Կապիտալ ծախսերի թերակատարման և չօգտագործված տնտեսական ներուժի թնջուկը
АНАЛИТИКАՍպասվում է, որ համաշխարհային տնտեսության մեջ ամիսներ շարունակվող ճգնաժամային իրավիճակով պայմանավորված՝ լուրջ փոփոխություններ են տեղի ունենալու մարդկության կյանքում։ Եվ առկա անորոշ իրավիճակը ստիպում է տարբեր միջազգային կառույցների այնպիսի կանխատեսումներ անել, թե կորոնավիրուսի համաճարակը ամենամեծ հարվածը կհասցնի համաշխարհային տնտեսությանը 1930-ականների Մեծ դեպրեսիայից ի վեր։
Սակայն առկա մարտահրավերները բազմաթիվ երկրների ստիպել են ուղիներ փնտրել իրենց տնտեսությունները արագ վերականգնելու և աշխուժացնելու համար։ Դա տեղի է ունենում բիզնեսին աջակցություն տրամադրելու և այնպիսի միջոցառումների իրականացման տեսքով, որոնք նոր թարմ օդ կապահովեն տնտեսության համար։
Առկա տնտեսական ճգնաժամը աստիճանաբար հաղթահարելու հարցը մեծ ակտուալություն ունի նաև Հայաստանի համար։ Եվ առանձին դիտարկելու թեմա է, թե ինչ քայլեր են ձեռնարկում իշխանություններն այս ուղղությամբ։
Հատկանշական է, որ բիզնեսին վարկավորելուց զատ կառավարությունը այս փուլում հատուկ շեշտադրում է կատարում կապիտալ ծախսերի իրականացման վրա։ Պատահական չէ, որ դեռևս ապրիլին վարչապետ Փաշինյանի մոտ տեղի ունեցած խորհրդակցության ժամանակ վերջինս հայտարարեց, թե ճգնաժամից դուրս գալու իրենց առաջնային գործիքը կապիտալ ծախսերի արդյունավետ իրականացումն է լինելու։
Առավել մանրամասն պատկերացնելու համար, թե ինչի մասին է խոսքը, նշենք, որ բյուջեի ծախսերը բաժանվում են երկու խոշոր խմբի՝ ընթացիկ ծախսեր և կապիտալ ծախսեր։ Ընթացիկ ծախսեր կարող են լինել, օրինակ՝ պետական հիմնարկների աշխատավարձերը, գնումները, սոցիալական նպաստները, կենսաթոշակները և այլն։
Իսկ կապիտալ ծախսերը պետական բյուջեից տնտեսության մեջ կատարվող ներդրումներ են, որոնք իրականացվում են հիմնականում ենթակառուցվածքներում ու մարդկային կապիտալում (կրթություն, առողջապահություն և այլն)։ Եվ հատկանշական է, որ կապիտալ ծախսերի մի մասն էլ սովորաբար արվում է միջազգային կազմակերպություններից ստացված վարկերի հաշվին:
Տնտեսության համար մեծ կարևորություն ունի ինչպես հարկերի հավաքագրման դինամիկան, այնպես էլ հավաքված գումարները ժամանակին և թիրախային ծախսելը։ Տնտեսական աճի վրա բացասական ազդեցություն կարող են ունենալ ինչպես բյուջեի ընթացիկ ծախսերի, այնպես էլ՝ կապիտալ ծախսերի թերակատարումը։
Եվ պետք է հաշվի առնել, որ ծախսերի թերակատարումը հիմնականում հանգեցնում է արտադրողականության, արտահանման և աշխատավարձերի նվազեցման, իսկ մյուս կողմից աճում է գործազրկությունը, և համապատասխան ենթակառուցվածքներում (դպրոցներ, հիվանդանոցներ, ճանապարհներ և այլ) նախատեսվելիք ներդրումները այդպես էլ իրականություն չեն դառնում։
Ըստ էության, կապիտալ ծախսերի թերակատարված ամեն տոկոս իր հերթին բերում է մեր երկրում ծանրացող սոցիալական իրադրության ավելի բարդացման:
Այս համատեքստում պետք է ուշադրություն դարձնել, որ 2019 թվականին նախատեսված է եղել 262 միլիարդ դրամի չափով կապիտալ ծախս, որից կատարվել է 192 միլիարդ դրամը: Այսինքն՝ 70 միլիարդ դրամով թերակատարվել է, ինչը վկայում է այն մասին, որ մեր ունեցած լրացուցիչ տնտեսական պոտենցիալը փաստացի չի իրացվել։
Կապիտալ ծախսերի այսպիսի թերակատարման փաստը Փաշինյանը փորձում էր արդարացնել այն պնդմամբ, թե նախատեսված ծախսերը թերակատարվել են, քանի որ կառավարությունը հաշվի է առել դրանցում առկա կոռուպցիոն ռիսկերը և հնարավոր չարաշահումները։
Այնինչ բազմաթիվ տնտեսագետներ այն կարծիքին են, որ կապիտալ ծախսերը թերակատարվել են որակյալ մասնագետների բացակայության պատճառով, որոնք պետք է կազմակերպեին վարկային ծրագրերի շրջանակներում կատարվող գնումները ու մյուս գործընթացները։
Եվ լիովին տրամաբանական է, որ 2019 թվականին նախատեսված կապիտալ ծախսերի թերակատարման իրողությունը կառավարության հասցեին բուռն քննադատության տեղիք տվեց։
Ուստի սրանից հետո տպավորություն էր ստեղծվում, թե այս տարի, հաշվի առնելով նաև կորոնավիրուսային ճգնաժամի խորացումը, իշխանությունները ձեռնամուխ կլինեն, որ կապիտալ ծախսերն իրականացվեն նախատեսված գրաֆիկով և բարձր որակով, բայց արի ու տես, որ այս տարվա առաջին կեսի համար արդեն իսկ ծախսերի թերակատարման նշաններ կան։ Այսպես՝ այս տարվա առաջին հինգ ամսում՝ հունվար-մայիսին կապիտալ ծախսերը կազմել են շուրջ 36,3 մլրդ դրամ, մինչդեռ վեց ամսում դրանք պետք է կազմեին 118 մլրդ դրամ։ Փաստորեն ստացվում է, որ հինգ ամսում կատարվել է կիսամյակի ծրագրի միայն 30,7%-ը։
Ու չնայած հունիսի ամբողջական ցուցանիշները դեռ չկան, սակայն միայն այդ ամսվա ընթացքում մնացած 69,3%-ի՝ մոտ 82 մլրդ դրամի կապիտալ ծախս կատարելու հավանականությունը զրոյական է, և այսպիսով ծախսերի թերակատարումն արդեն կարելի է համարել կատարված փաստ։ Սա իշխանությունների համար պետք է լինի լուրջ ահազանգ, քանի որ մեծ է հավանականությունը, որ մենք այս տարի նույնպես կարող ենք ամբողջ ծավալով չիրացնել մեր ունեցած տնտեսական ներուժը։
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Какие требования предъявляют друг другу Ливан и Израиль?
ООН: В 2024 году в мире было убито рекордное количество сотрудников гуманитарных организаций
Politico: Азербайджан будет отмывать российский газ для Европы
Омбудсмен Армении обсудила с послом Нидерландов вопрос защиты прав насильственно перемещенных армян Арцаха
Генерал Каракаев на совещании с Путиным: Российский «Орешник» может поражать цели по всей Европе
Никол Пашинян: Если я этого не сделаю, значит, я сознательно веду страну к потере государственности
Open Source Centre: С марта Россия поставила Северной Корее более миллиона баррелей нефти
Политолог: Худший сценарий, если Трамп решил оказать давление на Иран, в том числе и на Армению
От несчастного случая скончался многократный чемпион по карате Мкртич Казарян
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов
В ВОЗ предсказали исчезновение трёх видов рака в ближайшие десятилетия
В Москве 29 ноября состоится II Общественный форум «Россия-Армения»
Уличный пейзаж Рене Магритта был продан на аукционе Christie's за рекордный 121 млн. долларов
Театру оперы и балета имени Спендиарова выделено 191,5 млн. драмов
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов
Арзуманян: Рынки станкостроения и микроэлектроники ЕАЭС характеризует серьезная зависимость от импорта
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита
В Ереване перевернулась бетономешалка
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами
Бельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и Бельгии
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащих
Россия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частью
СМИ: В секторе Газа дети и женщины отравились консервами, оставленными израильскими военными
Пашинян и Хофрайтер обсудили отношения Армения-Европейский Союз
Азербайджан – Франция: В чем причины напряженности?
Залужный: Началась Третья мировая война
В США редкую серебряную монету 17 века продали за рекордную сумму
В Китае обнаружено сверхкрупное месторождение золота на сумму около 83 млрд. долларов
Вице-премьер подчеркнул важность деятельности компании Foster and Partners в Армении
Никол Пашинян в ближайшие дни даст интервью
В Армении выделили свыше 1 млрд драмов на ремонт и строительство школ и детсадов
Министр: Россия нанесла экологический ущерб Украине на 71 млрд. долларов
Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBank
Курсы валют в Армении
Захарова выступила с комментарием в связи с поступившим ей звонком в прямом эфире
Романосу Петросяну все еще не предложили должность главы КГД
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
В Армении сократят помощь для арцахских беженцев
Армянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине Крыма
Ованес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному бою
Палата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лиц
Авантюризм кадровых движений: «Паст»
Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»
Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»
«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»
Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. Пономаренко
Карине Кочар: Рубен Кочар сжигает славу своего отца, хочет запомниться в истории
Трамп выдвинул кандидатуру юриста Мэтью Уитакера на пост постпреда США при НАТО
