«Ազգային ներուժի կենտրոնացում և գիտելիքների ամբողջ ծավալի օգտագործում՝ թշնամուն հակահարված տալու համար»․«Փաստ»
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Թշնամու սանձազերծած հերթական պատերազմի արդյունքում Հայաստանում հայտարարվեց ռազմական դրություն, որն ունի նաև տնտեսական և ֆինանսական ոլորտներին առնչվող որոշակի կանոններ: «Փաստի» հետ զրույցում այս մասին նշեց տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Ջուլիետա Թադևոսյանը: «Սա նշանակում է, որ պետությունը հարկադրված է կենտրոնացնել իր տնտեսական ու ֆինանսական ռեսուրսները, որպեսզի դիմակայի թշնամուն, ապահովի երկրի անվտանգությունն ու չեզոքացնի սպառնացող վտանգները: Մենք առանց այդ էլ համաճարակ ունեինք, և կար տնտեսական անկում, կային նաև հոգեբանական խնդիրներ: Այս ամենին ավելացավ նաև ռազմական դրությունը:
Պատերազմը թե՛ Հայաստանի, թե՛ Սփյուռքի ուժերի կենտրոնացում է պահանջում: Խոսքը թե՛ նյութական, թե՛ ֆինանսական, թե՛ հոգեբանական և թե՛ բարոյական ներուժի մասին է: Ազգային ներուժի կենտրոնացում և գիտելիքների ամբողջ ծավալի օգտագործում՝ թշնամուն հակահարված տալու համար»,-ասաց մեր զրուցակիցը: Նա շեշտեց, որ կառավարության առաջին քայլը, իհարկե, բյուջեի վերանայումը պետք է լինի, ինչը և նախատեսվում է: Նշենք, որ ռազմական գործողություններով պայմանավորված՝ սպասվում է ընթացիկ ծախսերի աճ՝ մոտ 40 մլրդ դրամի չափով: «Բյուջեի եկամուտներն արդեն առանց այդ էլ քիչ էին հավաքագրվում: ՊԵԿ-ի նախագահը հայտարարել էր, որ հարկային եկամուտները նախորդ տարվա համեմատ այդ պահի դրությամբ 50 միլիարդ դրամի չափով ավելի պակաս են հավաքագրվել:
Կարծում ենք՝ մոտակա երկու-երեք ամիսներին էլ ավելի պակաս կարող է հավաքագրվել, կապված թեկուզև այն փաստի հետ, որ տնտեսության մեջ որոշակի արտադրություններ կարող են չաշխատել, զբաղվածության կրճատում կարող է լինել: Չի բացառվում նաև որոշ ծառայությունների ծավալների կրճատումը, ինչպես նաև սպառողական պահանջարկի որոշակի կրճատումը: Եվ այս առումով արդեն իսկ նախատեսվում է ծախսերի աճ և, բնականաբար, բյուջեի պակասուրդի ավելացում, ինչը պետք է նոր ու լրացուցիչ ֆինանսական ռեսուրսներ պահանջի. մոտ 500 մլն դոլարի ներգրավման մասին է խոսքը: Բյուջեում պակասուրդի մեծացումը նաև արտաքին պարտքի հետ կապված խնդիրներ կարող է առաջացնել, բայց սա նորմալ է:
Պետք է սթափ նայենք արտաքին պարտքի ծավալների աճին, որովհետև այն կարող է կրկին մեծանալ: ՀՆԱ-ի 60 տոկոս շեմը մենք կգերազանցենք, ինչը նորմալ է պատերազմական իրավիճակում»,-ընդգծեց Ջ. Թադևոսյանը: Խոսելով անհրաժեշտ առաջնային քայլերի մասին՝ նա ընդգծեց. «Սովորաբար, ռազմական դրության պայմաններում տնտեսական ոլորտում կառավարությունը պետք է սահմանի առաջնային նշանակության ապրանքների արտադրության հետ կապված հանձնարարականներ: Օրինակ` սննդամթերքի, դեղորայքի ձեռքբերման, վաճառքի և շրջանառության համար հատուկ կարգ պետք է սահմանել. ռազմական դրության պայմաններում շատ կարևոր է թիկունքը, բանակի համար համապատասխան միջոցների արտադրությունը: Համապատասխան միջոցների ապահովվածությունը պետք է որոշակի ծավալների մեջ պահել»: Տնտեսագետը շեշտեց, որ, անկախ ամեն ինչից, այս ռազմական դրության պայմաններում Կենտրոնական բանկը ֆինանսական դաշտը կայուն է պահում: «Մենք արտաքին պահուստներ ունենք:
Այսինքն, ֆինանսական դաշտում կայունությունը պահպանվում է, անհանգստանալու խնդիրներ առանձնապես չկան: Ես կուզեի անդրադառնալ բնակչության պատրաստակամությանը, այսինքն՝ որքանով ենք մենք այս փուլում մեր աջակցությունը ցուցաբերում: Ես սկզբում նշեցի, որ այսօր Հայաստանի և Սփյուռքի բոլոր ջանքերն ու ռեսուրսները պետք է միավորել, որպեսզի հաղթանակով այս իրավիճակից դուրս գանք: Սա լրացուցիչ ջանքեր է պահանջում: «Համահայկական հիմնադրամին» նվիրաբերած հատկացումները, որոնք րոպե առ րոպե ավելանում են, բավականին լուրջ ցուցանիշներ են: Սա խոսում է նվիրվածության, տնտեսված գումարներն ու խնայողությունները հայրենիքին, ռազմաճակատին ու հաղթանակին ուղղելու պատրաստակամության մասին: Նորմալ է, որ պատերազմական իրավիճակում մարդիկ կարող են ավելի զգույշ լինել, որոշակի ծախսեր նվազեցնել: Բայց, բոլոր դեպքերում, այսօր կենաց- մահու կռիվ է, և այդ կենաց-մահու կռվի մեջ յուրաքանչյուր քաղաքացի պարտավոր է իր ներդրումն ունենալ թե՛ ֆինանսական, թե՛ հոգեբանական, թե՛ բարոյական տեսանկյունից: Պահի լրջությունը բոլորս ենք զգում»,-ասաց նա:
Մատնանշելով 2020 թ. երկրորդ կիսամյակի վիճակագրական մի շարք ցուցանիշներ՝ նա ընդգծեց. «Մանրածախ առևտրի ցուցանիշների անկում արդեն իսկ կար, ինչը վկայում է այն մասին, որ համավարակով պայմանավորված՝ առևտրի ոլորտում արդեն խնդիր ունեինք, ու անկումը շարունակվում էր: Չի բացառվում, որ ցուցանիշները չեն բարելավվի՝ հաշվի առնելով, որ մարդիկ, ամեն դեպքում, ավելի քիչ սննդամթերք, կոշիկ կամ հագուստ կգնեն: Հանրային վայրերից էլ չեն օգտվում: Եվ այստեղ կարևոր է խնայված միջոցները բանակին ուղղելու պատրաստակամությունը: Սա հոգեբանություն է, սա կեցվածք է, սա մտածողություն է, որը մեր ժողովուրդն անկասկած ունի: Այստեղ հարցն այն չէ, որ կառավարությունը պետք է անպայման ցուցում տա բնակչությանը, սա յուրաքանչյուրի մտածողության մեջ է: Մեծ հաշվով, այս փուլում հիմնական ճանապարհը նվիրատվությունն է:
Կասկած չկա, որ մեր ժողովուրդը պատրաստակամ է, միայն թե տեմպերն ավելի պետք է արագացվի, որովհետև գիտենք, թե պատերազմն ինչ մեծ ծախսեր է պահանջում: Հաղթանակի համար կարևոր են նաև ֆինանսական ռեսուրսները»: Տնտեսագետը կարևորեց մինչ այս պաշտպանության ոլորտին ուղղված ծախսերի ավելացման փաստը, ինչը, Ջ. Թադևոսյանի խոսքով, շատ տրամաբանական է, որովհետև աշխարհաքաղաքական վտանգները մշտապես են առկա են եղել: «Այս պատերազմական իրավիճակում մենք տեսնում ենք արված քայլերի արդյունքը: Հստակ է բանակի պատրաստվածության, հագեցվածության արդյունքը: Եթե մենք ունենայինք զարգացումներ, եթե չլինեին համաճարակն ու ճգնաժամային իրավիճակները, շատ ավելի լուրջ միջոցներ կարելի էր հատկացնել այդ ուղղությանը»,-ասաց նա: Ջուլիետա Թադևոսյանը հետագա նախաձեռնությունների մեջ կարևոր է համարում ընդգրկել տեղական արտադրության պաշտպանության հարցը:
«Ճիշտ է, սա այսօրվա խնդիր չէ, բայց մենք այս ամենից հետո ներմուծման փոխարինման քաղաքականության հարցի շուրջ պետք է մտածենք: Սա հույժ կարևոր է և կառավարության հիմնական ու առաջնահերթ քայլը պետք է լինի: Թուրքիայից մոտ 700 անուն ապրանք է ներկրվում: Այդ ապրանքների մի որոշ հատվածի տեղական արտադրությունը պետք է ստեղծել: Իհարկե, ոչ միանգամից, բայց պետք է զարգացնել հատկապես կոշիկի և հագուստի արտադրությունը: Հետագայում կառավարությունը, բացի ներմուծման փոխարինման քաղաքականություն մշակելուց, իր համար գերխնդիր պետք է դարձնի նաև ռազմաարդյունաբերության զարգացումը: Մենք այսօր արդեն ռազմաճակատում ենք տեսնում այն գիտական ներուժը, այն տեխնոլոգիական ունակությունները, որոնք ունենք: Մեր նվաճումները փորձարկվում են ռազմաճակատում»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ ռազմաարդյունաբերության զարգացմանը զարկ տալու բոլոր հնարավորություններն ունենք:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
