«Կա երկու ճանապարհ, որոնց միջև պետք է ընտրություն կատարել. մի պարագայում Հայաստանը գործոն է, մյուս դեպքում` գործիք». Ռոբերտ Քոչարյան
POLITICSՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն, ավանդույթի համաձայն, մամուլի ասուլիս էր հրավիրել` հնչեցնելու կուտակված հարցերի պատասխանները: Իր խոսքի նախաբանում անդրադարձավ մեր երկրի առջև ծառացած անվտանգային խնդիրներին: «ՀՀ սեփական բանակն ի վիճակի չէ ինքնուրույն պաշտպանել երկրի սահմանները և անվտանգությունը, պատերազմից հետո ավելի քան մեկ տարվա ընթացքում գրեթե ոչինչ չի արվել բանակի սպառազինությունը վերականգնելու ուղղությամբ։ Տպավորությունն այնպիսին է, որ այս իշխանություններին մարտունակ բանակ պետք չէ: Վերջին ամիսներին շատ է քննարկվել նաև ՀԱՊԿ-ի լինել-չլինելու հարցը: Անգամ անձնական շփումների մակարդակով ՀԱՊԿ անդամ երկրների մեծ մասի առաջնորդները շատ ավելի մտերիմ են Ադրբեջանի նախագահի հետ, հետևաբար, միամտություն կլիներ մտածել, որ որևէ կերպ ՀԱՊԿ-ը կարող էր արձագանքել ՀՀ-ի վրա հարձակմանը, մյուս կողմից այս երկրները կապված են իրար հետ տնտեսական և այլ հարաբերություններով։ Անվտանգային երրորդ բաղադրիչը Ռուաստանի հետ մեր հարաբերություններն են, և այսօր միայն այդ գործոնն է ՀՀ տարածքում անվտանգության երաշխիք, սակայն այս պարագայում էլ մի շարք խնդիրներ ունենք»,-ասում է Ռոբերտ Քոչարյանը: Ընդգծում է` այսօր չի տեսնում լուրջ քայլեր, որոնք կարող են չեզոքացնել առկա մարտահրավերները:
ՀՀ 2-րդ նախագահը վստահ է` Թուրքիան կդադարի Հայաստանը դիտել որպես իր ծրագրերի խոչընդոտ միայն այն պարագայում, եթե ունենա տոտալ ազդեցություն մեր քաղաքական և տնտեսական գործընթացների վրա։ «Ե՞րբ է դա հնարավոր: Երբ այստեղ դադարի ռուսական ազդեցությունը, փոխարենը լինի թուրքականը: Եվ դա հնարավոր է, եթե Հայաստանն ընդհանրապես հրաժարվի Ղարաբաղից: Այս քաղաքականությունն անկասկած աջակցություն է ունենալու ԱՄՆ-ի կողմից, քանի որ ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի միջև առկա գլոբալ հակամարտությունը հուշում է, որ այս ճանապարհով Ռուսաստանի ազդեցությունը կարող է նվազեցվել: Ռուսաստանի համար ձեռնտու է Հարավային Կովկասում ունենալ ուժեղ դաշնակից, այդպիսին ենք եղել մինչև այս պատերազմը, դաշնակից, որը գործոն է այս տարածաշրջանում: Թուրքիան ցանկանում է ունենալ չափազանց թույլ Հայաստան, քանի որ այդ պարագայում ՀՀ-ն չի կարող խոչընդոտ լինել Թուրքիայի հեռահար ծրագրերի իրականացման համար: Մի պարագայում Հայաստանը գործոն է, մյուս դեպքում` գործիք: Մեր ժողովրդին պետք է բացատրենք, որ կա այս երկու ճանապարհը, որոնց միջև պետք է ընտրություն կատարել»,-հավելում է նա: Ընդգծում է`այս համատեքստում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի միջև կնքված Շուշիի հռչակագիրը խոսում է այն մասին, որ տարածաշրջանում լուրջ աշխարհաքաղաքական պրոցեսներ են մեկնարկել՝ ոչ մեր օգտին։
Արցախի մասին: Ռոբերտ Քոչարյանի տպավորությամբ` գործող իշխանությունները, կարծես թե, ընդհանրապես չեն ցանկանում խոսել բանակցային գործընթացից և հարակից հարցերից, նպատակ ունենալով, որ թե Հայաստանում, թե Ղարաբաղում իրենց հետ որևէ հույս չկապեն: Ինչ վերաբերում է բանակցային գործընթացին Մինսկի խմբի շրջանակներում: Ինձ հետաքրքրում է` ինչպես են ընթանալու բանակցությունները, հենց առաջին պահին ադրբեջանական կողմը սեղանին կդնի Ն. Փաշինյանի հայտարարությունները: Քանի Հայաստանում այս իշխանություններն են, բանակցելու թեմա չկա․ պետք է գնան և ընդունեն, որ բանակցություններն ընթանալու են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում՝ ներառյալ Արցախը և նրա հայկական լինելը»,-ասում է ՀՀ 2-րդ նախագահը։
Մեր երկրի արտաքին քաղաքականության մեջ «իրադարձություն» է նաև հայ-թուրքական հարաբերություններում վերջերս նկատվող ազդակները, որոնց մասին խոսում են մեր իշխանությունները: Ընթացող հանդիպումների, քննարկումների ֆոնին Թուրքիայի ԱԳՆ-ն հայտարարում է, որ «պատերազմը լավ դաս էր ՀՀ-ի համար», պաշտոնական Երևանը լուռ է:
Past.am-ը հետաքրքրվեց`հայ-թուրքական հարաբերությունների նման զարգացման դեպքում ինչ ռիսկեր են հնարավոր, հատկապես`խնդրեցինք անդրադառնալ տնտեսությանը հասցվող վնասներին, եթե սահմանը լիարժեքորեն բացվի և սկսվի թուրքական ապրանքի հոսքը հայկական շուկա: Նախագահը նշում է`երբեք դեմ չի եղել Թուրքիայի հետ հարաբերություններին, այն ժամանակ հաղթած կողմն էինք և օրակարգ թելադրողը։
Հավելում է` հարաբերությունների հաստատումն ունի բնական ընթացակարգ՝ նոտաներով իրար հետ փոխանակվում են, դիվանագիտական հարաբերություններ են ձևավորվում, դեսպանատներ են բացում և սկսում են քննարկել այդ մակարդակի վրա, թե ի՞նչ կարգով կարող են հաղթահարել այն խոչընդոտները, որոնք կան երկու երկրների միջև և այլն։ «Ի՞նչ է հիմա կատարվում, ինձ համար հասկանալի չէ։ Ֆորմատը, որ այսօր տեսնում եմ՝ ոչ թե բանակցում ենք Թուրքիայի, այլ Թուրքիա-Ադրբեջան միավորի հետ, օրակարգը ձևավորելու է Ադրբեջանը և նրա ձևավորած օրակարգը հնչեցվելու է Թուրքիայի կողմից, ինչը մեզ լավ տեղ չի տանելու, սա ճիշտ ճանապարհ չէ երկկողմ հարաբերությունների հաստատման համար: Ի՞նչ ենք ունենալու սահմանների բացումից հետո: Վտանգը մեծ է, մի շարք ապրանքատեսակների համար, մի շարք արտադրությունների համար իրավիճակը բավականին պրոբլեմային է լինելու։ Մեր տնտեսությունը որոշակի շոկ է ապրելու առաջին 2-5 տարվա ընթացքում։ Սահմանը բացելուց և երկաթուղին գործարկելուց առաջ պետք է սեփական շուկան պաշտպանելու առնվազն 3-ից 5 տարվա ծրագիր ունենալ։ Չեմ լսել որևէ գնահատական, հաշվարկ, թե ի՞նչ հետևանքներ է ունենալու սահմանի բացումը և ինչպե՞ս ենք պաշտպանելու մեր շուկան։ Լրջագույն վտանգի առջև ենք կանգնած և որևէ պրոֆեսիոնալ արձագանք չունենք: Իմ տպավորությունն այնպիսին է , որ այս մարդիկ ատում են արհեստավաժ մարդկանց, մասնագետներին»,-ընդգծում է Ռոբերտ Քոչարյանը:
Անդրադարձ եղավ նաև ներքին քաղաքականությանը, հիմնական հարցերն այն մասին էին, թե ինչու ակտիվ չէ ընդդիմությունը, որը խոստանում էր հեռացնել այս իշխանություններին: «Դեռ չի հասունացել այն վիճակը, երբ կկարողանանք մեծ զանգվածներ փողոց հանել: Չենք ուզում հիասթափեցնել մեր կողմնակիցներին: Այս իշխանությունն առանց փողոցի չի գնալու, և այդ փողոցը պետք է լինի ոչ թե որևէ անձի, այլ՝ իշխանությանը հեռացնելու մասին. դեռ պետք է հասունացնել այդ պահը։ Այսօր ընդդիմադիր դաշտում չեմ տեսնում որևէ մեկին, ով կարող է ասել «կա՛մ ես կլինեմ Հայաստանի վարչապետը, կա՛մ ոչ մեկ չի լինելու», որովհետև պետական մտածելակերպ ունեցողն այդպես չի ասում»,-նշում է ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը։
Լուսինե Առաքելյան