«Բոլոր ջղաձգումները հակառեակցիայի են հանգեցնում, ինչի հետևանքով երկրում իրավիճակը լարվում է»
INTERVIEWԵթե նախորդ իշխանությունները փորձում էին թե՛ քաղաքական դաշտում, թե՛ դատաիրավական ոլորտում իրենց դիրքերը հաստատել օրենքների շրջանակներում, ապա այս իշխանությունը որդեգրել է ամենաթողության քաղաքականությունը: Այս կարծիքին է քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը, որի համոզմամբ՝ հատկապես վերջին ներքաղաքական զարգացումները, ՍԴ-ի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացները հենց այս մասին են վկայում:
«Այս իշխանության ներկայացուցիչները բացահայտ արհամարհում են գործընթացի օրինականության խնդիրը: Սա ևս մեկ անգամ ապացուցում է այս իշխանությունների դիլետանտությունը, ինչն, իհարկե, իր բացասական հետևանքները կունենա:
Եթե այս տեմպերով շարունակենք, չի բացառվում, որ հաջորդ իշխանությունն էլ ավելի խայտառակ քայլեր ձեռնարկի. սա բացառելու համար Նիկոլ Փաշինյանը կա՛մ պետք է օրինական գործընթացների դաշտ գա, կա՛մ իշխանությունից զրկվելուց հետո ինքն ու իր թիմը պետք է պատասխան տան, որպեսզի հաջորդ իշխանություններն էլ իրենց այսպիսի քայլեր թույլ չտան:
Առհասարակ Ն. Փաշինյանը խիստ քննադատում էր Սերժ Սարգսյանին՝ Սահմանադրությունն իր հագով կարելու համար, բայց մենք տեսնում ենք, որ երկու տարվա մեջ նույնիսկ Սերժ Սարգսյանի հագով կարված Սահմանադրությունն է իր համար քիչ»,-«Փաստի» հետ զրույցում շեշտեց քաղաքագետը՝ ընդգծելով, որ նկարագրված իրավիճակն իր հետևանքներն է ունենալու բոլոր առումներով
«Պետք է հասկանալ հետևյալը. եթե անգամ երկրի ներսում լեգիտիմություն ունես, այդուհանդերձ, նման քայլերով թուլացնում ես լեգիտիմությունն արտաքին աշխարհի մոտ: Օրինակ՝ ո՞րն էր Վենետիկի հանձնաժողովին դիմելու իմաստը, եթե հանձնաժողովի դիտողությունները պետք է արհամարհվեին:
Լեգիտիմ լինել՝ չի նշանակում լեգիտիմ լինել միայն երկրի ներսում: Այո, երկրի ներսում Ն. Փաշինյանը բարձր լեգիտիմություն ունեցել է, բայց այդ լեգիտիմությունը պետք է ճանաչվի նաև արտաքին աշխարհում: Խոսքը միայն ՍԴ-ին վերաբերող գործընթացների մասին չէ:
Ընդհանուր առմամբ, երկրի միջազգային վարկանիշն ու երկրի ղեկավարության վարկանիշը սարսափելի թուլանում է այն դեպքում, երբ երկրի ներկայացուցիչները բացթողումներ են թույլ տալիս արտաքին ուժերի հետ հարաբերություններում:
Ես մի օրինակ բերեցի, բայց մենք մինչ այս ավելի վտանգավոր իրավիճակների ենք հանդիպել»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ պետք է վերջապես հասկանալ՝ եթե մենք խնդիրներ ենք ունենում երկրի ներսում, և այդ խնդիրները դուրս են գալիս երկրից, դրանից օգտվում են և՛ մեր բարեկամները, և՛ մեր հակառակորդները:
Գագիկ Համբարյանն այս համատեքստում շեշտեց պետության շահերը առաջին տեղում դիտարկելու անհրաժեշտության մասին:
Անդրադառնալով քաղաքական դաշտում առկա որոշակի գործընթացներին՝ քաղաքագետն ընդգծեց.
«Այն, ինչ տեղի է ունենում քաղաքական դաշտում, նորմալ է: Աննորմալ է գործող իշխանությունների վարքագիծը և նրանց կողմից այդ գործընթացների վերաբերյալ տրվող պատասխանները: Ես մի բան չեմ հասկանում. Ն. Փաշինյանը երևի մտածում էր, որ Հայաստանի Հանրապետությունում ընդդիմություն չպետք է լինի:
Երկու տարվա մեջ սովոր էր երկիրը ղեկավարել իր իսկ ցանկություններով, իր իսկ երազանքներով, բայց քաղաքական դաշտը առողջ օրգանիզմ է: Այնտեղ բազմաթիվ գործընթացներ են տեղի ունենում. քաղաքական նոր կուսակցություններ են ի հայտ գալիս, հները պատմության գիրկն են անցնում, նաև տրանսֆորմացիաներ են լինում:
Ի դեպ, այդպիսի գործընթացներ նախկինում էլ են եղել: Երբ 2016 թ.-ին նույն «Քաղաքացիական պայմանագիրը» ձևավորվեց , դա ևս շատ նորմալ էր դիտարկվում: Բայց խնդիրն այն է, որ այսօրվա իշխանությունը, ի դեմս ղեկավարի, ներքաղաքական կյանքում տեղի ունեցող այժմյան իրադարձությունների շուրջ շատ ջղաձիգ ու անհեթեթ արձագանքներ է տալիս:
Փորձում է անգամ նախկինների հետ բացարձակ որևէ առնչություն չունեցած մարդկանց և ձևավորվող քաղաքական թիմերին մեղադրել նախկինների հետ կապ ունենալու մեջ՝ մտածելով, որ դրանով վերջնականապես հարված կհասցնի բոլոր ընդդիմադիրներին ու այդպիսով կչեզոքացնի նրանց:
Սա շատ էժանագին, բայց փորձված տարբերակ է, որը կիրառվում է: Բայց բոլոր ջղաձգումները հակառեակցիայի են հանգեցնում, ինչի հետևանքով երկրում իրավիճակը լարվում է:
Ն. Փաշինյանը պետք է պարզապես հասկանա, որ երկու տարի է՝ վարչապետ է և ԱԺ ամբիոնից ոչ թե պետք է հանդես գա գոռգոռոցներով, հաթաթաներով, այլ գործ անի:
Ի դեպ, հասարակությունը Հայաստանում տեղի ունեցող գործընթացների վերաբերյալ կարծիք է կազմում ոչ թե x կամ y, նախկին կամ նորաթուխ գործիչների հայտարարություններից, այլ իշխանության կատարած աշխատանքներից»:
Նա հավելեց՝ չի կարող երկրի ղեկավարը ելույթ ունենալ՝ ընդունելով ընդդիմադիր կեցվածք. «Սա զավեշտ է: Դուք տեսե՞լ եք մի երկրի ղեկավարի, ով գոռգոռում է, ղժղժում՝ հաթաթաներ տալով իր քաղաքական հակառակորդներին:
Ուժեղ, ժողովրդի կողմից ընտրված ղեկավարը չի կարող «լաչառություններ» անել՝ դրանով ցույց տալով, որ շատ թույլ է: Ընդհանրապես, «լաչառություն» ասվածը, այսպես ասած, ի պաշտոնե տրված է ընդդիմությանը, բայց Հայաստանում ավելի կոռեկտ ընդդիմություն ենք տեսնում, քան իշխանություն»:
Գ. Համբարյանը նշեց, որ, ամեն դեպքում, մի վտանգավոր միտում էլ է նկատում:
«Ն. Փաշինյանն ուզում է Հայաստանի կառավարության կողմից ձեռնարկված բոլոր ձախողված գործընթացների համար մեղադրել սկզբից ժողովրդին, հետո ընդդիմությանը, հետո՝ լրատվամիջոցներին: Բայց ինչ կապ ունի այս ամենը, եթե անգամ ինքն է հասկանում, որ կորոնավիրուսի դեմ պայքարում տանուլ են տալիս հենց իրենց ապիկար և ապաշնորհ լինելու հետևանքով»,-հավելեց մեր զրուցակիցը:
Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ ճգնաժամերը նոր ճգնաժամներ են առաջացնում: «Առհասարակ, գրեթե բոլոր հետհեղափոխական էյֆորիա ապրող հասարակություններում շատ արագ են փոխվում դիրքորոշումները քաղաքական ուժերի նկատմամբ:
Մի կուսակցության վարկանիշը շատ արագ ավելանում է, մյուսինը՝ շատ արագ ընկնում: Եվ հատկապես ընկնում է իշխանության վերնախավում գտնվող կուսակցության վարկանիշը, եթե իրեն չի հաջողվում հեղափոխություն անելուց հետո սոցիալ-տնտեսական ոլորտում, ինչպես նաև արտաքին քաղաքականության ուղղության մեջ կարճ ժամանակահատվածում հաջողությունների հասնել:
Հիմա, հասկանալով, որ չկա 2018 թ. դեկտեմբերին ունեցած վարկանիշը, որ բազմաթիվ ծրագրեր ուղղակի տանուլ է տվել, մանիպուլ յացիաների ենթարկելով՝ Ն. Փաշինյանն անընդհատ օգտագործում է ժողովրդի անունը:
Միևնույն ժամանակ, օգտվում է այն իրավիճակից, որը ձևավորվեց 2018 թ.-ի դեկտեմբերին տեղի ունեցած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում: Եվ, հաշվի առնելով այդ ամենը՝ ունենում ենք մի իրավիճակ, երբ այս խորհրդարանը բացարձակ չի արտացոլում ներկայիս հասարակության մոտ ձևավորված քաղաքական դիրքորոշումները:
Սա ինքնըստինքյան ավելի է խորացնում քաղաքական ճգնաժամը: Այս ամենին գումարենք նաև արտակարգ դրությամբ պայմանավորված սոցիալական, տնտեսական ճգնաժամը, նաև համաճարակային ճգնաժամը, որն անգամ իշխանությունը չի կարող հերքել:
Միայն այն փաստը, որ մենք հայտնվեցինք ֆորսմաժորային իրավիճակում ու գործող իշխանությունները չկարողացան պատվով դուրս գալ այդ իրավիճակից, մեխանիկորեն բազմաթիվ ճգնաժամերի է հանգեցնում:
Այդ ճգնաժամերը կուտակվում են ու մեկը մյուսին լրացնելով՝ ստեղծում են մի մեծ ճգնաժամ՝ ամբողջ երկրի համար»,-եզրափակեց Գ. Համբարյանը:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ