«Արտաքին քաղաքականության դիվերսիֆիկացիան չպետք է արվի ի վնաս սեփական շահերի, մասնավորապես անվտանգության». «Փաստ»
POLITICS«Փաստ» օրաթերթը գրում է
eadaily.com-ը «Մենք ականատես կլինենք Անկարա-Բաքու և Մոսկվա-Թեհրան տանդեմների մրցակցությանը» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ երևանաբնակ քաղաքական ստրատեգ և վերլուծաբան Կարեն Քոչարյանը EADaily-ին տված հարցազրույցում անդրադարձել է Անդրկովկասում աշխարհաքաղաքական մրցակցությանը: - Պաշտոնական Բաքվի ներկայացուցիչների հռետորաբանությունն ավելի ագրեսիվ է դարձել: Կարծես ադրբեջանա-թուրքական տանդեմը նախատեսում է կոշտ քայլեր ձեռնարկել Հայաստանի դեմ։ Համաձա՞յն եք այս մեկնաբանության հետ։ -Իրադարձությունների նման զարգացումը կախված է ոչ միայն տեղական տարածաշրջանային խաղացողներից, այլ նաև նրանից, թե ինչպիսին կլինի միջազգային իրավիճակը, առաջին հերթին՝ Ուկրաինայում վիճակը։
Ընդհանուր առմամբ, ինչպես գիտենք, այսօր նոր աշխարհակարգի ձևավորման գործընթաց է գնում։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի ագրեսիվ հռետորաբանությանը, ապա դա ամենևին էլ նորություն չէ։ Նորությունն այլ է։ Հայաստանի «խաղաղասեր» իշխանությունները նույնպես սկսել են բավականին կոշտ հայտարարություններ անել Բաքվի դեմ։ Ես դա բացատրում եմ նրանով, որ նրանք ակնհայտորեն սպառել են իրենց «խաղաղության օրակարգը», քանի որ հակառակ կողմն աչքի առջև ունի միայն ուժային սցենարը։ -Ադրբեջանը փակել է Լաչինի միջանցքը։ Ակնհայտ է, որ այդ կերպ Բաքուն ցանկանում է հասնել ԼՂՀ-ի վրա գոնե փաստացի վերահսկողության, իսկ առավելագույնը հայ բնակչության ամբողջական արտագաղթին։ - Հասկանալի է, որ Ադրբեջանի վերջնական նպատակը Արցախն է առանց հայերի։ Սակայն հարցն այն է, թե արդյո՞ք նման ցանկությունը կարող է իրականանալ, և թե որքանո՞վ Բաքուն կարող է դա մարսել։ Ըստ ամենայնի, Լաչինի միջանցքի փակման հիմնական մարտավարական նպատակը գլոբալ խնդիրների լուծումն է։ Իսկ գլխավորը ուժային մեթոդներով ձեռք բերել Հայաստանի համաձայնությունը՝ բացել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը»՝ արտատարածքային հիմքով։
-Երևանում և Ստեփանակերտում շատերը կարծում են, որ այս իրավիճակում Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի դերը շատ պասիվ է։ Ի՞նչ եք կարծում, դա օբյեկտի՞վ, թե՞ սուբյեկտիվ գործընթացների արդյունք է։ - Սա և՛ օբյեկտիվ, և՛ սուբյեկտիվ գործընթացների արդյունք է։ Ռուսաստանի համար, անշուշտ, անշահավետ է հեղինակության կորուստ ունենալը։ Բայց, մյուս կողմից, Ուկրաինայի պատերազմի, միջազգային պատժամիջոցների, տնտեսության մեջ առկա խնդիրների պատճառով նույն Անդրկովկասում Մոսկվան թուլացել է։ Այնուամենայնիվ, ինձ թվում է, նկատի ունենալով այն, որ մեր տարածաշրջանն իսկապես շատ կարևոր է Ռուսաստանի համար, նա կփորձի իրավիճակը վերահսկողության տակ պահել։ -Ակնհայտ է, որ այսօր համաշխարհային խաղացողների մրցակցությունն Անդրկովկասում ավելի է սրվում։
Որքանո՞վ է ճիշտ այն տեսակետը, որ տարածաշրջանը դարձել է աշխարհաքաղաքական պայքարի գլխավոր կենտրոններից մեկը։ - Հաշվի առնելով այն, որ անցյալ տարի Հայաստան են այցելել աշխարհի չորս խոշորագույն հետախուզական գերատեսչությունների՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ռուսաստանի և Իրանի ղեկավարները, կասկած չկա, որ համաշխարհային խաղացողներն այստեղ աշխարհաքաղաքական լուրջ հարցեր են լուծում։ Հակառակ դեպքում հեռակա շփվելու բազմաթիվ տարբեր միջոցներ ու մեթոդներ կան։ -Ակնհայտ է, որ հայ-ռուսական հարաբերություններում այսօր, մեղմ ասած, որոշակի թյուրիմացություն կա։ Պաշտոնական Երևանը դժգոհ է Մոսկվայի անտարբեր արձագանքից։ Կարելի՞ է պնդել, որ Հայաստանը փոխում է իր արտաքին քաղաքական ուղղվածությունը դեպի Արևմուտք։ -Իհարկե, Հայաստանը պետք է դիվերսիֆիկացնի իր արտաքին քաղաքականությունը, որպեսզի թե՛ ռազմաքաղաքական, թե՛ տնտեսական ոլորտներում միակողմանի կախվածություն չունենա մեկ երկրից։
Հարցն այն է, որ դա չպետք է արվի ի վնաս սեփական շահերի, մասնավորապես անվտանգության։ Այդ համատեքստում հետաքրքիր է հարևան Վրաստանի օրինակը։ Այդ երկիրը, լինելով Ռուսաստանին ոչ բարեկամ պետություն, այնուամենայնիվ, վերջին մեկ տարվա ընթացքում Մոսկվայի նկատմամբ մանևրելու շատ ճկուն քաղաքականություն է վարում։ Նման կերպ Թբիլիսին խուսափում է Ռուսաստանի հետ անհարկի առճակատումից։ Այսօր Հայաստանի համար կարևոր է ոչ այնքան Ռուսաստանի լավ կամ վատ դաշնակից լինելը, այլ այն, թե ի՞նչ վտանգներ կարող են առաջանալ, եթե, ինչպես կարծում է Մոսկվան, Երևանը հատի կարմիր գծերը։ -Արևմտյան երկրների և ԱՄՆ-ի հետաքրքրությունն Անդրկովկասի նկատմամբ ակնհայտորեն աճել է։ Արդյո՞ք դա կապված է Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու, ինչպես նաև Իրանի ակտիվ ներգրավումը կանխելու ցանկության հետ։ -Անկասկած։ Ես արդեն նշել եմ, որ այսօր մենք ականատես ենք նոր աշխարհակարգի ձևավորմանը։ Մինչ այս գործընթացի ավարտը գլոբալ խաղացողները ձգտելու են առավելագույն օգուտը քաղել տարբեր տարածաշրջաններում:
- Որքանո՞վ է Թուրքիայի դերն Անդրկովկասում անկախ: Թե՞ որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ նրա գործունեությունը, այնուամենայնիվ, ներառված է Արևմուտքին տարածաշրջան ներգրավելու տրամաբանության մեջ։ -Կարելի է ասել՝ երկուսն էլ։ Թուրքիան, իհարկե, ՆԱՏՕ-ի ակտիվ անդամ է։ Միևնույն ժամանակ, առանձին դեպքերում Անկարան վարում է միանգամայն անկախ արտաքին քաղաքականություն և դրանով իսկ լուրջ քայլեր ձեռնարկում ոչ միայն տարածաշրջանային, այլ նաև համաշխարհային ազդեցիկ խաղացող դառնալու համար։ Թուրքիայի ներկայիս գործողությունները աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում տեղավորվում են այդ տրամաբանության մեջ։ Ինչ վերաբերում է Անդրկովկասի գործընթացներին Թուրքիայի ներգրավվածությանը, ապա կարծում եմ, որ Անկարա-Բաքու ռազմաքաղաքական դաշինքի ստեղծումը չի կարող դուր գալ Ռուսաստանին ու Իրանին։ Ուստի չեմ բացառում, որ արդեն այս տարի մենք ականատես կլինենք աշխարհաքաղաքական այս երկու տանդեմների սուր մրցակցության կոնկրետ դրսևորումներին։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում