Ռոմանտիկից կենցաղային անուններ. մոտ 400 տարվա գյուտի անցած ճանապարհը․ «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ![Ռոմանտիկից կենցաղային անուններ. մոտ 400 տարվա գյուտի անցած ճանապարհը․ «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/18-04-23/215a2fa6d9e5d978d1b393f9307033f7.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Ընդհանրապես, զուգարանակոնքը բավականին հին պատմություն ունի։ Մոտավորապես 1596 թվականին սեր Ջոն Հարինգտոնը Անգլիայի թագուհի Եղիսաբեթ 1-ի համար ստեղծել է առաջին ջրթափ բաքով զուգարանակոնքը։ Հարինգտոնը իր գյուտն անվանել էր «Այաքս» և մանրամասն նկարագրել է այն իր «Այաքսի փոխակերպումները» գրքում։ Գրքում նկարագրված են բոլոր օգտագործվող նյութերը և նրանց գները։ Զուգարանակոնքի գինը, այդ ժամանակվա համար, բավականին բարձր էր ստացվել՝ վեց շիլինգ և ութ պենս, բայց տարածում չէր գտել ոչ թե բարձր գնի, այլ այն պատճառով, որ Անգլիայի մայրաքաղաքում այդ ժամանակ ջրմուղ և կոյուղի չկար։
Հաջորդ 150 տարվա ընթացքում զուգարանակոնքը տարածում չի գտել, մինչև որ 1738 թվականին չի ստեղծվել ջրթափ կափույրով զուգարանակոնքը։ Մի փոքր ուշ լոնդոնցի ժամագործ Ալեքսանդր Քամինգսը նախագծել է ջրային փականը (water closet), որով լուծվել է նաև տհաճ հոտերի հարցը։ 1777 թվականին Ջոզեֆ Փրեյզերը նախագծել է ջրթափ բաք կափույրով և բռնակով։ 1778 թվականին Ջոզեֆ Բրամսը ստեղծել է կափարիչով թուջե զուգարանակոնք, որը թույլ չէր տալիս տհաճ հոտերի տարածումը բնակարանում։ 1880-ական թվականներին մի քանի արտոնագրերի և սանտեխնիկայի ասպարեզում գյուտերի հեղինակ Թոմաս Կրեպերը հնարել է ջուրը չափաբաժիններով բաց թողնող սարք, և այդ ժամանակվանից զուգարանակոնքը ձեռք է բերել այսօրվա ժամանակակից տեսքը։
1883 թվականին Թոմաս Թուայֆորդը զարգացրել է Կրեպերի մոդելը՝ կոնքը սարքելով առավել էսթետիկ հախճապակիով և հանդերձելով փայտե նստատեղով։ «Ունիտաս» («UNITAS») անունով իր գյուտը նա ներկայացրել է 1884 թվականի Լոնդոնի առողջապահությանը նվիրված միջազգային ցուցահանդեսում և ստացել ցուցահանդեսի բարձրագույն՝ ոսկե մեդալը։ Հենց այդ արտադրանքն էլ այն ժամանակ արտահանվել է Ռուսաստան։ Արդյունքում Ռուսաստանում, Բելառուսում և Ուկրաինայում զուգարանակոնքը կնքել են «ունիտազ» անվանումով՝ այն արտադրող ընկերության անունով։ Եվրոպական երկրների մեծ մասում զուգարանակոնքը կոչում են «տուալետ», որը ծագում է ֆրանսիական toilettes բառից։
Եվրոպայում երկրորդ տեղում «կլոզեթն» է, և դա տրամաբանական է, քանի որ «վաթեր կլոզեթի» (թարգմանաբար՝ «ջրային փական», տրապ) հայտնագործությունը 1775 թվականին արտոնագրվել է անգլիացի Ալեքսանդր Կամմինգսի կողմից, և այն հանդիսանում է զուգարանակոնքի բաղկացուցիչ մասերից մեկը։ Այն արգելակում է կոյուղու գծերի գարշահոտի տարածումը բնակելի տարածություն։ Օրինակ՝ գերմանացիները երկաթուղային վագոնների զուգարանները երբեք չեն կոչում կլոզեթ, այլ կոչում են շատ պարզ ՝ «աբորտ» (թարգմանաբար «թափել») բառով, քանի որ այնտեղ ջրային փական չի օգտագործվում, իսկ աղտոտանքը անմիջականորեն թափվում է երկաթգծի կոճերի վրա։ Ռոմանտիկ է հնչում զուգարանակոնք բառը իտալերենում՝ «գաբինետտի» (կարելի ՝ ասել «շեֆի կաբինետ»)։ Իսպանացիները օգտագործում են «ինոդորո» և «բանո» բառերը։ Հետաքրքիր է, որ իսպաներենից թարգմանաբար «ունիտաս» նշանակում է «միայնակություն» (զուգարանակոնքի մոտ բոլորն էլ միայնակ են լինում), և դա սիմվոլիկ է։
ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/89fd45a73bc26a99af1223f5b2ce54cd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/b71f425eb26e82fc1c1eeee07400f713.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/e7007c15cbf4afd609f05858b0ebb6b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/714f1b4a70b176391e69008fdfa25dea.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/9543834b550d7f0dcf744eccacd3407e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-07-24/ee261e6792614d90eba8290d546c28c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8cd80515a07b04f5bbbc8785ced2a204.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ab5eae72e2021c18e7631050bfdaf9ec.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/609a68036537258244309afe4c1ee26c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f165cbe5cb6c2ea8e817606d82651d18.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d9318377d6d61272c9a1d29f0e8aaf13.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/cc35bd69f587d41f973abd38b39c646b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2beeeae1fbd87da8ee13f4bbf204b666.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b40371bf6eede732bb5480b54a6a689d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/092ceff9b11f3c86110cb39c98a2bd34.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f3869c08c2a63bdb85e9ea71b952111a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/67d78ecca4898fc60e38662000b335f1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/91bb82389e823e284053bf658a79d1f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f984a1b924d2f5244f6efdf5cd82210f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/861591d9e0e22c6c7c03e9c02e2a8d73.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/13668ae49a3c0fc187c200fb4f9af60a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/919b3a8132e8c9756c116d6097498e0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/1b3254116195483f9493ad0adeac5ca6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/5da76aa425a5bf381eb89ffc54f1e2d5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9a47438e7b842031ff8d93c2e83b5e14.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/c1e4802f1b25ab4e262609b291851732.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8534f6ed59531ae9f78488b690b43568.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/79c1b4f5bfae5392b2e831a4f581d6f8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/724f912dd9c83740bf224c1d6933231d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/530f1857ce22f002fc50328e4ff59e24.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/718baa47237e76747abbfd4bf5753906.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/accfca599792efab34c48735275c8aac.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f4b6fd1c0ec03c9a7ce2ab984c719a01.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/897a989ae08861a6316124f06a3775d9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/940282e844cdb9757aab7f0ce018b5de.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/8d0e952958ca25cab05220ead0da525f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/ee20c370b36480cd20a4e39d026982d8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/42d18862b1aa67eb4ebb5e476046f86b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f29578ee2cf9d98a81f1dfa9056a7f55.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/bc1040d06404d2081b9edaebdb8fbc4d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/9cfd5288a3d90ca5d12498d44c811cf2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6b538185e08c5cc76dd3c518919efdbb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/761a66a2e3036b11f4b26f0c0dc11ead.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/d4ceee149700bfcddc318d7ed9ae10ff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/2275f131e088b6a65854230de62393a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/6cb7a0845561b9a36797c6a7a9286371.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f55df68cc3a65a59a768e0df87421697.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/f5e470b09266f51a8763633bb258bc32.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/b6404cbbf63e087c1e89d1b26dc98726.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-07-24/84cfd8cc8c0a43572129059864c01bbc.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)