Պիտի խրախճանեն սատրապ ու խաշնարած:
Ներքին լույսը մարած, հույլ ու հափռած, անկա՛մ
Կրկին ինքներս մեր բախտի հետ ենք խաղում:
Ճակատագիրը մեզ հարյուր հազար անգամ
Խստագույնս պատժեց, դարձյալ դաս չենք քաղում:
Եթե այդպես մնա, Չինգիզ խանը կգա,
Որ ավերի՛, եղծի՛, լլկի ու կործանի:
Այդ մասին է գուժում այն քարեղեն վկան`
Ծախված ու ավերակ, արարչագործ Անին:
Сурен Петросян о борьбе против делимитации: Это требование должно получить намного более массовый характер
55-летняя Дженнифер Энистон показала фигуру топлес
Минюст США обвинил конгрессмена в получении взятки от азербайджанской нефтяной компании
Ученые доказали правдивость некоторых важных событий из Библии
В США возник скандал с проазербайджанским конгрессменом
«Паст»: В конце концов, как были похищены руководители Арцаха, кто был замешан в этой истории
Министр попрощается с должностью: арест также не исключен
Как осквернить судебную систему? Инструкция от Пашиняна
Получение званий увидим 28 мая: Аршак Карапетян
Заявление генерал-майора Аршака Карапетяна о создании Трибунала Армянского национального достоинства серьезно обеспокоило действующие власти
Пашинян отправил в командировку в США группу членов «Гражданского договора»
Происходящее в Киранце – урок для всех
Не пытайтесь пересекать красные линии, иначе я вам напомню о своей профессии: Аршак Карапетян
Сила одного драма - благотворительной общественной организации «Дорога жизни»
Соратник Пашиняна: Власти Армении обладают эффективными инструментариями противодействия вызовам
«Ай Дат»: Изменения в Тавуше позволят Азербайджану осуществить новую агрессию с более выгодных позиций
Италия готовит девятый пакет военной помощи Украине
В Ереване обнаружено тело 17-летнего юноши
В Турции заявили, что товарооборот с Израилем был прекращен
Евросоюз планирует выделить Азербайджану дополнительно 2 миллиона евро на разминирование: Купман
Курсы валют в Армении
В первом квартале госбюджет Армении исполнен с дефицитом в 2,2 млн. долларов
Министр экономики Армении принял посла Великобритании
Депутат: У Армении нет повода для гордости по вопросам, связанным с защитой прав человека
Омбудсмен Армении прокомментировала ограничение права жителей Киранца на перемещение
Режим провоцирует Россию
В транспортный парк Еревана поступят 171 новый автобус и 15 новых троллейбусов
Книжная серия ДИАЛОГ представляет первую книгу молодого поэта Константина Шакаряна «Новый день»
Армения улучшила позицию по Индексу свободы прессы на 2024 год и является лидером в регионе
Yonhap: военные Республики Корея сбили неопознанный аэростат в Желтом море
Майкл Карпентер на встрече с армянскими парламентариями подтвердил поддержку США территориальной целостности Армении
«Грапарак»: На дороге от Киранца в другие села уже видна вызванная Пашиняном катастрофа
АМИО банк выпускает облигации
Цены на нефть завершают неделю существенным снижением
Предварительное следствие по делу Нарека Самсоняна и Вазгена Сагателяна завершено
В Ереване продолжается работа очередной парламентской четырехдневки
Генеральный директор Ucom прочитал лекцию во Французском университете в Армении
Предложение Аршака Карапетяна о создании Трибунала Армянского национального достоинства открыло широкое поле профессиональных дискуссий
Количество туристов сократилось на 3%
Чалабян: Сегодня полиция Армении пытается захватить село Киранц, чтобы сдать врагу
Россия может ввести санкции
Интервью Пашиняна и нападение полиции в Киранце
В Украине за сутки погибли 8 мирных жителей
Россия массово блокирует въезд гражданам Узбекистана и Кыргызстана вслед за таджиками
ГНКО «Национальный киноцентр Армении» реорганизована в «Фонд кино Армении»
Курсы валют в Армении
Следком Армении: Мужчина, застреливший во время ужина в ресторане сотрапезника, арестован
В Азербайджане проводятся интенсивные занятия по боевой подготовке танковых подразделений
Грузия ставит под угрозу перспективы своего членства в ЕС и НАТО: Государственный департамент США
Brent подорожала до $83,97 за баррель
