«Շատ վտանգավոր փուլ է, չգիտեմ՝ գործող իշխանությունը որքանո՞վ է սա հասկանում»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ«Ժողովրդի անունից», «ժողովուրդն է պահանջում» բառակապակցությունները վերջին շրջանում կրկին կիզակետում են: Այդ բառակապակցությունների հետ մեկտեղ առկա է նաև իշխանության՝ կրկին համաժողովրդական աջակցությանը դիմելու մոտեցումը, թեև 2018թ. դեկտեմբերի 9-ից հետո իշխանության եկած ուժը փոփոխություններ իրականացնելու քվե է ստացել: Խոսելով թեմայի շուրջ ու անդրադառնալով նման մոտեցման պատճառներին՝ «Փաստի» հետ զրույցում քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը նախ ընդգծեց. «Նիկոլ Փաշինյանը շարունակելու է թշնամիներ որոնել և շարունակելու է պարբերաբար դիմել ժողովրդին: Բնականաբար, ժողովրդի քանակը գնալով քչանալու է, որովհետև այդ կոչերի իմաստը չի հասկացվում. եթե դու ունես իշխանություն, ապա արա այն, ինչ ուզում ես, անընդհատ թշնամիներ որոնելու իմաստը ո՞րն է: Իսկ իմաստը հետևյալն է. Ն. Փաշինյանը չի կարողանում իշխանության ուղղահայացը կառուցել, որովհետև միայն կառավարություն ձևավորելն ու Ազգային ժողովը վերցնելն իշխանության ուղղահայացը կառուցելու համար բավականին քիչ են: Դրա համար պետք է ունենալ կայացած կուսակցություն: Պատահական չէ, որ Հայաստանը խորհրդարանական երկիր է, որի գլխավոր խաղացողը կուսակցությունն է: Կուսակցությունը պետք է կառուցի իշխանության ուղղահայացը՝ կարողանալով աշխատել տեղական իշխանությունների հետ, տրամաբանության մեջ կառուցել քաղաքական պաշտոնները: Բայց կուսակցություն գոյություն չունի: Ուղղակի անուն է, և ինչ-որ պատահական մարդկանց հավաքածու: Եվ, բնականաբար, միակ հենարանը «ժողովուրդն» է, որին պարբերաբար դիմելու է»:
Շարունակելով՝ Ստեփան Դանիելյանը շեշտեց, որ թշնամիների որոնումը նույնպես իր պատճառն ունի: «Պատճառն այն է, որ անգաղափար, անծրագիր իշխանություն է, մարդկանց խումբ է, որոնք պատրաստ չեն երկիր կառավարել, իսկ ձախողումների համար թշնամիներ որոնել է պետք: Մի ժամանակ նախորդ իշխանություններն էին, հիմա դատավորների դեմ է պայքար սկսվել, վաղը լրատվամիջոցների դեմ են պայքարելու՝ հակահեղափոխական օջախներ են ման գալու, մյուս օրը, երևի, բանակն է լինելու թշնամին, հետո էլ ոստիկանությունը: Ի դեպ՝ հիմա զուգահեռաբար ԱԱԾ-ին թշնամի հայտարարելու գործընթաց կա: Հետո էլ, երևի, մտավորականությունը թշնամի կհայտարարվի: Եվ այսպես շարունակ՝ ամեն անգամ մեղքն իրենց վրայից գցելու են, մինչև վերջում պարզվի, որ Ն. Փաշինյանը և «Քաղաքացիական պայմանագիրն» են հայ ժողովրդի թշնամին, ու դրանով այս թատրոնը կվերջանա»,-ասաց քաղաքագետը:
Նրա խոսքով, խնդիրը նաև ընդհանուր գաղափարի մեջ է. «Հավաքվել են պատահական մարդիկ, և եթե այդ պատահական մարդկանց մեջ կան նաև բավականին կարգին, առաքինի, լավ կրթված մարդիկ, այդուհանդերձ, այդ մարդկանց ոչ մի գաղափար չի միավորում: Այդ մարդիկ հավաքվել են ուղղակի ինչ-որ մեկի դեմ պայքարելու համար, հիմա դարձել են իշխանություն, պետք է հանուն ինչ-որ բանի ծառայեն, իսկ այդ հանունը պետք է միավորի իրենց: Բայց այդ միավորող գաղափարը չկա: Եթե անծրագիր կառավարություն է, կուսակցություն, որը աշխարհայացք չունի, այդ մարդկանց ինչը՞ պետք է միավորի: Միակ բանը, որ կարող է միավորել, կոռուպցիան է, որը միանգամից կբացահայտվի և որի դեմ պայքարը հեղափոխության միակ հայտարարված նպատակն էր: Այսինքն, դա էլ չի կարող աշխատել: Մնում է այն, որ այս իշխանությունը ինչ-որ կարճ ժամանակում իրեն վերջնականապես սպառի և հեռանա»:
Ինչ վերաբերում է ստեղծված մթնոլորտի հնարավոր բացասական հետևանքներին, դրանք բացառելու հնարավորություններին, քաղաքագետը նշեց. «Թշնամիներ որոնելու ճանապարհին թշնամի են հայտարարվում պետական ինստիտուտները: Այսինքն, այն կառույցները, որոնց վրա հիմնված է պետությունը: Եվ երբ պետական ինստիտուտները թշնամի են, հաջորդ փուլում արդեն պետություն չկա: Սա արդեն գոյության վտանգ է՝ հաշվի առնելով նաև պատերազմական երկիր լինելը, հաշվի առնելով այն մարտահրավերները, որոնք առկա են մեր տարածաշրջանում: Շատ անկանխատեսելի հետևանքներ կարող են լինել՝ հաշվի առնելով նաև տնտեսության վիճակը: Շատ վտանգավոր փուլ է, և ես չգիտեմ՝ գործող իշխանությունը որքանո՞վ է սա հասկանում»:
Անդրադառնալով «ժողովրդին», «ժողովուրդն է պահանջում» խոսքը անընդհատ շրջանառելուն, Ս. Դանիելյանը շեշտեց. «Ժողովրդին պետք է բացատրել, որ իրենք իշխանության աղբյուրն են, այլ ոչ թե իշխանությունը: Պետք է բացատրել, որ իրենք իրենց ձայների միջոցով իշխանությունը պատվիրակում են ներկայացուցչական մարմիններին, որից հետո ամեն ինչի համար պատասխանատու են ներկայացուցչական մարմինները: Եվ այստեղ արդեն ժողովուրդն անելիք չի ունենում: Ժողովուրդը երկու անելիք ունի՝ կա՛մ ընտրությունների է գնում, կա՛մ երբ տեսնում է հակասահմանադրական գործունեություն, ապստամբության միջոցով փոխում է իշխանությունը: Դրանից բացի ժողովուրդն այլևս անելիք չունի: Իսկ ժողովրդին դիմելը բնորոշ է հետհեղափոխական երկրներին, հասարակություններին, որտեղ այդ բառն արդեն արժեզրկվում է: Նույն Ստալինի ժամանակներում հայտարարվում էին «ժողովրդի թշնամիներ», և 20 միլիոն մարդ, որպես «ժողովրդի թշնամի», գնաց, վերացավ: ժողովրդին դիմելու ժամանակը ընտրությունների ժամանակ էր: Իսկ մեծ հաշվով, սա անհաջողակների իշխանություն է: Անհաջողակներ, որոնք չգիտեն, թե ի՞նչ է նշանակում պետություն կառավարել, ի՞նչ է նշանակում անվտանգության համակարգ, ի՞նչ է նշանակում պատասխանատվություն, ի՞նչ է նշանակում խոսքի արժեք, այսինքն, երբ դու ինչ-որ բան ես խոստանում, ուրեմն՝ կատարում ես: Ուղղակի դեմագոգների հավաքածու է, որը, բնականաբար, ամեն առիթով պետք է շահարկի ժողովրդի անունը»:
Ստեփան Դանիելյանը ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու մեկ ճանապարհ է տեսնում. «Պետական մտածողություն ունեցող մարդիկ պետք է արդեն փորձեն մոբիլիզացվել, հանրությանը ծրագիր առաջարկել և Սահմանադրության շրջանակներում ակտիվ քաղաքական գործունեություն սկսել: Ես այլ ճանապարհ չեմ տեսնում, որովհետև հակասահմանադրական քայլեր են արվում, որը վտանգում է պետությունը»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ