Գդալի պատմությունը՝ ծովային խեցիներից, եղջյուրներից, ոսկորներից մինչև պողպատ ու ալյումին․ «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ![Գդալի պատմությունը՝ ծովային խեցիներից, եղջյուրներից, ոսկորներից մինչև պողպատ ու ալյումին․ «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/29-04-23/bf10de2c8a020de073a103428964bb10.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Գդալի նման օգտակար սարքի ստեղծման պատմությունը սկսվել է դեռ նեոլիթյան դարաշրջանում: Այն ժամանակ գդալի պատրաստման համար օգտագործել են ցանկացած նյութ՝ եղջյուրներ, ոսկորներ, ընկույզի պատյաններ, փայտանյութ և այլն: Հույներն օգտվել են իրենց չափսերով հարմարավետ ծովային խեցիներից, որոնք որպես գդալ են օգտագործել նաև նախնադարյան մարդիկ: Եգիպտոսում գդալները պատրաստել են փղոսկրից, քարից, ծառից, և հաճախ դրանք պատել են կրոնական պատկերներով: Մոտ 3 հազար տարի առաջ գդալներ սկսել են պատրաստել նաև թրծած կավից: Հետագայում, սովորելով մետաղները հալեցնել, մարդիկ սկսել են գդալներ պատրաստել մետաղներից: Օրինակ՝ հայտնի է, որ հին եգիպտացիները օգտագործել են հիմնականում բրոնզե գդալներ, իսկ Հելլադայի բնակիչները՝ արծաթյա գդալներ:
Հայտնի չէ, թե երբ են սկսել գդալ օգտագործել Ռուսաստանում, բայց հայտնի է, որ առաջին արծաթե գդալը ձուլվել է Վլադիմիր Կրասնո Սոլնիշկոյի համար 998 թվականին: Հետաքրքիր փաստ է, որ եվրոպացիները, նախընտրելով ուտել ձեռքերով, սկսել են գդալ օգտագործել դրանից մի քանի դար անց: Միջին դարերում գդալները հիմնականում եղել են փայտից և եղջյուրից: Բացի այդ, դրանց արտադրության համար երբեմն օգտագործել են արույր, պղինձ և կապար, և նման գդալները հայտնի են դարձել 15-րդ դարից: Արիստոկրատները և արքաներն օգտվել են արծաթյա և ոսկյա գդալներից: Այդպիսի գդալների մասին համեմատաբար ամենավաղ հիշատակումը վերաբերում է 1259 թվականին: Անգլիացի արքա Էդուարդ 1-ինի անձնական իրերի թվում 1300 թվականին նշվել են ոսկյա և արծաթյա գդալները fleur-de-lis դրոշմադրմամբ (փարիզյան արհեստանոցի անվանում):
Գդալն իր ամբողջ պատմության ընթացքում իր ձևը տարբեր կերպ է փոփոխել, բայց կառուցվածքում միշտ էլ եղել է երեք տարր՝ գոգավոր մաս սնունդը հավաքելու և տեղափոխելու համար, բռնակ և այդ երկու մասերը միացնող վզիկ: Մինչև 17-րդ դարի կեսերը գդալները պատրաստվել են կարճ բռնակներով, Ֆրեյլի նորաձևության տարածմամբ բռնակները մի քանի անգամ երկարացվել են: Իսկ արդեն 19-րդ դարի վերջում բռնակը նաև լայնացվել և հարթվել է այնպես, որ այն հնարավոր լինի բռնել երեք մատով: Սուրճի և թեյի նորաձևությունն իր հերթին բերել է փոքրիկ գդալների ստեղծման անհրաժեշտության: Գդալները լինում են մի քանի տեսակ՝ թեյի, ապուրի, աղանդերի, երբեմն լինում են նաև հատուկ աքցան գդալներ: Աղցանների համար օգտագործում են հատուկ մեծ գդալներ կամ դրան համարժեք՝ ճեղքերով գդալներ, որպեսզի ավելորդ ձեթը և կիտրոնի հյութը կարողանան դրանց միջից թափել ափսեի մեջ: Ապուրների համար օգտագործվում են խոր գդալներ, որոնք նման են փոքրիկ շերեփի:
Սոուսների համար օգտագործվում է մեծ գդալ, որը սովորականից ավելի խորն է՝ սոուսը չթափելու և սեղանը չաղտոտելու համար: Ներկայում գդալների արտադրության հիմնական նյութը չժանգոտվող պողպատն է, որը որոշ դեպքերում երբեմն պատված է ոսկով և արծաթով, ինչպես նաև ալ յումինը և պլաստմասան: Օգտագործվում են նաև փայտե գդալներ, բայց հիմնականում որպես դեկորատիվ տարր:
ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/89fd45a73bc26a99af1223f5b2ce54cd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/b71f425eb26e82fc1c1eeee07400f713.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/e7007c15cbf4afd609f05858b0ebb6b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/714f1b4a70b176391e69008fdfa25dea.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/9543834b550d7f0dcf744eccacd3407e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/ee261e6792614d90eba8290d546c28c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8cd80515a07b04f5bbbc8785ced2a204.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ab5eae72e2021c18e7631050bfdaf9ec.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/609a68036537258244309afe4c1ee26c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f165cbe5cb6c2ea8e817606d82651d18.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d9318377d6d61272c9a1d29f0e8aaf13.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/cc35bd69f587d41f973abd38b39c646b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2beeeae1fbd87da8ee13f4bbf204b666.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b40371bf6eede732bb5480b54a6a689d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/092ceff9b11f3c86110cb39c98a2bd34.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f3869c08c2a63bdb85e9ea71b952111a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/67d78ecca4898fc60e38662000b335f1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/91bb82389e823e284053bf658a79d1f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f984a1b924d2f5244f6efdf5cd82210f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/861591d9e0e22c6c7c03e9c02e2a8d73.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/13668ae49a3c0fc187c200fb4f9af60a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/919b3a8132e8c9756c116d6097498e0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1b3254116195483f9493ad0adeac5ca6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5da76aa425a5bf381eb89ffc54f1e2d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9a47438e7b842031ff8d93c2e83b5e14.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c1e4802f1b25ab4e262609b291851732.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8534f6ed59531ae9f78488b690b43568.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/79c1b4f5bfae5392b2e831a4f581d6f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/724f912dd9c83740bf224c1d6933231d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/530f1857ce22f002fc50328e4ff59e24.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/718baa47237e76747abbfd4bf5753906.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/accfca599792efab34c48735275c8aac.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f4b6fd1c0ec03c9a7ce2ab984c719a01.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/897a989ae08861a6316124f06a3775d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/940282e844cdb9757aab7f0ce018b5de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8d0e952958ca25cab05220ead0da525f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee20c370b36480cd20a4e39d026982d8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/42d18862b1aa67eb4ebb5e476046f86b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f29578ee2cf9d98a81f1dfa9056a7f55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/bc1040d06404d2081b9edaebdb8fbc4d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9cfd5288a3d90ca5d12498d44c811cf2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6b538185e08c5cc76dd3c518919efdbb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/761a66a2e3036b11f4b26f0c0dc11ead.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4ceee149700bfcddc318d7ed9ae10ff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2275f131e088b6a65854230de62393a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6cb7a0845561b9a36797c6a7a9286371.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f55df68cc3a65a59a768e0df87421697.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f5e470b09266f51a8763633bb258bc32.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b6404cbbf63e087c1e89d1b26dc98726.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/84cfd8cc8c0a43572129059864c01bbc.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)