Մեկ կրակոցով երկու նապաստակ. «կառավարման համակարգի դիմադրության» պատճառները
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑՊետական կառավարման համակարգը ևս դասվեց մեղավորների շարքում՝ այս փուլում զբաղեցնելով առաջին հորիզոնականը։
Կառավարության հերթական նիստի ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ ողջ պետական համակարգը դիմադրում է հեղափոխությանը, և ինքն այդ դիմադրությունը ջարդելու է։
«Փաստի» հետ զրույցում քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը առաջին հերթին նկատում է՝ նման հայտարարությունները բազմաթիվ նպատակներ կարող են հետապնդել։ Այս պարագայում, ըստ նրա, առաջին նպատակի հիմքում հետևյալ պատճառն է.
«Որքան էլ հասարակության ինչ-որ զանգված դեռ հետհեղափոխական էյֆորիայի մեջ լինի և ծափահարի Նիկոլ Փաշինյանին, ամեն դեպքում, հասարակությունը հասկանում է, որ մատնանշած ծրագրերը, որոնք խոստացել էին շատ արագ իրականացնել, չեն կատարվել։
Բացի այդ, դժգոհություն կա Փաշինյանի վարչապետությունից՝ պայմանավորված նախ այն հանգամանքով, որ, ի տարբերություն իշխանության ներկայացուցիչների, հասարակությունն իր գրպանի պարունակության վրա բացարձակ չզգաց հեղափոխության արդյունքները։
Իշխանությունները շատ արագ զգացին արդյունքները՝ հաշվի առնելով նախարարների, փոխնախարարների բարձրացված աշխատավարձերի չափը, պարգևավճարները։ Այստեղ, իհարկե, կարող ենք զուգահեռներ անցկացնել նաև բարձրացված նվազագույն աշխատավարձի չափի հետ»։
Նա շեշտեց, որ իշխանությունների համար այդ դժգոհությունները ևս ակնհայտ են ու հասկանալի։ «Եվ պարզ է, որ դրանից բխող խնդիրները պետք է բարդվեին ինչ-որ մեկի վրա։
Բայց Փաշինյանը չի կարող իր հայտնի դիլետանտ թիմակիցներին ձեռք տալ, նրանց մոտ գալ հնարավոր չէ, որովհետև նա ևս ունի իր երկրպագելի շրջապատը։
Ու այս առումով պատահական չէր, որ թիրախավորվեցին կառավարման համակարգի միջին օղակի ներկայացուցիչները, ներկայացվեց այնպես, թե նրանք փորձում են խանգարել երկրի առաջընթացին։
Մեծ հաշվով, Նիկոլ Փաշինյանը մեկ կրակոցով երկու նապաստակ է սպանում։
Առաջին՝ փորձում է իր կառավարության ձախողումները բարդել կառավարման համակարգում բարձրաստիճան պաշտոնյա չհանդիսացող հատվածի վրա և նրանց մեղադրել ձախողումների մեջ, և երկրորդ՝ կազմակերպել կադրային ջարդ ու տարբեր գերատեսչություններում այդ կադրերին փոխարինել յուրայիններով։
Ի դեպ, այդ գործընթացի առաջին փուլը եղավ հենց իշխանափոխությունից հետո։ Հիմա հերթն արդեն սովորական աշխատողներին է հասել՝ փորձում է այդ աշխատատեղերը յուրայիններին տրամադրել»,-նշեց քաղաքագետը։
Մյուս կողմից՝ Գագիկ Համբարյանը նկատում է, որ մեղավորներ փնտրելը, սեփական սխալները չտեսնելն ու չընդունելը տեղավորվում է թույլ և վախկոտ քաղաքական գործչի հոգեբանության մեջ։
«Նիկոլ Փաշինյանը վախենում է, որ հասարակությունը հենց իրեն կմեղադրի ձախողումների մեջ։ Ինչ վերաբերում է թույլ լինելուն, ապա ասվածի ցուցիչը ենթակաների վրա ձախողումները բարդելու փաստն է։
Բայց այստեղ պետք է նշել, որ խոսքը ոչ թե իր մտերմիկ շրջապատի, այլ մտերմիկ շրջապատի ենթակաների մասին է։
Դրանով փորձում է ինդուլգենցիա ստանալ իր և իր մտերմիկ դիլետանտների համար։ Բայց հարցն այն է, որ այս պահին նա Հայաստանի ղեկավարն է և ցանկության դեպքում կարող է ամեն ինչ փոխել, տանել այն ուղղությամբ, որով ինքն է ցանկանում։
Ավելի պատկերավոր ասենք՝ Հայաստանը գնացք է, որի վարորդը ինքն է՝ իր շրջապատով։ Հիմա, եթե ձախողումներ են լինում, ուրեմն, պետք է նա պատասխան տա կամ էլ այն նախարարները, որոնց իշխանության է բերել։
Մյուս կողմից, բազմաթիվ են դեպքերը, երբ, տեսնելով, որ իր բերած անձինք անգամ պրիմիտիվ հարցեր չեն կարողանում լուծել, Փաշինյանն ինքն է ներքաշվել այդ ամենի մեջ։
Չի բացառվում նաև, որ յուրաքանչյուր հարց անձամբ լուծելու ցանկությունը էգոիզմի համատեքստում է, այսինքն, որ հասարակությանն ապացուցի, թե ամեն ինչ ինքն է լուծում, թեպետ ոչ բոլոր խնդիրներն է հաջողվում լուծել։
Նկարագրվածի արդյունքը, ի վերջո, այն է, ինչը տեսնում ենք այսօր. այսինքն, որ ձախողումների համար պատասխանատու են իր կողմից նշանակված նախարարների ենթակաները, բայց ինքը և իր նախարարները բացարձակ մեղավոր չեն։ Իրականում «լավ պարողին» պարելու համար ոչինչ չի խանգարում։
Եթե Փաշինյանը փորձում է իր «վատ պարելու» համար մեղադրել ինչ-որ մարդկանց, ապա նման վարքագիծը տեղավորվում է նշածս թույլ ու վախկոտ քաղաքական գործչի հոգեբանության մեջ»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը։
Գագիկ Համբարյանի խոսքով, բացի նրանից, որ կառավարության ձախողումների մեղավորության վեկտորն այլ տեղ է ուղղվում, կա նաև մեկ այլ խնդիր։ «Ն. Փաշինյանը մեկմեկ մոռանում է, որ երկրի վարչապետն է։
Կառավարության նիստի ժամանակ, մտնելով թունդ ընդդիմադիր կեցվածքի մեջ, փորձում է ինչ-որ քննադատությունների ենթարկել կառավարությանը, որոշ անձանց գործունեությունը։
Նա մոռանում է, որ այդ ամենի գլխին ինքն է կանգնած, ու ընդամենը մեկ որոշմամբ իր իսկ ցանկությամբ կարող է իրավիճակը կարգի բերել։
Բացի այդ, շատ զարմանալի է, որ ավելի քան մեկուկես տարվա մեջ նա նոր է հասկացել, որ պետական կառավարման համակարգում դիլետանտներ կան, որոնք խոչընդոտում են իր կառավարության առաջընթացը։
Բայց ո՞ւմ է անուն դնում, թող նախ իր շրջապատին, իր նշանակած կադրերի ինտելեկտուալ կարողություններին նայի ու հետո նոր անուն դնի մյուսներին»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ ոչ բանիմաց և դժգոհության առիթ դարձած կադրերից ձերբազատվելու բազմաթիվ հնարավորություններ կան։
«Իսկ թե ի՞նչն է պատճառը, որ այսքան ժամանակ նրանցից չեն ձերբազատվում, պետք է հարցնել Փաշինյանին ու իր նախարարներին։
Իրականում իշխանությունը բազմաշերտ է։ Այդուհանդերձ, եթե ամբողջ կառավարման համակարգը, ինչպես Ն. Փաշինյանն է նշում, խոչընդոտում է իր ծրագրերի իրագործմանը, «դիմադրում է հեղափոխությանը», ապա այստեղ մեղավորը ոչ թե կառավարման համակարգն է, այլ առաջին դեմքը»,-հավելեց Գ. Համբարյանը։
Քաղաքագետը չի բացառում, որ կառավարման համակարգում իշխանության նկատմամբ ևս դժգոհություններ կան, թեպետ նույն համակարգից շատերը ակտիվ մասնակցել էին 2018թ. ապրիլ-մայիսյան իրադարձություններին։
Չբացառելով նաև հնարավոր հակադրությունը՝ Գ. Համբարյանը դժգոհությունների մի քանի պատճառ է առանձնացնում։ «Նախ նշեմ, որ հակադրությունն սկսվել է այն օրվանից, երբ հասարակությանը բաժանեցին սևերի և սպիտակների։
Ի դեպ, ներկայիս իշխանությունն այդ հռետորաբանությունից այսօր էլ չի հրաժարվել, նույն կերպ շարունակում է։
Բացի այդ, Փաշինյանը շարունակում է ռևիզիոնիստական քաղաքականությունը։ Մեծ հաշվով, խնդիրն այն է, որ նա չի փորձում հասարակության հետ խոսել մաքուր թղթից։
Հասարակությանը բաժանելով յուրայինների և ոչ յուրայինների, սևերի և սպիտակների՝ իրենց դեմ են հանում այն մարդկանց, որոնք սկզբնական փուլում փորձում էին մեղմել եզրերը և համագործակցել իրենց հետ։
Մյուս կողմից, պետք է նկատենք, որ պետական կառավարման համակարգի բազմաթիվ աշխատողներ ևս հիասթափված են հեղափոխության արդյունքներից, որովհետև տեսնում են, որ Հայաստանում գլոբալ առումով ոչինչ չի փոխվել։
Նույն հովանավորչությունը շարունակվում է, կոռուպցիոն սկանդալների մեջ ներքաշված անձինք շատ դեպքերում ազատ են արձակվում»,-ընդգծեց քաղաքագետը։ Կառավարման համակարգ-իշխանություն դիսբալանսը քաղաքագետը վտանգավոր է համարում։
«Հիմնական վտանգն անհասկացվածությունն է. Փաշինյանը չի հասկանում կառավարման համակարգում տեղի ունեցող գործընթացները, և, իր բնութագրմամբ, նույն կառավարման համակարգի ներկայացուցիչները չեն հասկանում իրեն։
Ի դեպ, կարող ենք արձանագրել, որ այս երևույթը ոչ թե լոկալ, այլ գլոբալ բնույթ է կրում, հակառակ պարագայում այդ մասին չէր բարձրաձայնվի, թեպետ ես սկզբում չբացառեցի, որ նման հայտարարությունները այլ նպատակներ կարող են հետապնդել»,ասաց նա։
Ամփոփելով՝ քաղաքագետը բնութագրեց այն պատկերը, որը ստեղծվել է նաև վերոնշյալում նկարագրված խնդիրների հանրագումարում.
«Արդյունքում ունենք այն, որ այն հետհեղափոխական Հայաստանում գլոբալ առումով շատ քիչ բան է փոխվել։
Իշխանությունները չեն կարողացել կատարել այն պարտականությունները, որոնք վերցրել էին ի սկզբանե։
Իսկ հասարակությունը տեսնում է, որ նույն իշխանությունները կտրուկ բարելավել են իրենց սոցիալական վիճակը։
Այս հանգամանքները չեն կարող դժգոհություն չառաջացնել։
Բազմաթիվ կուտակված հարցեր ունենք նաև արտաքին քաղաքականության մեջ, որոնք մեծ վտանգներ են պարունակում։
Խոշոր տերությունների հետ հարաբերություններում առկա անորոշությունը, իրարամերժ հայտարարությունները, խոստումներ տալն ու դրանք չկատարելը ոչ միայն իշխանության, այլև երկրի համար են խնդիրներ առաջացնում»։
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ