«Վերահսկվող». թռչող սարքեր, որոնք ֆրանսիական ծագում ունեն․ «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ![«Վերահսկվող». թռչող սարքեր, որոնք ֆրանսիական ծագում ունեն․ «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/26-07-23/af2819fe4093c5dbfe3c0f456364b024.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
«Դիրիժաբլ» բառը գալիս է ֆրանսերեն «dirigeable» բառից և նշանակում է «վերահսկվող»: Այդ օդային նավերը ստեղծվում են նույն սկզբունքով, ինչ օդապարիկները։ Նրանց կառուցվածքը հիմնված է գազով լցված կոնտեյների և ուղևորա–բեռնատար զամբյուղի վրա: Բայց, ի տարբերություն օդապարիկի, դիրիժաբլն ունի կառավարելիության բարձր մակարդակ։ Դա պայմանավորված է շարժիչների, թևերի առկայությամբ և օդաշրջանցիկությամբ: Իրենց կառուցվածքի շնորհիվ ժամանակակից դիրիժաբլները շատ ավելի արագ են, ավելի մանևրող և ավելի անվտանգ, քան օդապարիկները: Նրանք կարող են թռչել 200 կմ/ժ արագությամբ և այնքան կայուն են, որ չեն վախենում անգամ ուժեղ քամուց։
Ինչպես ենթադրում է անունը, դիրիժաբլը ֆրանսիացիների մտահղացումն է: Առաջին դիրիժաբլի նախագիծը առաջարկվել է ռազմական ինժեներ Ժան-Բատիստ Մարի Մյունիեի կողմից 1784 թվականին: Այդ սարքը պետք է ունենար երկշերտ պատյան, իսկ պտուտակը գործի դրվեր 80 հոգու մեխանիկական ուժով: Դա իրագործելի չէր, և նախագիծը մնացել է թղթի վրա։ Բայց նույն տարում նրա հայրենակիցները՝ Ռոբեր եղբայրները, վերջնական տեսքի են բերել Մյունիեի գաղափարը։ Նրանք ոչ միայն ստեղծել են իրենց սարքը, այլ նաև կատարել առաջին թռիչքը, որը բավականին կարճ է ստացվել՝ գազի ճնշումը բարձրացել է կրիտիկական մակարդակի, և ստիպված օդապարիկն անջատել են զամբյուղից։ Չնայած դրան, վայրէջքը բարեհաջող է եղել, իսկ թռիչքը համարվել է հաջողված։ Շարժիչով «զինված» առաջին դիրիժաբլը օդ է բարձրացել 1852 թվականի սեպտեմբերի 24-ին: Այն վարել է ֆրանսիացի Անրի Գիֆարդը։
Դա եղել է 44 մետրանոց դիրիժաբլ 3 ձիաուժ հզորությամբ շոգեշարժիչով։ Այն թռել է 27 կմ 3 ժամ 25 րոպեում։ Ուղիղ 20 տարի անց ավստրիացի Պոլ Հենլայնն իր դիրիժաբլի վրա տեղադրել է 5 լիտր տարողությամբ չորս մխոցանի ներքին այրման շարժիչ։ Սարքը մի քանի անգամ օդ է բարձրացել, բայց երկարատև թռիչքներ չի կատարել՝ չի եղել բավարար գումար։ Որոշ ժամանակ անց՝ 1875 թվականին, առաջին անգամ դիրիժաբլի վրա տեղադրվել է էլեկտրական շարժիչ։ Օդաչուն, իհարկե, եղել է ֆրանսիացի՝ Գաստոն Տիսանդիերը։ Ցավոք սրտի, ինչպես և օդապարիկների դեպքում, դիրիժաբլների վաղ տարբերակները շատ պայթյունավտանգ են եղել: 19-րդ դարի վերջին և 20– րդ դարի սկզբին օդաչուների, անձնակազմի և ուղևորների մահը բավականին սովորական է եղել։ Այդ պատճառով հանրությունը սկսել է կտրուկ դեմ արտահայտվել դիրիժաբլների օգտագործմանը։ Դիրիժաբլները նաև այլ անուն ունեն՝ «ցեպելին»։
Սկզբունքորեն, այդ անունը վերաբերել է որոշակի կառուցվածքի դիրիժաբլներին, որոնք ստեղծվել են գերմանացի ինժեներ կոմս Ֆերդինանդ Ցեպելինի մշակումների շնորհիվ: 1900 թվականից սկսած կոմս Ցեպելինը սկսել է շահագործել իր դիրիժաբլները: Սկզբից նա լողացող անգար է ստեղծել Կոնստանցա լճի վրա՝ իր սարքերը օդ բարձրացնելու համար: Նրա սարքի առաջին մոդելը լավ չի ենթարկվել կառավարմանը և վթարի է ենթարկվել երրորդ թռիչքի ժամանակ։ «LZ-2»-ը ևս անհաջող է եղել։ Բայց երրորդ մոդելն այնքան հաջող է ստացվել, որ 1909 թվականին այն գնվել է բանակի կողմից։ Դա առաջին դիրիժաբլն էր, որի մասսայական արտադրություն է սկսվել։ Այդ ժամանակվանից ի վեր դիրիժաբլները ամուր տեղ են գրավել տարբեր երկրների ռազմական տեխնիկայի շարքում։
Դրանք օգտագործվել են և՛ որպես անկախ մարտական ստորաբաժանում, և՛ որպես ավիացիոն ստորաբաժանումների մաս, իսկ ավելի ուշ՝ փոխադրամիջոցներ։ Պետք է հարգանքի տուրք մատուցել կոմս Ցեպելինին։ Նա ստեղծել է ոչ միայն ռազմական (թեև դրանք մեծամասնություն էին կազմում), այլ նաև քաղաքացիական դիրիժաբլեր։ Օրինակ՝ նրա LZ-5 և LZ-6 մոդելները զուտ ուղևորատար են եղել։ Այս մոդելներն ապացուցել են, որ չափազանց հուսալի են. գրանցվել է ընդամենը 3 պատահար, իսկ մարդկային զոհեր չեն եղել: Իր գոյության ընթացքում այդ քաղաքացիական «ցեպելինները» տեղափոխել են 34000 մարդ։ 1919 թվականին կատարվել է առաջին անդրատլանտյան թռիչքը։ Բրիտանական R-34 դիրիժաբլը Հին աշխարհից դեպի Նոր և հակառակ թռիչք է կատարել 183 ժամ 8 րոպեում՝ անցնելով 10 187 կմ։
ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/89fd45a73bc26a99af1223f5b2ce54cd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/b71f425eb26e82fc1c1eeee07400f713.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/e7007c15cbf4afd609f05858b0ebb6b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/714f1b4a70b176391e69008fdfa25dea.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/9543834b550d7f0dcf744eccacd3407e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/ee261e6792614d90eba8290d546c28c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8cd80515a07b04f5bbbc8785ced2a204.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ab5eae72e2021c18e7631050bfdaf9ec.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/609a68036537258244309afe4c1ee26c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f165cbe5cb6c2ea8e817606d82651d18.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d9318377d6d61272c9a1d29f0e8aaf13.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/cc35bd69f587d41f973abd38b39c646b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2beeeae1fbd87da8ee13f4bbf204b666.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b40371bf6eede732bb5480b54a6a689d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/092ceff9b11f3c86110cb39c98a2bd34.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f3869c08c2a63bdb85e9ea71b952111a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/67d78ecca4898fc60e38662000b335f1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/91bb82389e823e284053bf658a79d1f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f984a1b924d2f5244f6efdf5cd82210f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/861591d9e0e22c6c7c03e9c02e2a8d73.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/13668ae49a3c0fc187c200fb4f9af60a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/919b3a8132e8c9756c116d6097498e0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1b3254116195483f9493ad0adeac5ca6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5da76aa425a5bf381eb89ffc54f1e2d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9a47438e7b842031ff8d93c2e83b5e14.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c1e4802f1b25ab4e262609b291851732.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8534f6ed59531ae9f78488b690b43568.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/79c1b4f5bfae5392b2e831a4f581d6f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/724f912dd9c83740bf224c1d6933231d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/530f1857ce22f002fc50328e4ff59e24.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/718baa47237e76747abbfd4bf5753906.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/accfca599792efab34c48735275c8aac.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f4b6fd1c0ec03c9a7ce2ab984c719a01.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/897a989ae08861a6316124f06a3775d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/940282e844cdb9757aab7f0ce018b5de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8d0e952958ca25cab05220ead0da525f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee20c370b36480cd20a4e39d026982d8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/42d18862b1aa67eb4ebb5e476046f86b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f29578ee2cf9d98a81f1dfa9056a7f55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/bc1040d06404d2081b9edaebdb8fbc4d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9cfd5288a3d90ca5d12498d44c811cf2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6b538185e08c5cc76dd3c518919efdbb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/761a66a2e3036b11f4b26f0c0dc11ead.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4ceee149700bfcddc318d7ed9ae10ff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2275f131e088b6a65854230de62393a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6cb7a0845561b9a36797c6a7a9286371.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f55df68cc3a65a59a768e0df87421697.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f5e470b09266f51a8763633bb258bc32.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b6404cbbf63e087c1e89d1b26dc98726.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/84cfd8cc8c0a43572129059864c01bbc.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)