Մանիպուլյատիվ քարոզչության ծանր հետևանքները

ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ 20 Փետրվար, 2020 11:02

Ժամանակակից աշխարհը տեխնոլոգիաների զարգացմանը զուգահեռ փոխվում է։ Փոխվում են նաև հանրության հետ հաղորդակցության միջոցները և տեղեկատվության փոխանցման եղանակները։ Եթե նախկինում մարդիկ երկրում կամ աշխարհում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին տեղեկանում էին հեռուստատեսությունից կամ թերթերից, ապա այժմ էլեկտրոնային լրատվամիջոցների դերի մեծացման հետ մեկտեղ կարևոր դերակատարություն են ստացել նաև սոցցանցերը։

Սոցցանցերի հարթակը լավ հնարավորություն է ընձեռում տարբեր գործիչների՝ շատ արագ հանրությանը փոխանցել իրենց դիտարկումները, հայտարարությունները, մեկնաբանություններում ծանոթանալ քաղաքացիներին հուզող հարցերին, պատասխանել դրանց և այլն։ Ճիշտ է՝ սոցցանցերը հնարավորություն են տալիս ավելի թափացիկ դարձնել աշխատանքը, սակայն դրա հետ մեկտեղ հանրային կարծիքը մանիպուլացնելու մեծ դաշտ են ստեղծում։

Եվ մենք վերջին շրջանում բազմիցս ականատես ենք լինում, թե ինչպես է ընդհանրապես կեղծ օգտահաշիվների կամ, այսպես ասած, ֆեյք էջերի ստեղծման և դրանց միջոցով ատելություն և թշնամանք տարածելու պրակտիկան արդեն համաշխարհային մակարդակի խնդիր դարձել, երբ այս հարցի շուրջ նույնիսկ լուրջ միջազգային սկանդալներ են տեղի ունենում, իսկ սոցցանցերի ներկայացուցիչները տարեկան հայտարարում են միլիոնավոր կեղծ օգտահաշիվները փակելու մասին, որոնք ստեղծվել էին որոշակի լսարան թիրախավորելու համար։

Ուստի պատահական չէ, որ այս թեման լուրջ քննարկման առարկա է դառնում տարբեր միջազգային ֆորումներում։ Եվ տարբեր երկրներ մտադիր են միջոցներ ձեռնարկել իրենց հանրության ներկայացուցիչներին կեղծ տեղեկատվության և ֆեյքերի գործունեության բացասական ազդեցությունից հեռու պահելու համար։

Այսպես, օրինակ՝ արդյունաբերության հարցերով եվրահանձնակատար Թիերի Բրետոնը «Ֆեյսբուքի» գործադիր տնօրեն Մարկ Ցուկերբերգի հետ Բրյուսելում կայացած հանդիպումից հետո հայտնել է, որ Եվրամիությունը կարող է սահմանափակումներ կիրառել սոցիալական ցանցերի և հաղորդակցման այլ հարթակների հետ կապված, որոնք հրաժարվելու են վերահսկել և զտել բովանդակությունը կեղծ տեղեկատվությունից, ատելության խոսքից և եվրոպական ժողովրդավարության այլ սպառնալիքներից:

Սոցցանցերի կիրառման հետ կապված լուրջ խնդիր առկա է նաև մեզ մոտ, որն ավելի է խորացել հատկապես 2018 թվականին տեղի ունեցած իշխանափոխությունից հետո։

Ֆեյսբուքում գործում է ֆեյքերի մի ամբողջ ֆաբրիկա, որոնց միջոցով ատելություն են տարածվում և վարկաբեկում քաղաքական հակառակորդներին։ Սրա արդյունքում էլ ատելության, թշնամանքի դոզան և կեղծ տեղեկատվությունը վիրտուալ աշխարհից տեղափոխվում են իրականություն՝ հանգեցնելով հանրության տարբեր հատվածների տարանջատման։

Ցավալի է, որ այստեղ «առաջամարտիկները» հենց իշխանություններն են: Շատ է խոսվել այն մասին, որ իրենց նման գործելակերպով իշխանությունները վատ նախադեպ են ստեղծում քաղաքական պրակտիկայում, որը բացասական ազդեցություն է թողնում հանրության ընկալումների վրա՝ կեղծ տեղեկատվությունը, թշնամանքը և հայհոյանքները դարձնելով սովորական մի երևույթ։

Սակայն այսպիսի վտանգավոր երևույթների դեմ իրական պայքար չի տարվում՝ չնայած այս ընթացքում ականատես եղանք ֆեյքերին հայտնաբերելու որոշ թատերականացված միջոցառումների, այլ ընդհակառակը՝ իշխանությունները մի բան էլ խրախուսում եմ նման երևույթները, քանի որ դրա միջոցով փորձում են հանրությանը ցույց տալ, որ իրենք հանրային վստահության մեծ պաշար ունեն։

Ուստի պատահական չէ, որ տեղեկություններ են շրջանառվում, թե իշխանական վերնախավի կողմից օգտագործվում է ֆեյքերի մի ամբողջ կայսրություն, որը պարբերաբար թարմացվում է։ Եվ դա կոորդինացնում են մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաներ:

Ապրիլի 5-ին նախատեսվող հանրաքվեի քարոզչությունն արդեն սկսված է, և այս անգամ ևս իրենց ընդդիմախոսներին քննադատելու համար իշխանական կուսակցությունը գործի կդնի ֆեյքերի բանակը։

Սակայն ամենավատն այն է, որ համացանցում առկա անտագոնիստական մթնոլորտից փորձում է օգտվել հակառակորդ Ադրբեջանը և կեղծ տեղեկատվության միջոցով թիրախավորել հայ հասարակությանը։ Այստեղ արդեն խնդիր ունենք բոլորս՝ անկախ քաղաքական հայացքներից ու դիրքավորումներից...

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ