Բազմակուսակցական, թե՞ երկկուսակցական համակարգեր
ԲԼՈԳ
Արմեն Հովասափյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է.
Բազմակուսակցական համակարգի համակարգային բնույթը ենթադրում է շփումներ կուսակցությունների միջև, կուսակցությունների ու ընտրողների միջև, կուսակցությունների ու պետության միջև: Եթե այդ կապերը խաթարված են, ապա համակարգը վատ է գործում կամ հաճախ գոյություն չունի:
Կայացած բազմակուսակցական համակարգը ինքնակարգավորվող համակարգ է, սակայն այն ինքնաբերաբար չի ձևավորվում: Առնվազն առաջին փուլում, առավել ևս կարճ ժամանակամիջոցում ձևավորելու համար անհրաժեշտ է այն ուղղորդել ժողովրդավարական մեթոդներով: Միաժամանակ, արհեստական քայլերը՝ ուղղված կուսակցությունների թվի ստիպողական կրճատմանն ու, մասնավորապես, երկկուսակցական համակարգի ձևավորմանը, դատապարտված են ձախողման, քանզի տրանսֆորմացիայով պայմանավորված խորքային սոցիալ-քաղաքական երևույթների անավարտության ազդեցությամբ հասարակությունում դեռևս գոյություն ունեն բազմաթիվ բաժանարար գործոններ: Երկկուսակցական համակարգի ստեղծումը բարդ և տևական գործընթաց է, որն ունի իր կանոններն ու նախադրյալները:
Հատկանշական է Ճապոնիայի օրինակը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Ճապոնիայի քաղաքական ընդդիմությունը բազմիցս փորձեր է արել լիարժեք հակակշիռ դառնալու իշխող կուսակցությանը: Երբ 1993 թ. Ճապոնիայում մոտ հինգ տասնամյակի ընթացքում իշխանություն ձևավորած Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությունը կորցրեց այդ հնարավորությունը, և վերադասավորումների արդյունքում մոտ մեկ տասնյակ կուսակցություններ ու քաղաքական խմբավորումներ միավորվեցին Նոր սահմանների կուսակցության մեջ:
Երկկուսակցական համակարգի ձևավորման համար անհրաժեշտ է որոշակի սկզբունքների առկայություն և այդ սկզբունքների կիրառման ամուր ավանդույթներ: Ամերիկյան երկկուսակցական համակարգը հիմնված է գրավոր ձևակերպում չունեցող, սակայն անվերապահորեն պահպանվող համաձայնության վրա, որի առանցքը երեք սկզբունքներ են՝ կոնսենսուս, ժառանգականություն, այլընտրանքայնություն: Առաջինը ենթադրում է ամերիկյան հասարակության հիմքերի (մասնավոր սեփականություն, ազատ տնտեսություն, իշխանությունների տարանջատման սկզբունք և օրենքի գերակայություն, քաղաքական բազմակարծություն, ֆեդերալիզմ և այլն) անվերապահ ընդունում: Հանրապետական կուսակցությունն ավանդաբար գործում է հանուն ձեռնարկատիրական ակտիվության և տնտեսական ազատության ընդլայնման, իսկ Դեմոկրատական կուսակցությունն աշխատում է վերացնել այդ քաղաքականության ծայրահեղ դրսևորումները և մեղմել դրա հետևանքները (անհավասարության խորացում և այլն):
Ակնհայտ է, որ նման սկզբունքների ձևավորումն ու կիրառումը հնարավոր է միայն լուրջ քաղաքական ավանդույթների առկայության պարագայում: Հետևաբար, երիտասարդ ժողովրդավարության երկրներում երկկուսակցական համակարգի ձևավորման նպատակի հռչակումը լավագույն դեպքում երազանք է, իսկ հաճախ՝ մեկ կենտրոնից կառավարվող բազմակուսակցական համակարգի ստեղծմանն ուղղված քայլերի քողարկման միջոց: Դասական մոտեցմամբ խոշոր կուսակցությունների ռազմավարության մեջ ընդգծված գերակշռություն ունի գաղափարական կայունությունը, և գաղափարական կտրուկ թռիչքներ այդպիսի կուսակցությունների գործառույթում հանդիպում են ծայրահեղ դեպքերում՝ կապված միջկուսակցական մրցակցության դաշտերի կառուցվածքային փոփոխությունների հետ:
Այդ օրինաչափությունը չի տարածվում նոր, ժողովրդավարության կայացման փուլում գտնվող համակարգերի վրա, քանի որ ընտրական նախասիրությունները դեռևս կայունացած չեն, և միջկուսակցական մրցակցությունը մղում է պրոբլեմային նոր չափումների որոնման: Իսկ հասարակության մեջ հասարակական զարգացման հիմնարար արժեքների, նպատակների ու իդեալների բացակայությունը կամ թույլ արտահայտվածությունը չափազանց լուրջ խոչընդոտ է իրական բազմակուսակցական համակարգի ձևավորման համար:
Համաշխարհային ճանաչում ունեցող երկրորդ «գասկոնացին»... Դ'Արտանյանից հետո. «Փաստ»
Նախքան Ամանոր ձյո՞ւն կգա․ ի՞նչ եղանակ սպասել առաջիկա օրերին
Ոչ օլիմպիական մարզաձևերի միությունը պարգևներ է հանձնել պատերազմում վիրավորված մարզիկներին
Վիճաբանություն Երևանում, անչափահասները ծե ծել են 16-ամյա տղայի, ով հետո տեղափոխվել է հիվանդանոց
Ադրբեջանական բենզինի երկրորդ շահառուն Սամվել Ալեքսանյանն է
ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ( 25 դեկտեմբեր). Մեծ հանրահավաք Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում. «Փաստ»
Ադրբեջանից նավթ գնելով, Հայաստանը կախվածության մեջ է հայտնվելու․ Ավետիք Հարությունյան
Փաշինյանին ոչ Հայկ Սարգսյանն է պետք, ոչ՝ նրա հարազատները
Բաքուն պատրվակ է փնտրում. ինչի՞ց են կատաղել ագրեսիայի աղբյուր Ադրբեջանում. «Փաստ»
Փաշինյանի իշխանությունը փակում է «Շողակաթ» հեռուստաընկերությունը
ՀԱԵ-ի վրա հարձակումը կրոնական հարց չէ, այլ պատմական ուղեծրի ձևափոխում. «Փաստ»
Պետությունը, որը գտնում է գումար պարգևավճարների համար, բայց «չի գտնում» թոշակի բարձրացման համար, գիտակցաբար նվաստացնում է իր տարեց քաղաքացիներին. Հրայր Կամենդատյան
Ամեն պատգամավոր 3 միլիոն դրամ պրեմիա է ստացել. Էդմոն Մարուքյան
Այն մասին, թե ինչու գործող վարչախումբն ընդունակ չի կանգնեցնել արտաքին քաղաքական ձախողումների շարանը. Ավետիք Չալաբյան
«Հայտնվել է շրջափակման մեջ, գերի չընկնելու համար մենամարտի բռնվել թշնամու հետ». Դավիթ Ասլիյանն անմահացել է սեպտեմբերի 27-ին Մատաղիս-Թալիշ սահմանագծին. «Փաստ»
«ՀայաՔվեականների» խաչքավորությամբ Սանահինում մկրտվեցին մի խումբ լոռեցիներ
Ավստրալիան կսկսի անվճար արևային էլեկտրաէներգիա բաշխել քաղաքացիներին
Ով է իրականում տուժում Վաշինգտոնում կնքված հուշագրի գործարկումից․ ԱՄՆ-ի հետ հուշագրի ստորագրման բացասական հետևանքները
Գործող իշխանության հակաեկեղեցական քայլերը
Վիճաբանություն Երևանում, անչափահասները ծեծել են 16-ամյա տղայի, ով հետո տեղափոխվել է հիվանդանոց
Կհավաքագրվի վարելահողերի չօգտագործվող տարածքների մասին ամբողջական տեղեկատվություն. «Փաստ»
Վթար. ջուր չի լինելու
Աշխարհաքաղաքական նոր դասավորությունը և տարածաշրջանային ամբիցիաների հատումը. «Փաստ»
ՀՀ ԱԳՆ–ն հայտնել է, թե երբ կսկսվի «Թրամփի ուղու» շինարարությունը
Ներքաղաքական տարվա... զրոյական կետը. «Փաստ»
Դոլարը թանկացել է, ռուբլին՝ էժանացել․ փոխարժեքն՝ այսօր
Բժշկության աղոթք
«Այս իշխանությունների վերարտադրման պարագայում զոհասեղանին ենք դնելու Հայաստանի Հանրապետության գոյի և հետագա ճակատագրի հարցը». «Փաստ»
Անկում՝ առանց անկարգելի. մինչև ո՞ր կետը. «Փաստ»
Արդեն բացեիբաց են խոստովանում, որ նպատակը Եկեղեցին քանդելն է. «Փաստ»
Արդյո՞ք բացահայտվում են խարդախությունները. «Փաստ»
Ժողովուրդն ու Եկեղեցին միասնական են՝ ընդդեմ իշխանության հակաեկեղեցական արշավի. «Փաստ»
«Ալ Նասրը» 5:1 հաշվով հաղթեց «Ալ Զավրային»
22-ամյա երիտասարդը համարանիշները գողացել էր գումար շորթելու նպատակով
Մահացել է REN TV-ի հիմնադիրը
Կաթողիկոսի օրհնությամբ Մայր Տաճարում տեղի է ունեցել դպրության, աստիճանների տվչության արարողություն
Նախքան Ամանոր ձյուն կգա՞․ ի՞նչ եղանակ սպասել առաջիկա օրերին
Արթուր Դավթյանի վարկանիշը գերազանցել է անհրաժեշտ 2,500-ի շեմը, ինչի շնորհիվ նա կստանա գրոսմայստերի կոչումը
«Ուսումնասիրվել է հուշահամալիրի շինարարական աշխատանքների՝ նախագծային լուծումներին համապատասխանությունը». ԿԳՄՍՆ
Ողբերգական ավտովթար է տեղի ունեցել․ զոհ ու վիրավորներ կան
Հայտնի հեռուստահաղորդավարը ընկել է շենքի տանիքից
Արտառոց դեպք Երևանում․ Իջևանի հիվանդանոց դիմած երիտասարդը հայտնել է, որ իր նկատմամբ Երևանում պարեկը բռնություն է կատարել
«Եվրոմեդիա24»–ը «Հայ երգի պահապան» պատվավոր մրցանակը շնորհել է Ռուբեն Մաթևոսյանին (տեսանյութ)
34-ամյա վարորդը «Hongqi»-ով վրաերթի է ենթարկել փողոցը թույլատրելի հատվածով անցնող 3 աղջկա
Ավտովթար․ բեռնատարը դեպքի վայրից դիմել է փախուստի
Մենք մեր հակառակորդներին ասացինք` Հայաստանը թույլ չէ, պարզապես ունի թույլ ղեկավարություն. այս տարի մենք հույսը վերադարձրինք մեր ազգին
Իրենց «վնուշատ» անողների հանդեպ անողոք եմ լինելու. կարող եմ երդվել՝ մեկ բևեռով Փաշինյանին կհաղթենք
Հնդկաստանում արջը ներխուժել է դպրոց և տարել երեխաներից մեկին
«Տավուշ բերդի խոստացված ամրակայումն այդպես էլ չկատարվեց, այն քայքայվում է». ահազանգ
IDBank-ի աշխատակիցների ամանորյա նվերները՝ «Հայորդի» հիմնադրամի շահառու երեխաների համար
