Երևան, 22.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Հա­յաս­տա­նը պաշ­տո­նա­պես մտել է պատ­ժիչ, ռեպ­րե­սիվ փուլ, որ­տեղ որևէ մեկն այ­լևս պաշտ­պան­ված չէ»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

«Փաստի» զրուցակիցն է «Այլընտրանքային նախագծեր խումբ» հասարակական կառույցի ղեկավար Վահե Հովհաննիսյանը:

: -Պարո՛ն Հովհաննիսյան, ՍԴ-ի և, մասնավորապես, ՍԴ նախագահի շուրջ ծավալվող գործընթացի քննարկումները տեղափոխվեցին Ազգային ժողով: Ի վերջո, ՍԴ դիմելու որոշումն ընդունվեց երեկ: Դիտարկելով իրավական դաշտում առկա հարցերն ավելի լայն համատեքստում ՝ ի՞նչ եք կարծում՝ իրավակա՞ն, թե՞ քաղաքական գործընթացների հետ գործ ունենք:

-Իմ կարծիքով, սա ո՛չ իրավական, ո՛չ էլ քաղաքական գործընթաց է։ 

Մեկ մարդը խնդիր է դրել երկրում ունենալ լիակատար և անվերահսկելի իշխանություն, և նա համառորեն իրականացնում է այդ ծրագիրը։ 

Ունենք մեկ հոգու կառավարություն, մեկ հոգու ԱԺ, հիմա խնդիր է դրված ստանալ մեկ հոգու դատաիրավական համակարգ, որից հետո խնդիրը լինելու է ունենալ մեկ հոգու լրատվականվերլուծական համակարգ։ 

Այս շղթան ակնհայտ էր դեռևս ամիսներ առաջ, երբ մեկ հոգու ցանկությանը չբավարարող դատավճիռներից հետո սկսվեցին ցուցադրական հարձակումները դատավորների նկատմամբ. դատարանների շրջափակում, Ալեքսանդր Ազարյանի հանդեպ արշավը, Դավիթ Գրիգորյանի դեմ գործը և այլն։ 

Սա չափազանց վտանգավոր պրոցես է։ Ես այն կարծիքին եմ, որ Հայաստանը պաշտոնապես մտել է պատժիչ, ռեպրեսիվ փուլ, որտեղ որևէ մեկն այլևս պաշտպանված չէ։ Սա խիստ տհաճ, խիստ վտանգավոր, բայց նաև ոչ երկարատև փուլ է։

 Նման վիճակները մեր տիպի երկրներում չեն կարող երկար տևել։ 

Ներքին կամ արտաքին շոկերը կփոխեն վիճակը, այլ հարց է գինը։ Ի՞նչ գնով ենք կանգնեցնելու մեր պետության այս փորձաշրջանը։

-Գնալով ավելի հաճախ է խոսվում իշխանության կողմից երկակի ստանդարտների կիրառման անթույլատրելիության մասին: Երկակի ստանդարտների կիրառման հարցն ինչո՞ւ ակնհայտ դարձավ, ո՞րն է վտանգը:

Խնդիրը նույնիսկ երկակի ստանդարտները չեն։ Բանաձևն այլ է. կա՛մ դուք անում եք իմ ցանկությունը, կա՛մ դուք ներքին թշնամի եք, հակահեղափոխական։ 

Իրականում սա շատ պարզունակ բանաձև է։ 

Ամիսների ընթացքում բոլոր նրանք, ովքեր սեփական կարծիք, տեսակետ, առաջարկություն կամ անհամաձայնություն են հայտնել, միանգամից տեղավորվել են ռևանշիստ կամ հակահեղափոխական հարթության մեջ։ 

Եթե վեց ամիս առաջ դա դեռ աշխատում էր, այսօր հանրության նորանոր շերտեր են հրաժարվում ինքնախաբվելուց, հանրային նոր շերտեր են դատարկախոսության փոխարեն արդյունք պահանջում։ 

Եվ, վերջապես, շատ մեծ թվով մարդիկ են սկսել գիտակցել այն ռիսկերը, որոնք սրընթաց կանգնում են մեր առջև։ 

Նորից եմ կրկնում, սա երկակի ստանդարտների խնդիր չէ, սա մեկ հոգու անվերահսկելի իշխանության հաստատման փորձ է, որի համար սկզբնական փուլում եղել է պարարտ հող, հանձինս նախկին կոպիտ սխալների, բայց այսօր հասարակությունը տեսնում է, որ իրեն երկար ժամանակ խաբել են, մոլորեցրել են, որ իր խնդիրները չեն լուծվում, իսկ անծրագիր և ոչ ռացիոնալ կառավարման արդյունքում պետությունը չափազանց լուրջ խնդիրների առաջ է կանգնում։ 

- Արժանապատվությունը վիրավորելը, նսեմացնելը, հայհոյանքն ու թշնամանքը չափազանց վտանգավոր չափերի են հասել մեզ մոտ: Այս մասին նաև ՄԻՊ-ն էր բարձրաձայնել: Ընդ որում՝ դեռ մինչ իմքայլական պատգամավորի հայտնի հարցազրույցն ու որակումը՝ ուղղված նախկին պատգամավորին, նախարարին: Այն, որ քաղաքական բանավեճի մակարդակի առումով խնդիր ունենք, բացահայտում չէ, բայց ինչո՞ւ երևույթը խորացավ, ո՞ւր է տանելու այս ճանապարհը: Ի դեպ՝ հասարակությունը ևս ներքաշվեց այդ ամենի մեջ, և ավելի լայն շրջանակներ են ընդգրկում ատելությունն ու թշնամանքը, մաղձն ու հայհոյանքը:

-Նախ՝ առաջարկում եմ կոնկրետ այդ միջադեպին նայել այլ տեսանկյունից. կա կոնկրետ մարդ, որն իրեն թույլ է տվել ո՛չ հանրային գործչին, ո՛չ տղամարդուն, ո՛չ պատգամավորին, ո՛չ ուղղակի մարդուն վայել արարք։ Եվ այս միջադեպին կարելի էր մեծ նշանակություն չտալ: 

Բոլոր ժամանակներում, բոլոր երկրներում կան նման դեմքեր, և հասարակությունները նրանց ուղղակի մերժում են, անտեսում։ Բայց մեր պարագայում տեղի ունեցավ ամենասարսափելին. 

ԱԺ իր խմբակցության գործընկերները չդատապարտեցին, չսաստեցին։ 

Շատերը լռեցին՝ իրենց հոգու խորքում հասկանալով կատարվածի ողջ այլանդակությունը, ոմանք էլ պաշտպանեցին։ Սա շատ ավելի վտանգավոր է, քան մեկ հոգու վարքագիծը։ 

Նոր Հայաստանում, նոր բարքերի ու նոր մթնոլորտի պայմաններում ուղղակի չէր կարող նման բան լինել։ Սա նշանակում է, որ ոչ մի «նոր» էլ չկա՝ կա ուրիշը. տեղ-տեղ լավը, տեղ-տեղ ավելի գռեհիկ։ 

Լռողները վախեցան՝ էլի նայեցին մեկ հոգու հրահանգին, իսկ մեկ հոգուն, կարծես թե, սա գարշելի չէ, սրտովն է։ Նրանք, ովքեր առաջինները դրեցին սև ու սպիտակի հրեշավոր ձևակերպումը, չեն պատկերացրել, թե ինչ են իրականում արել։ 

Նրանք, ովքեր ամիսներ շարունակ ծափահարում էին ամեն հրեշավոր ձևակերպմանը ու ամեն անհավասարակշիռ գաղափարին, հավասարաչափ կիսում են պատասխանատվությունը։ Շատ դժվար է լինելու փոխադարձ ներման, փոխադարձ սխալների ընդունման, միասնական հասարակության ձևավորման փուլը։ 

Բայց մենք անպայման դրա միջով գնալու ենք։ Շատ երկրներ են անցել այդ փուլերով, մենք ո՛չ առաջինն ենք, ո՛չ վերջինը։

 Անպայման լինելու է մեծ ամոթի փուլ, երբ անհատապես շատերը ամաչելու են իրենց ասածների ու արածների համար,ամաչելու են հնազանդ ենթարկվելու, անձնական տեսակետից վախենալու համար՝ անկախ նրանից՝ ով որ ճամբարից կամ բևեռից է։ 

Անպայման գալու է այն օրը, երբ «ճամբարներ» ձևակերպումը այլևս չի օգտագործվելու ներքին հարաբերությունները նկարագրելիս։

Մի օրինակ բերեմ. երբ Երևանի ավագանու նախընտրական քարոզարշավի բեմից պարոնայք Վանեցյանին և Օսիպյանին տրվեց պառկեցնելու, ասֆալտին փռելու ակնհայտ անօրինական հրամանը, ես մտածում էի՝ այդ պարոններն արդյո՞ք հասկանում են, որ իրենց պաշտոնները ժամանակավոր են, որ ամեն ասած չի կարելի ջանասիրաբար անել։ 

Կար նաև երկրորդ հարցը՝ բեմին կանգնածները, որ ծափ էին տալիս, հասկանու՞մ են, որ 21-րդ դարում ամեն ասածի ծափ չեն տա։ Իրականությունը փոփոխվելու հակում ունի։ 

Շատ կարևոր է բոլոր բարդ վիճակներում պահել մարդկային գծերը, մեկի մոտ դա հաջողվում է, մյուսի մոտ՝ ոչ։ 

Հիմա մենք իսկապես բարդ փուլում ենք, ակնհայտ է, որ մեզ նոր շոկեր են սպասում։

-Շատ են հնչում սթափեցման կոչեր, որ Հայաստանի առաջ առկա են բազում մարտահրավերներ: Ի՞նչ եք կարծում, այսօր այդ մարտահրավերներից բխող հնարավոր խնդիրները հասկանալու ու գիտակցելու խնդիր կա՞: Ինչո՞վ է լցված օրակարգը և իրականում ի՞նչ առաջնահերթություններով պետք է լցվեր: Ովքե՞ր են առողջացման ճանապարհի պատասխանատուները:

-Պատասխանատվության մասին խոսելն ամենաիռացիոնալ զբաղմունքն է։ Այդպես մենք որևէ պոզիտիվ բանի չենք հանգի։ 

Լուծումներ են պետք։ Ճիշտ լուծումների համար շատ կարևոր է ճիշտ հասկանալ հանրային տրամադրությունները։ 2018թ.-ին փողոց դուրս եկած հարյուր հազարավոր մարդիկ ուզում էին փոփոխություն։ Փոփոխություններ թե՛ երկրում, թե՛ իրենց կյանքում։ 

Վստահ եմ՝ այսօրվա հանրային տրամադրությունների հիմքում դարձյալ փոփոխությունների պահանջն է։ 

Բայց փոփոխություններն իրենք իրենցով երբեք չեն լինում։ 

Հատկապես դրական փոփոխությունները։ 2018թ.-ին ձևավորված իշխանությունը չդարձավ «փոփոխության իշխանություն»։ Չկազմեց օրակարգ, չորոշեց առաջնահերթություններն ու չգնաց խաղաղ, համերաշխ ու աշխատող հասարակության ճանապարհով։ 

Իշխանության գալու օրվանից իշխում էր ագրեսիան՝ անհիմն ու անպիտան։ Անկեղծ ասում եմ, մարդկայնորեն չեն հասկանում, թե ինչու։ 

Կար աշխատելու, լայն կոնսոլիդացիայի բացառիկ հնարավորություն, երկիրը զարգացնելու լուրջ ռեսուրս, բայց ընտրվեց դատելու, բռնելու, մեղադրելու և անվերջ խոսելու ճանապարհը։ 

Ափսոս։ 

Հիմա մենք լուրջ խնդիրների առաջ ենք։ 

Հիմա մենք պոտենցիալ պատերազմի վտանգի առաջ ենք, որտեղ մեր թույլ տված սխալներն ակնհայտ տեսանելի են։ 

Կա վիճակը շտկելու մեկ իրական տարբերակ՝ սոլիդ իշխանության ձևավորումը։ 

Այն պետք է կազմված լինի իշխանության մեջ և իշխանությունից դուրս գրագետ, պատրաստված, սոլիդ մարդկանցից ու շրջանակներից։ 

Մեզ պետք է կայունացնել վիճակը, կասեցնել անկումը, հանդարտեցնել հասարակությանը և սկսել աշխատել գրագետ, ռացիոնալ, հաշվարկված։ 

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Հնդկաստանում արևային վահանակների տեղադրումը ռեկորդային է եղելՌուսական ուժերը հարվածներ են հասցրել ՍումիինՆարեկ Զեյնալյանը մանդատը վայր դնելու դիմումը ներկայացրել է ԱԺ նախագահին Շների վրա կրակած տղամարդը ներկայացել է ոստիկանություն Արդարության և հայրենասիրության ընկալումը պետք է սերմանել հենց դպրոցից․ Մհեր Ավետիսյան Ինչու պետք չէ սպասել Փրկիչ, այլ մեր վաղվա օրը կերտել ամենօրյա հետևողական աշխատանքով․ Ավետիք ՉալաբյանՆախատեսվում է անցկացնել պահեստազորայինների վարժական հավաքներՈրոնվում է տեսագրության մեջ պատկերված անձըԱրարատում կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի գործունեություն (լուսանկարներ) Փաշինյանը շնորհավորական ուղերձ է հղել Լիբանանի վարչապետին 12 մեդալ՝ Զինվորականների ըմբշամարտի աշխարհի 37-րդ առաջնությունում Գերմանիայի արտգործնախարարը Բաքվում քննադատել է ԱդրբեջանինՋուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Ի հակադրություն այս վարչախմբի պարտվողական օրակարգի` Հայաստանն ունի հստակ այլընտրանք. «Հայաքվե»Պուտինի ռազմաշունչ ելույթից հետո Ղազախստանի նախագահ Տոկաեւը հանձնարարական է տվել Երևանում բախվել են Ոստիկանության ակադեմիայի դասախոսի մոտոցիկլն ու «GAZel»-ը, մոտոցիկլավարը մաhացել է. Shamshyan Արկտիկական ցուրտ օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան. Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Քանի՞ կոպեկի արժեք ունի պահանջատեր, քննադատ ու հարցասեր լինելու մասին նախարարի ազատականութենաթաթախ հորդորը ուսանողներին․ Մենուա ՍողոմոնյանԱդրբեջանում չեն էլ թաքցնում, որ իրենց հիմնական թիրախը շարունակում է մնալ ՀՀ 3-րդ նախագահը․ Տիգրան Աբրահամյան Բաքվի համաժողովն անցկացվում է այս վարչախմբի ջանքերով․ Մենուա ՍողոմոնյանՏարադրամի փոխարժեքն՝ այսօրՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են Հանցագործ աշխարհը ճանաչող մարդ պետք է նշանակվեր, բայց եթե կին է, տրագեդիա չէ․ ՀՀ նախկին ոստիկանապետը՝ Արփինե Սարգսյանի մասին Մարտնչել Հայաստանի համար, նշանակում է մարտնչել 21-րդ դարի քաղաքակրթության համար. Ֆրանսիայի ԱԺ պատգամավոր Վոքիեն BMW-ն հայտնվել է երկաթգծերի վրա․ ի՞նչ է կատարվել Արմավիրում Զախարովան մեկնաբանել է ուղիղ եթերում ստացած զանգը 9 ամիս սպասեցի, ստացա զանգ ու հասկացա` վերջ. Մարիամ Ալեքսանյանը` չսիրելու, հիասթափության և Գոռի հետ հարաբերությունների մասին Թուրքիայում հայտնաբերվել է 5-րդ դարի քրիստոնեական կախոց սատանային խոցող Սողոմոն թագավորի պատկերով Լույս չի լինի․ հասցեներՄԱԿ-ը կոչ է արել շտապ քայլեր ձեռնարկել՝ կանխելու Ուկրաինայում հակամարտության սրումը Ինչ եղանակ կլինի առաջիկա օրերին․ սպասվում են նաև տեղումներ ԵՄ շուրջ 20 երկրներ պայմանավորվել են ուժեղացնել հակաօդային և հակահրթիռային պաշտպանությունը Պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը հետևել է Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության եզրափակիչ գոտեմարտերին Քննարկեցինք Արցախից հայերի զանգվածային բռնի տեղահանման, արցախահայության վերադարձի իրավունքի հարցեր. Թաթոյան Ուժը դրսում չի պատում, թիմի դեմ «առյուծ է խաղում», Փաշինյանը ուզում է ցույց տալ՝ խիզախ է. Հուսիկ Արա Ովքե՞ր ունեն մասնակի կենսաթոշակի իրավունք․ մանրամասներ Բիթքոյն թվային արժույթը կտրուկ թանկացել էՌուսաստանն ԱՄՆ-ին կամ այլ երկրների նախապես ծանուցում չի ուղարկել «Օրեշնիկ»-ի օգտագործման մասին․ Պեսկով Փաշինյանի ընտանիքին պատկանող թերթի տեղեկություններով՝ Փաշինյանը հարցազրույց կտա Վախենում ես՝ մի արա, անում ես՝ մի վախեցիր, իսկ եթե արել ես, մի ափսոսա․ Ռոմանոս ՊետրոսյանԲաց հարթակ. Կադրային փոփոխությունները նախընտրական PR չեն. ՀակոբյանԿարմիր կամուրջը վերականգնվում է․ Տիգրան Ավինյան Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության որոշ մրցանակակիրներ պարգևատրվել են Մանկապարտեզներում բացառվում է անառողջ և անորակ սնունդըԿառավարության նոր որոշումը պարադոքս է. ինչպե՞ս գոյատևեն արցախցիները 24 ժամ ջուր չի լինի․ հասցեներ են նշվել «Ի՞նչ նպատակով է Նիկոլը իր կաբինետը կանացի դարձնում, արդյոք դա ֆեմինիստական շարժում կարելի՞ է կոչել»․ Մարգարիտ ԵսայանԱրարատ Միրզոյանը և Արաղչին են հեռախոսով զրուցել․ ի՞նչ են քննարկել Գույքահարկի թանկացումը՝ լրացուցիչ ֆինանսական բե՞ռ, թե անհրաժեշտություն. պարզաբանում են փորձագետները Փաշինյանը Բունդեսթագի պատվիրակության հետ սահմանազատման գործընթացն է քննարկել