Խառնաշփոթի տարիները Հայաստանում. տնտեսության խարխլման դրդապատճառներն ու վտանգները
ЭКОНОМИКАeurasia.expert-ն «Ինչպես են «թավշյա հեղափոխությունը» և կորոնավիրուսը փոխել Հայաստանի տնտեսությունը» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Հայաստանի տնտեսության համար 2018 թվականի իրադարձություններին հաջորդած 2 տարիները կարելի է անվանել «խառնաշփոթի տարիներ»: Սկզբնական շրջանում տեղի է ունեցել իշխանության «ընդունման- հանձնման» գործընթացը, որը չէր կարող չանդրադառնալ տնտեսական ցուցանիշների վրա, քանի որ «հեղափոխություն» և «տնտեսական աճ» բառերը հականիշներ են:
Իսկ արդեն 2020 թվականի սկզբին Հայաստանն ու աշխարհը բախվել են կորոնավիրուսային համաճարակի հետ, որն իր հետքն է թողել ինչպես ամբողջ աշխարհի, այնպես էլ Հայաստանի տնտեսության վրա: Հայաստանի տնտեսության զարգացման օբյեկտիվ գնահատման համար պետք է օգտագործել ոչ միայն տեղական փորձագետների և վերլուծաբանների գնահատականները, այլ նաև վերլուծել միջազգային հեղինակավոր կառույցների կողմից Հայաստանի տնտեսությանը տրված գնահատականները:
Առաջին հերթին պետք է նշել, որ ներմուծման և արտահանման ցուցանիշներով Հայաստանը անընդհատ ավելացնում է առևտուրը ԵԱՏՄ երկրների հետ, չնայած պահպանվում է արտահանում-ներմուծում բացասական բալանսը՝ ի վնաս արտահանման: Վերլուծելով որոշ երկրների տնտեսություններ՝ կարելի է ասել, որ նրանք նստած են «հումքային ասեղի վրա»: Հայաստանի դեպքում դա «տրանսֆերային ասեղն» է, երկրի ՀՆԱ-ի 14,3 %-ը փոխանցումներն են արտերկրից, որոնք ներկայումս խիստ կրճատվել են: Հայաստանի վերջին երկու տարիներին տնտեսության համար կարևոր բացասական ցուցանիշ է ուղղակի ներդրումների կրճատումը:
Այդ տարիների ընթացքում աճել է նաև արտաքին պարտքը, 2019 թվականի վերջին այն կազմել է 5,7 միլիարդ դոլար: Համաձայն փորձագիտական գնահատականների, կորոնավիրուսային համաճարակը արդեն իսկ պատճառ է դարձել Հայաստանի տնտեսության ընդհանուր 5,7 %-ոց անկման: Ինչպես 2019 թվականին, այնպես էլ 2020 թվականին տնտեսության հիմնական քարշակը եղել և մնում է հանքարդյունաբերությունը: Ընդ որում, պարադոքս է այն, որ մյուս հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունների գործունեության ֆոնին չի գործում Ամուլսարի ոսկու հանքը:
Չպետք է մոռանալ, որ կորոնավիրուսի պատճառով աշխարհում աճել է ոսկու գինը, և այդ պայմաններում այդ հանքի շահագործումը կարող էր Հայաստանի բյուջե լրացուցիչ մտցնել մոտ 150 միլիոն դոլար: Այստեղ երևում է Փաշինյանի կառավարության վճռականության պակասը: Փորձագիտական գնահատականներով, լոքդաունի պայմաններում Հայաստանի տնտեսությունն ամեն օր կրում է մոտ 40 միլիոն դոլար վնաս, ինչը, ի վերջո, կհանգեցնի 2020 թվականի ՀՆԱ-ի 20 % -անոց անկման : Այս կանխատեսումը և Հայաստանում ընդհանուր մակրոտնտեսական իրավիճակը ցույց են տալիս, որ իշխանությունները պետք է տնտեսությունը փրկելուն ուղղված ոչ ստանդարտ որոշումներ կայացնեն:
Անհրաժեշտ է հասկանալ, որ մոտ ապագայում երկրի հիմնական խնդիրը կլինի ոչ թե սննդի կամ բժշկական դիմակների, կամ էլ արհեստական շնչառական սարքերի պակասը, այլ փողի սղությունը: Այս խնդիրը պայմանավորված է հետևյալ գործոններով. -Սեզոնային աշխատանքային միգրանտներից (հիմնականում Ռուսաստանից) փոխանցումների կրճատում: Ռուսաստանի ՆԳՆ-ի տվյալներով, 2019 թվականին Ռուսաստանում գրանցվել է Հայաստանի 303 հազար քաղաքացի: Միևնույն ժամանակ, այդ քաղաքացիների մի մասը մնացել է Հայաստանում՝ չկարողանալով վերադառնալ Ռուսաստան ՝ աշխատելու, իսկ Ռուսաստանում մնացածների մեծ մասը բախվելու է զբաղվածության խնդրին, ինչը կազդի հայրենիք ուղարկվող տրանսֆերտների վրա: - Զբոսաշրջությունից եկամտի նվազում:
Վերջին տարիներին Հայաստանը ռուսների և այլ երկրների բնակիչների համար դարձել է սիրված զբոսաշրջային ուղղություն: Դրա շնորհիվ, ըստ որոշ գնահատականների, 2017 թվականին առաջին անգամ զբոսաշրջությունից հանրապետության ստացած եկամուտները գերազանցել են 1 միլիարդ դոլարը: Ակնհայտ է, որ այս ցուցանիշին վերադառնալը գործնականում անհնար կլինի ինչպես 2020 թվականին, այնպես էլ միջնաժամկետ հեռանկարում: -Մետաղների արտահանման գների անկում:
Հայաստանի համար բյուջետային մուտքերի ամենակարևոր կետը պղնձի և մոլիբդենի արտահանումն է, իսկ դրանց համար վաղուց արձանագրվում է գների կայուն անկում, որն էլ հարվածում է Հայաստանի բյուջեին: - Գյուղատնտեսության ոլորտում անկում: Արդեն այսօր փորձագետները նշում են, որ գյուղատնտեսության ոլորտում ևս անկում է սպասվում, քանի որ փակ ճանապարհները և իրացման շուկաների կրճատումը հանգեցնում են նրան, որ հայ արտադրողը չի կարողանում ամբողջությամբ արտահանել իր արտադրանքը և վաճառել դրանք նույնիսկ ԵԱՏՄ շուկաներում: Նման պայմաններում Փաշինյանի կառավարությունը ստիպված է լինելու անհրաժեշտ միջոցներ գտնել բնակչության սոցիալապես անապահով խավին, փոքր ու միջին բիզնեսին աջակցելու համար:
Եվ այս ամենը պետք է իրականացվի վառելիքի գների բարձրացման պայմաններում: Այս համատեքստում կառավարությունը պետք է ձեռնարկի մի շարք միջոցառումներ: Առաջին հերթին անհրաժեշտ է հրաժարվել բանկային գաղտնիքի վերացման և գույքի մինչդատական բռնագրավման օրենսդրական փաթեթներից: Այս երկու օրինագծերը ավելի շատ կխարխլեն Հայաստանի տնտեսությունը և նրա բանկային համակարգի կայունությունը, քան կորոնավիրուսը:
Երկրորդ՝ անհրաժեշտ է նախապատրաստել բյուջեի սեկվեստր և միջոցները ուղղել սոցիալական ոլորտին աջակցելուն: Եթե նայենք անկախ Հայաստանի նորագույն պատմությանը և վերլուծենք երկնիշ տնտեսական աճի շրջանը (1999-2007 թվականներ), ապա ակնհայտ է դառնում, որ կառուցվածքային առումով ներդրումային փաթեթում ներքին ներդրումները հավասարազոր են օտարերկրյա ներդրումներին (և երբեմն նույնիսկ ավելի շատ են):
Սա նշանակում է, որ երկրում փող կա, պարզապես պետք է կարողանալ ճիշտ քաղաքականություն կիրառել այն տնտեսության մեջ ուղղելու համար: Այնուամենայնիվ, դա հնարավոր չի լինի անել քաղաքական լարվածության և բևեռացված հասարակության պայմաններում: Դա հնարավոր չի լինի անել հասարակությունը «սևերի» ու «սպիտակների», «հների» ու «նորերի», ինչպես նաև «մերոնց» ու «թշնամիների» բաժանման պայմաններում: Իսկ թե կառավարությունը կլսի այս խորհուրդը, թե ոչ, ցույց կտա ժամանակը:
Скрипач: Некоторые люди пытаются забыть или предать забвению нацию с точки зрения ее исторической культуры
Лавров заявил о желании Запада «сломать сербов»
Медведев пообещал ядерный удар по европейским столицам в случае отправки войск в Украину
СМИ: ХАМАС может прекратить переговоры с Израилем из-за угрозы вторжения в Рафах
Жозеп Боррель предложил производить оружие в Украине, чтобы сэкономить на транспортных расходах
Бейонсе продемонстрировала смелый образ, обнажив ягодицы
Сына Николаса Кейджа обвинили в избиении собственной матери
Кортни Кардашьян призналась, что «не чувствовала себя готовой» к фотосессии в обтягивающем платье через три месяца после родов
Экс-омбудсмен: Азербайджанцами разрабатываются новые шаги по захвату Армении
Погода в Армении
К шествию движения «Тавуш во имя Родины» присоединяются деятели культуры
Архиепископ: Настоящая Армения должна победить фальшивую и фейсбуковскую Армению
В Армении обсудили ход работ по повторному продлению срока эксплуатации Армянской АЭС
Нефть Brent подорожала до $83,25 за баррель
Встреча министров иностранных дел Армении и Венгрии в Будапеште продолжилась в расширенном формате
Движение во главе с предстоятелем Тавушской епархии продолжает марш на Ереван
Татоян напоминает: Осознают ли депутаты «ГД», что совершают преступление, предусмотренное статьей 329 УК?
Стартовал официальный визит главы МИД Армения Арарата Мирзояна в Будапештe.
Мы видим искреннее стремление Армении достичь мира: интервью посла Литвы в Армении
Депутат: Власти пытаются заранее «свалить» возможные пограничные провокации на архиепископа Баграта
В Ереване сильным ветром повреждены крыши и деревья
Арман Тер-Товмасян назначен исполняющим обязанности директора Ереванского зоопарка
Правозащитники намерены оказать мирным демонстрантам юридическую помощь
В городе Лонг-Бич в Калифорнии сложилась чрезвычайная ситуация из-за вспышки туберкулеза
На территории Армении есть закрытые автодороги
ВАШ РОМАНТИЧЕСКИЙ ГОРОСКОП НА 6 МАЯ
Запад — не посредник в текущих переговорах, а сторона - одна из трёх сторон։ Аршак Карапетян
Подписавшие приказ о сдаче земли получат звания 28 мая: Аршак Карапетян
Азербайджан и Турция не видят Армению в этом регионе: Аршак Карапетян
Сурен Петросян о борьбе против делимитации: Это требование должно получить намного более массовый характер
55-летняя Дженнифер Энистон показала фигуру топлес
Минюст США обвинил конгрессмена в получении взятки от азербайджанской нефтяной компании
Ученые доказали правдивость некоторых важных событий из Библии
В США возник скандал с проазербайджанским конгрессменом
«Паст»: В конце концов, как были похищены руководители Арцаха, кто был замешан в этой истории
Министр попрощается с должностью: арест также не исключен
Как осквернить судебную систему? Инструкция от Пашиняна
Получение званий увидим 28 мая: Аршак Карапетян
Заявление генерал-майора Аршака Карапетяна о создании Трибунала Армянского национального достоинства серьезно обеспокоило действующие власти
Пашинян отправил в командировку в США группу членов «Гражданского договора»
Происходящее в Киранце – урок для всех
Не пытайтесь пересекать красные линии, иначе я вам напомню о своей профессии: Аршак Карапетян
Сила одного драма - благотворительной общественной организации «Дорога жизни»
Соратник Пашиняна: Власти Армении обладают эффективными инструментариями противодействия вызовам
«Ай Дат»: Изменения в Тавуше позволят Азербайджану осуществить новую агрессию с более выгодных позиций
Италия готовит девятый пакет военной помощи Украине
В Ереване обнаружено тело 17-летнего юноши
В Турции заявили, что товарооборот с Израилем был прекращен
Евросоюз планирует выделить Азербайджану дополнительно 2 миллиона евро на разминирование: Купман
Курсы валют в Армении
