Պարզապես հարկավոր է վերջ տալ Սորոսի դրածոներին լսելուն և ընդունել մեկ պարզ ճշմարտություն. ինչպե՞ս պարտությունը վերածել հաղթանակի.«Փաստ»
ANALYSIS«Փաստ» օրաթերթը գրում է
news-front.info-ն «Ռուսաստանի պրոտեկտորիատը Լեռնային Ղարաբաղի վրա» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ պատահում է՝ ինչ-որ մեկը, ձեռքին ունենալով լիակատար հաղթաթղթեր, հավատալով իր անխուսափելի հաղթանակին, վերջին պահին պարտվում է խաղը ինչ-որ աննշան բացթողման պատճառով: Անգամ եթե նա փորձառու խաղամոլ է, կարող է պարզվել, որ, միևնույն է, նա պարտվելու է: Ավելին, պարտվելու է մեկին, որը անգամ այդ երեկո չի նստել թղթախաղի սեղանի մոտ, այլ միայն դիտել է խաղի ընթացքը պարզապես այն պատճառով, որ նա նախընտրում է խաղալ բազմաքայլանոց շախմատ արագ թղթախաղի փոխարեն:
Կրկին Ռուսաստանի ղեկավարությունը ցույց տվեց մտածողության իրական կայսերական մասշտաբ և ժողովուրդների ճակատագրերի նկատմամբ պատասխանատվություն: Այսուհետ Լեռնային Ղարաբաղում, որը հայերն ու ադրբեջանցիները չէին կարողանում բաժանել, փաստացի ստեղծվել է Ռուսաստանի պրոտեկտորիատ: Հասկանալի է, որ Բոհեմիայից և Մորավիայից հետո «պրոտեկտորիատ» բառը ինչ-որ մեկին կարող է տհաճ թվալ, բայց չպետք է վախենալ այդ բառից: Ավելին, այդ բառը հիանալի կերպով է արտացոլում ներկայիս առաջացած փոփոխությունների էությունը: Ժամանակին Ռուսաստանի պրոտեկտորիատներ էին Ռեչ Պոսպոլիտան և Քարթլի-Կախեթի թագավորությունը, իսկ Բոհեմիան և Մորավիան պարզապես եղել են դասական խամաճիկային պետություններ, և այստեղ մեծ տարբերություններ կան: Ամենահետաքրքիրն այն է, որ Կրեմլի ներկայիս որոշումը «նորություն» չէ: Ամեն նոր բան միայն մոռացված հինն է:
Ժամանակին 1804-1813 թվականների ռուսպարսկական պատերազմի ավարտով, որը մաս էր կազմում Ռուսաստանի և Բրիտանիայի միջև մղվող, այսպես կոչված, «Մեծ խաղի», ստորագրվել է Գյուլիստանի հաշտության պայմանագիրը, որով որպես հաղթող պետություն այլ տարածքների հետ միասին Ռուսաստանին է անցել նաև Ղարաբաղի խանությունը: Անգամ վերջին իրադարձություններին կարճ հայացք նետելը կասկած չի թողնում, որ պատմությունն, ըստ էության, կրկնվում է: Միայն թե հիմա Մեծ Պարսկաստանի փոխարեն Ռուսաստանը գործ ունի դրա մի բեկորի հետ ի դեմս Ադրբեջանի, որը կառավարվում է Վաշինգտոնից և Լոնդոնից՝ Ստամբուլի տարանցմամբ: Նշված «Մեծ խաղը» ներկայումս էլ շարունակվում է:
Առայժմ Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների ներկայությունը որոշված է հինգ տարով, բայց ռուսները այնտեղ կլինեն երկար ժամանակ, որոշակի զգուշությամբ ասելու դեպքում՝ անգամ կարելի է ասել՝ հավերժ: Բանն այն է, որ Ռուսաստանը չի կարող թույլ տալ այնպիսի «շքեղություն», ինչպես սեփական սահմաններին տարբեր «տաքության» հակամարտությունները: Ընդհանրապես, «ղարաբաղյան քեյսը», ինչպես սիրում են հիմա ասել նորօրյա երիտասարդ քաղաքագետները, հետաքրքիր է առաջին հերթին մակերեսային եզրակացությունների անհամապատասխանություններով և հետագա հետևանքների խորությամբ: Ի՞նչ է տեսնում հիմա «Մեծ խաղի» անփորձ փորձագետը: Ադրբեջանը Թուրքիայի օգնությամբ, այդ թվում՝ ռազմական, և բրիտանական հատուկ ծառայությունների հուշող շշուկի ներքո կարողացավ հաղթել Լեռնային Ղարաբաղում և ստացավ տարածքների մեծ մասը:
Թուրքիան ուժեղացրեց իր ազդեցությունը ոչ միայն Բաքվում, այլ նաև ամբողջ տարածաշրջանում և վերահսկողություն սահմանեց Կովկասով անցնող առևտրային ուղիների վրա: Ռուսաստանի ռազմական դաշնակից Հայաստանը պարտված, ճնշված և նվաստացած է: Բրիտանիան Զանգեզուրով (Հայաստանի Սյունիքի մարզ) ստացավ, այսպես կոչված, Նախիջևանի միջանցքը: Ըստ որոշ լուրերի, անգլո-սաքսոնները աչք են գցել Զանգելանի ոսկու վրա, իսկ British Petroleum- ը նախատեսում է Կասպյան նավթի պաշարները տարանցել նորաստեղծ միջանցքով: Ընդհանուր առմամբ, Բրիտանիան նորից շահած է դուրս եկել: Մի խոսքով, Ռուսաստանի համար այս տեսանկյունից դիտելիս ամեն ինչ շատ հուսահատեցնող է թվում: Սա հետխորհրդային տարածքում Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության հերթական բացթողումն է և մեծ շախմատի խաղատախտակի վրա ռազմավարական նշանակություն ունեցող բջջի կորուստը Մեծ Բրիտանիայի օգտին:
Ամեն ինչ այդպես է, բայց և այդպես չէ: Ռուսաստանը լուծեց ղարաբաղյան հակասությունների ներկա խառնաշփոթը մեկ կամային որոշմամբ, գործնականում Ալեքսանդր Մեծի պես, որը չսկսեց արձակել լեգենդար Գորդյան հանգույցը, այլ կտրեց այն սրով: Արցախում ռուս խաղաղապահների և ռուս սահմանապահների տեղակայումը և, որ ամենակարևորն է, Լաչինի և Նախիջևանի միջանցքների մուտքի և ելքի վերահսկումը արմատապես է փոխում ամբողջ դասավորվածությունը: Թուրքերը, որոնք շատ բան են արել այս պատերազմում, ստիպված են բավարարվել ոչ թե Ղարաբաղում, այլ Ադրբեջանում դիտորդների նվաստացուցիչ տեղակայմամբ և, որ շատ կարևոր է, Ղարաբաղի տարածքում հայտնվելու ամբողջական արգելքով: Սա՝ առաջին հերթին: Բրիտանացիները, որոնք երազում էին տարածքից հեռացնել ռուսներին, ստիպված են դիտել, թե ինչպես Ռուսաստանը ոչ միայն չի հեռանում, այլ նաև էլ ավելի է ամրապնդվում (հիմնականում ռազմական) տարածքում և դրանով իսկ ձեռք է բերում ողջ Անդրկովկասի վերահսկողության ռազմավարական կետ:
Չմոռանանք նաև Գյումրիում արդեն գոյություն ունեցող ռուսական ռազմաբազայի մասին: Սա՝ երկրորդ հերթին: Ըստ էության, չնայած Ադրբեջանը մեծ հրճվանքով տոնում է հաղթանակը, պարզվում է, որ հիմնական պարտվողն է: Երազելով Ղարաբաղում խորվաթական սցենարի մասին՝ նա փաստացի ստացավ երկրորդ Հարավային Օսիա: Բաքուն հիմա էլ չի վերահսկում Ղարաբաղը ճիշտ այնպես, ինչպես մինչ այդ, բայց հիմա այլևս չի էլ կարող երազել այն նորից նվաճելու մասին: Սա՝ երրորդ հերթին: Ինչ վերաբերում է հենց Արցախի բնակիչներին և Հայաստանի այն հայերին, որոնք կնքված պայմանագիրը ընկալում են որպես կապիտուլ յացիա, ապա նրանց կարելի է խորհուրդ տալ չշտապել հուզական եզրահանգումներ անել:
Ներկայիս ռազմական պարտությունը Հայաստանը և ամբողջ հայ ժողովուրդը կարող է հեշտությամբ վերածել ռազմավարական հաղթանակի: Բավական է ուղղակի վերջ տալ քեռի Սորոսի դրածոներին լսելուն և ընդունել մեկ պարզ ճշմարտություն. այս աշխարհում Հայաստանը կարող է գոյատևել միայն Ռուսաստանի հետ սերտ դաշինքում, իսկ իդեալականն է ընդհանուր պետության բաղկացուցիչ մաս կազմելը: Ստեփանակերտը դե ֆակտո արդեն գնացել է այդ ճանապարհով: Ժամանակն է, որ Երևանը ևս ռազմավարական որոշում կայացնի, և դրանում կարելի է ապավինել միայն հայ ժողովրդի դարավոր իմաստնությանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում