Երևան, 14.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Հա­յաս­տա­նը պաշ­տո­նա­պես մտել է պատ­ժիչ, ռեպ­րե­սիվ փուլ, որ­տեղ որևէ մեկն այ­լևս պաշտ­պան­ված չէ»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

«Փաստի» զրուցակիցն է «Այլընտրանքային նախագծեր խումբ» հասարակական կառույցի ղեկավար Վահե Հովհաննիսյանը:

: -Պարո՛ն Հովհաննիսյան, ՍԴ-ի և, մասնավորապես, ՍԴ նախագահի շուրջ ծավալվող գործընթացի քննարկումները տեղափոխվեցին Ազգային ժողով: Ի վերջո, ՍԴ դիմելու որոշումն ընդունվեց երեկ: Դիտարկելով իրավական դաշտում առկա հարցերն ավելի լայն համատեքստում ՝ ի՞նչ եք կարծում՝ իրավակա՞ն, թե՞ քաղաքական գործընթացների հետ գործ ունենք:

-Իմ կարծիքով, սա ո՛չ իրավական, ո՛չ էլ քաղաքական գործընթաց է։ 

Մեկ մարդը խնդիր է դրել երկրում ունենալ լիակատար և անվերահսկելի իշխանություն, և նա համառորեն իրականացնում է այդ ծրագիրը։ 

Ունենք մեկ հոգու կառավարություն, մեկ հոգու ԱԺ, հիմա խնդիր է դրված ստանալ մեկ հոգու դատաիրավական համակարգ, որից հետո խնդիրը լինելու է ունենալ մեկ հոգու լրատվականվերլուծական համակարգ։ 

Այս շղթան ակնհայտ էր դեռևս ամիսներ առաջ, երբ մեկ հոգու ցանկությանը չբավարարող դատավճիռներից հետո սկսվեցին ցուցադրական հարձակումները դատավորների նկատմամբ. դատարանների շրջափակում, Ալեքսանդր Ազարյանի հանդեպ արշավը, Դավիթ Գրիգորյանի դեմ գործը և այլն։ 

Սա չափազանց վտանգավոր պրոցես է։ Ես այն կարծիքին եմ, որ Հայաստանը պաշտոնապես մտել է պատժիչ, ռեպրեսիվ փուլ, որտեղ որևէ մեկն այլևս պաշտպանված չէ։ Սա խիստ տհաճ, խիստ վտանգավոր, բայց նաև ոչ երկարատև փուլ է։

 Նման վիճակները մեր տիպի երկրներում չեն կարող երկար տևել։ 

Ներքին կամ արտաքին շոկերը կփոխեն վիճակը, այլ հարց է գինը։ Ի՞նչ գնով ենք կանգնեցնելու մեր պետության այս փորձաշրջանը։

-Գնալով ավելի հաճախ է խոսվում իշխանության կողմից երկակի ստանդարտների կիրառման անթույլատրելիության մասին: Երկակի ստանդարտների կիրառման հարցն ինչո՞ւ ակնհայտ դարձավ, ո՞րն է վտանգը:

Խնդիրը նույնիսկ երկակի ստանդարտները չեն։ Բանաձևն այլ է. կա՛մ դուք անում եք իմ ցանկությունը, կա՛մ դուք ներքին թշնամի եք, հակահեղափոխական։ 

Իրականում սա շատ պարզունակ բանաձև է։ 

Ամիսների ընթացքում բոլոր նրանք, ովքեր սեփական կարծիք, տեսակետ, առաջարկություն կամ անհամաձայնություն են հայտնել, միանգամից տեղավորվել են ռևանշիստ կամ հակահեղափոխական հարթության մեջ։ 

Եթե վեց ամիս առաջ դա դեռ աշխատում էր, այսօր հանրության նորանոր շերտեր են հրաժարվում ինքնախաբվելուց, հանրային նոր շերտեր են դատարկախոսության փոխարեն արդյունք պահանջում։ 

Եվ, վերջապես, շատ մեծ թվով մարդիկ են սկսել գիտակցել այն ռիսկերը, որոնք սրընթաց կանգնում են մեր առջև։ 

Նորից եմ կրկնում, սա երկակի ստանդարտների խնդիր չէ, սա մեկ հոգու անվերահսկելի իշխանության հաստատման փորձ է, որի համար սկզբնական փուլում եղել է պարարտ հող, հանձինս նախկին կոպիտ սխալների, բայց այսօր հասարակությունը տեսնում է, որ իրեն երկար ժամանակ խաբել են, մոլորեցրել են, որ իր խնդիրները չեն լուծվում, իսկ անծրագիր և ոչ ռացիոնալ կառավարման արդյունքում պետությունը չափազանց լուրջ խնդիրների առաջ է կանգնում։ 

- Արժանապատվությունը վիրավորելը, նսեմացնելը, հայհոյանքն ու թշնամանքը չափազանց վտանգավոր չափերի են հասել մեզ մոտ: Այս մասին նաև ՄԻՊ-ն էր բարձրաձայնել: Ընդ որում՝ դեռ մինչ իմքայլական պատգամավորի հայտնի հարցազրույցն ու որակումը՝ ուղղված նախկին պատգամավորին, նախարարին: Այն, որ քաղաքական բանավեճի մակարդակի առումով խնդիր ունենք, բացահայտում չէ, բայց ինչո՞ւ երևույթը խորացավ, ո՞ւր է տանելու այս ճանապարհը: Ի դեպ՝ հասարակությունը ևս ներքաշվեց այդ ամենի մեջ, և ավելի լայն շրջանակներ են ընդգրկում ատելությունն ու թշնամանքը, մաղձն ու հայհոյանքը:

-Նախ՝ առաջարկում եմ կոնկրետ այդ միջադեպին նայել այլ տեսանկյունից. կա կոնկրետ մարդ, որն իրեն թույլ է տվել ո՛չ հանրային գործչին, ո՛չ տղամարդուն, ո՛չ պատգամավորին, ո՛չ ուղղակի մարդուն վայել արարք։ Եվ այս միջադեպին կարելի էր մեծ նշանակություն չտալ: 

Բոլոր ժամանակներում, բոլոր երկրներում կան նման դեմքեր, և հասարակությունները նրանց ուղղակի մերժում են, անտեսում։ Բայց մեր պարագայում տեղի ունեցավ ամենասարսափելին. 

ԱԺ իր խմբակցության գործընկերները չդատապարտեցին, չսաստեցին։ 

Շատերը լռեցին՝ իրենց հոգու խորքում հասկանալով կատարվածի ողջ այլանդակությունը, ոմանք էլ պաշտպանեցին։ Սա շատ ավելի վտանգավոր է, քան մեկ հոգու վարքագիծը։ 

Նոր Հայաստանում, նոր բարքերի ու նոր մթնոլորտի պայմաններում ուղղակի չէր կարող նման բան լինել։ Սա նշանակում է, որ ոչ մի «նոր» էլ չկա՝ կա ուրիշը. տեղ-տեղ լավը, տեղ-տեղ ավելի գռեհիկ։ 

Լռողները վախեցան՝ էլի նայեցին մեկ հոգու հրահանգին, իսկ մեկ հոգուն, կարծես թե, սա գարշելի չէ, սրտովն է։ Նրանք, ովքեր առաջինները դրեցին սև ու սպիտակի հրեշավոր ձևակերպումը, չեն պատկերացրել, թե ինչ են իրականում արել։ 

Նրանք, ովքեր ամիսներ շարունակ ծափահարում էին ամեն հրեշավոր ձևակերպմանը ու ամեն անհավասարակշիռ գաղափարին, հավասարաչափ կիսում են պատասխանատվությունը։ Շատ դժվար է լինելու փոխադարձ ներման, փոխադարձ սխալների ընդունման, միասնական հասարակության ձևավորման փուլը։ 

Բայց մենք անպայման դրա միջով գնալու ենք։ Շատ երկրներ են անցել այդ փուլերով, մենք ո՛չ առաջինն ենք, ո՛չ վերջինը։

 Անպայման լինելու է մեծ ամոթի փուլ, երբ անհատապես շատերը ամաչելու են իրենց ասածների ու արածների համար,ամաչելու են հնազանդ ենթարկվելու, անձնական տեսակետից վախենալու համար՝ անկախ նրանից՝ ով որ ճամբարից կամ բևեռից է։ 

Անպայման գալու է այն օրը, երբ «ճամբարներ» ձևակերպումը այլևս չի օգտագործվելու ներքին հարաբերությունները նկարագրելիս։

Մի օրինակ բերեմ. երբ Երևանի ավագանու նախընտրական քարոզարշավի բեմից պարոնայք Վանեցյանին և Օսիպյանին տրվեց պառկեցնելու, ասֆալտին փռելու ակնհայտ անօրինական հրամանը, ես մտածում էի՝ այդ պարոններն արդյո՞ք հասկանում են, որ իրենց պաշտոնները ժամանակավոր են, որ ամեն ասած չի կարելի ջանասիրաբար անել։ 

Կար նաև երկրորդ հարցը՝ բեմին կանգնածները, որ ծափ էին տալիս, հասկանու՞մ են, որ 21-րդ դարում ամեն ասածի ծափ չեն տա։ Իրականությունը փոփոխվելու հակում ունի։ 

Շատ կարևոր է բոլոր բարդ վիճակներում պահել մարդկային գծերը, մեկի մոտ դա հաջողվում է, մյուսի մոտ՝ ոչ։ 

Հիմա մենք իսկապես բարդ փուլում ենք, ակնհայտ է, որ մեզ նոր շոկեր են սպասում։

-Շատ են հնչում սթափեցման կոչեր, որ Հայաստանի առաջ առկա են բազում մարտահրավերներ: Ի՞նչ եք կարծում, այսօր այդ մարտահրավերներից բխող հնարավոր խնդիրները հասկանալու ու գիտակցելու խնդիր կա՞: Ինչո՞վ է լցված օրակարգը և իրականում ի՞նչ առաջնահերթություններով պետք է լցվեր: Ովքե՞ր են առողջացման ճանապարհի պատասխանատուները:

-Պատասխանատվության մասին խոսելն ամենաիռացիոնալ զբաղմունքն է։ Այդպես մենք որևէ պոզիտիվ բանի չենք հանգի։ 

Լուծումներ են պետք։ Ճիշտ լուծումների համար շատ կարևոր է ճիշտ հասկանալ հանրային տրամադրությունները։ 2018թ.-ին փողոց դուրս եկած հարյուր հազարավոր մարդիկ ուզում էին փոփոխություն։ Փոփոխություններ թե՛ երկրում, թե՛ իրենց կյանքում։ 

Վստահ եմ՝ այսօրվա հանրային տրամադրությունների հիմքում դարձյալ փոփոխությունների պահանջն է։ 

Բայց փոփոխություններն իրենք իրենցով երբեք չեն լինում։ 

Հատկապես դրական փոփոխությունները։ 2018թ.-ին ձևավորված իշխանությունը չդարձավ «փոփոխության իշխանություն»։ Չկազմեց օրակարգ, չորոշեց առաջնահերթություններն ու չգնաց խաղաղ, համերաշխ ու աշխատող հասարակության ճանապարհով։ 

Իշխանության գալու օրվանից իշխում էր ագրեսիան՝ անհիմն ու անպիտան։ Անկեղծ ասում եմ, մարդկայնորեն չեն հասկանում, թե ինչու։ 

Կար աշխատելու, լայն կոնսոլիդացիայի բացառիկ հնարավորություն, երկիրը զարգացնելու լուրջ ռեսուրս, բայց ընտրվեց դատելու, բռնելու, մեղադրելու և անվերջ խոսելու ճանապարհը։ 

Ափսոս։ 

Հիմա մենք լուրջ խնդիրների առաջ ենք։ 

Հիմա մենք պոտենցիալ պատերազմի վտանգի առաջ ենք, որտեղ մեր թույլ տված սխալներն ակնհայտ տեսանելի են։ 

Կա վիճակը շտկելու մեկ իրական տարբերակ՝ սոլիդ իշխանության ձևավորումը։ 

Այն պետք է կազմված լինի իշխանության մեջ և իշխանությունից դուրս գրագետ, պատրաստված, սոլիդ մարդկանցից ու շրջանակներից։ 

Մեզ պետք է կայունացնել վիճակը, կասեցնել անկումը, հանդարտեցնել հասարակությանը և սկսել աշխատել գրագետ, ռացիոնալ, հաշվարկված։ 

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

ՃՏՊ՝ Երևանում․ կա տուժած ՀՅԴ Վայոց ձորի կառույցի ներկայացուցիչ Սուրիկ Հովհաննիսյանն արդարացվեց. փաստաբան Վերականգնվում է Փարպի գյուղի Ծիրանավոր եկեղեցին Կալիֆոռնիայում արջի կերպարանքով խարդախություն անելու համար ձերբակալվել է 3 հայ և 1 հրեա (լուսանկար) Ազգերի լիգա․ Հայաստանի հավաքականի մեկնարկային կազմը Լուկաշենկոն մեկնաբանել է Դուդայի՝ Բաքվի գագաթնաժողովում իր հետ լուսանկարվելուց հրաժարվելը Գրետա Թունբերգն այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր «Երևանի ՋԷԿ»-ը պարզաբանում է տարածել ՊՊԾ նախկին պետի եւ Ավինյանի կնոջ հոր հետ կապված միջադեպի վերաբերյալ Օրենքն էլ ա իրանց ձեռը, չագուչն ու մեխն էլ․ քաղաքացիները՝ տրանսպորտի գնի մասին Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի ԱԳ նախարարի հետ Ուսուցիչը աշակերտին գցել է աթոռից և դուրս հանել դասից՝ նրան անվանելով «հիմար»․ ՌԴ Փաշինյանը սափրվել է (տեսանյութ) Խնայում ենք միասին․ IDBank և ԻդրամԱրարատբանկը և Սինգապուրի GFTN-ը ստորագրել են թվային վերափոխման փոխըմբռնման հուշագիր Andron-ը՝ Tomorrow Mobility World Congress 2024-ի մասնակից ԱԺ-ում այսօր շարունակվել է օտար տեղերից ներարկված «իրական և պատմական» հայրենիք կեղծ թեզի շուրջ ՔՊ-ական բարբաջանքները. Արտակ ԶաքարյանՄինչև 21։00-ն ջուր չի լինի Սերգեյ Ուսնունց. Բանկերը պետք է ճանաչեն հաճախորդներին և առաջարկեն լավագույն ֆինանսական փորձառությունՌԴ ԶՈւ-ն վերահսկողության տակ է վերցրել ԴԺՀ-ի Վոզնեսենկա բնակավայրը. ՊՆ Ալիևի հայտարարությունները կարող են խանգարել COP29-ի նպատակները և Ադրբեջանի նախագահության վստահելիությունը. Բորել «Ճամպրուկում գերեզմանի քար, գառ է եղել». Ֆրանկֆուրտի օդանավակայանում բռնել են Հայաթ Փրոջեքթի Նարեին Ադրբեջանը և Թուրքիան համատեղ ռազմածովային զորավարժություններ կանցկացնեն Մահվան ելքով վրաերթ Վարդենիս-Սոթք ճանապարհին Պարագլուխը հետևողական և համակարգված կերպով պետություն չունենալու ինֆորմացիոն ֆոն է ստեղծում. Դավիթ ՍարգսյանԻրանցի փորձագետները բարձր գնահատեցին ԶՊՄԿ-ի անվտանգային չափանիշները՝ հերքելով Ադրբեջանի կեղծ թեզերը ԳՇ պետ Էդվարդ Ասրյանն այցելել է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ակադեմիա «Հինգ ցենտանոց» գաղտնազերծված ըմպելիք, որ գրավեց ամբողջ աշխարհը. «Փաստ»Աճ, որը բոլորովին էլ դրական չէ Մահացած զինվորի մարմնի վրա ոչ մի հետք չկա՝ բացի վզի հատվածից․ գյուղապետՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (14 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ). Աշխարհում առաջին թոքի փոխպատվաստումը. «Փաստ»Փաշինյանը հերքելով հաստատում է Ադրբեջանի հետ իր գործարքը Ե՞րբ կվերականգնվի գազամատակարարումը՝ դեպի ՀՀ ՌԴ-ում 4 անչափահաս երեխա մահացել են միջատասպան նյութից․ պատճառը՝ հոր անզգուշությունն է եղեԹրամփի վարչակազմում հայամետ գործիչների թիվն աճում է Գյումրիում «Քաղպայմանագրին» նոր փորձություն է սպասվում Ինչպես են Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունները քննարկում խաղաղությունն առանց ժողովուրդների մասնակցության. «Փաստ»Երբվանի՞ց 150.000 փախստական մարդու տուն դառնալու հարցը, ռազմագերիներին ու պատանդներին վերադարձնելու հարցը դարձան պատմական Հայաստանի պահանջներ․ Մենուա Սողոմոնյան Պրեմիերա. Լիլիթ Կարապետյանը ներկայացրել է Արամ Ասատրյանի «Որն է մեղքս» երգի քավեր տարբերակը «Հայաքվե» քաղաքացիական նախաձեռնության հայտարարած կրթաթոշակի մրցույթին մասնակցելու համար դիմել է ՀՀ պետական և ոչ պետական բուհերի 51 ուսանող Քրիստինե Խ․-ն և Անահիտ Հ.-ն մահացել են Որո՞նք են ռուսական հենակետերը Կովկասում. «Փաստ» Մանրամասներ՝ Կարգապահական զորամասում զինվորին կախված գտնելու դեպքից. կասկածներ՝ իրավապահների շրջանումԻրանում երկրաշարժ է տեղի ունեցել ԶՊՄԿ փոխտնօրեն. հասարակայնությունը սխալ է ընկալում հանքարդյունաբերությունը՝ թերագնահատելով դրա ավանդը երկրի զարգացման գործում Բիթքոյնը հերթական ռեկորդն է սահմանել ՌԴ-ն բաց է Թրամփի վարչակազմի հետ շփումների համար. գնդակը նրանց դաշտում է. Լավրով «Սա միասնություն է, տարբեր ԱրԱրողների համակարգ, ուժեղ ես-երից կազմված Մենք». «ԱրԱրի» նախաձեռնության նպատակն է մարզերում տարածել ազգային մշակույթը. «Փաստ»Պլանային անջատումներ են սպասվում Արդյունավետության կորուստ 50 %-ով և ալբեդոյի էֆեկտ. ինչպես են աշխատում արևային մարտկոցները ձմռանը և ինչ պետք է հաշվի առնելՆախկինում հանրային տրանսպորտի թանկացման դեմ պայքարած «ակտիվիստները», այսօր գալով իշխանության, միանգամից երեք անգամով որոշել են բարձրացնել հանրային տրանսպորտի սակագինը․ Չալաբյան