ԶՊՄԿ փոխտնօրեն. Այժմ պղնձի պահանջարկը 30 մլն տոննա է եւ այն կաճի 2 անգամ

ECONOMICS 15 November, 2024 9:45

Ներկայումս պղնձի պահանջարկը կազմում է մոտ 30 մլն տոննա, և ակնկալվում է, որ այն կաճի մոտ երկու անգամ։ Այդ մասին նոյեմբերի 8-ին Կապանում լրագրողների համար «Հանքարդյունաբերությունը եւ Հայաստանի տնտեսական զարգացման օրակարգը» թեմայով սեմինարի ժամանակ հայտարարել է Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ԶՊՄԿ) փոխտնօրեն Վարդան Ջհանյանը։

Այդ առնչությամբ նա ընդգծել է, որ տվյալ ճյուղը կարեւոր նշանակություն ունի Հայաստանի համար, եւ նրա դերը կարող է զգալիորեն աճել՝ երկրի տնտեսական զարգացման համատեքստում: «Բոլորը գիտեն, որ վերջին մի քանի տարիներին Հայաստանը տնտեսական աճ է ցուցադրում, սակայն այս երևույթի հիմնական պատճառը կապված է արտաքին գործոնների հետ, ինչպիսին է ռուս-ուկրաինական պատերազմը: Արդյունքում՝ բազմաթիվ առևտրային և այլ գործընթացներ անցնում են Հայաստանով, ինչն էլ հանգեցնում է տնտեսական աճի գրանցմանը։ Բայց այդ աճը մեր ջանքերի արդյունքը չէ և չի կարող հիմք ծառայել երկրի կայուն զարգացման համար», - նշել է Ջհանյանը։

Ինչպես ընդգծել է ԶՊՄԿ-ի փոխտնօրենը, կայուն աճ ապահովելու համար անհրաժեշտ է զարգացնել առանցքային ուղղություններ, որոնք մշտապես արդիական են եղել Հայաստանի համար և նպաստել են նրա զարգացմանը, ինչպիսիք են հանքարդյունաբերությունը և էներգետիկան:

«Մետաղներն անհրաժեշտ են ցանկացած տեսակի էներգիայի արտադրության համար: Առանց դրանց էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներին անցումն անհնար է։ Պղինձը և մոլիբդենը հատկապես կարևոր են, քանի որ դրանք օգտագործվում են, գործնականում, բոլոր տեխնոլոգիաներում: Կանաչ էներգետիկային անցման գործընթացում պղինձն ու մոլիբդենը կենտրոնական տեղ են զբաղեցնում», - պարզաբանել է Ջհանյանը։

Ընդ որում, նա հավաստիացրեց, որ պղնձի շուկայում առաջարկը սահմանափակվելու է։ Նրա խոսքով՝ մի քանի տարի հետո պղնձի պահանջարկը կգերազանցի համաշխարհային հանքերի ՝ դրա արդյունահանման հնարավորությունները։

«Պղնձի ցածր առաջարկի դեպքում դեֆիցիտը կկազմի 10 միլիոն տոննա, և, նույնիսկ, արտադրության ավելացման դեպքում, միեւնույն է, կդիտվի 1,5 միլիոն տոննա դեֆիցիտ: Սա նշանակում է, որ համաշխարհային տնտեսության զարգացման ցանկացած սցենարի դեպքում 10 տարի անց մենք կբախվենք պղնձի լուրջ դեֆիցիտի։ Ապրանքի պակասի պայմաններում գները կարող են զգալիորեն աճել.եթե հիմա պղնձի գինը կազմում է մոտ 9600 դոլար մեկ տոննայի դիմաց, ապա նման դեֆիցիտի դեպքում այն կարող է կրկնապատկվել կամ, նույնիսկ, եռապատկվել: Հայաստանի համար դա կարեւոր նշանակություն կունենա, քանի որ պղինձ արտադրողները կկարողանան այն վաճառել ավելի բարձր գնով, իսկ պետությունը կստանա ավելացված հարկային եկամուտներ։ Եվ այդ շահույթի մի մասը կարելի է ուղղել ոլորտի հետագա զարգացմանը», - հայտարարել է Ջհանյանը։

Միաժամանակ, ինչպես նշել է փոխտնօրենը, պղնձի համաշխարհային առաջարկում Հայաստանի բաժինը կազմում է ընդամենը 0,1 տոկոս: Այդուհանդերձ, նույնիսկ այդքան փոքր ծավալի դեպքում երկիրն օգուտներ քաղելու և դրա զարգացումն ապահովելու զգալի ներուժ ունի: «Ներկա պահին մեր ներկայությունը համաշխարհային շուկայում բավականին համեստ է. Հայաստանն արտադրում է տարեկան մոտ 50-60 հազար տոննա պղինձ, մինչդեռ, գլոբալ մասշտաբով այդ ցուցանիշը հասնում է 30 մլն տոննայի: Սա նշանակում է, որ մեր բաժինը 1% - ից պակաս է: Սակայն, չնայած այն հանգամանքին, որ Հայաստանը մոլիբդենի գծով զբաղեցնում է տասներորդ տեղն աշխարհում, պղնձի նկատմամբ ուշադրությունը բացատրվում է 5-6 ձեռնարկությունների առկայությամբ, որոնք զբաղվում են դրա արտադրությամբ։ Այդ պատճառով շեշտը դրվում է հենց պղնձի վրա, թեեւ համաշխարհային համատեքստում մեր նշանակությունը մոլիբդենի բնագավառում զգալիորեն բարձր է», - պարզաբանել է Ջհանյանը։

Խոսելով մոլիբդենի մասին՝ Ջհանյանը նշել է, որ այդ մետաղը կիրառություն է գտնում բազմաթիվ տեխնոլոգիաների մեջ ։ Օրինակ՝ հողմային էներգետիկայում, հատկապես՝ օֆշորային նախագծերում, որտեղ հողմային էլեկտրակայանները տեղակայված են դժվար հասանելի պայմաններում: Այս առումով՝ վերջին տարիներին մոլիբդենի գների աճը մեծապես կախված է հողմային էներգետիկայի զարգացումից։

«Ինչ վերաբերում է մոլիբդենին, կան տարբեր կանխատեսումներ: Համաշխարհային բանկն ակնկալում է պահանջարկի 119% աճ, այն դեպքում, երբ Միջազգային էներգետիկ գործակալությունը կանխատեսում է 290% աճ: Համաշխարհային բանկը կանխատեսում է աճ 2050 թվականին, իսկ Միջազգային էներգետիկ գործակալություն՝ մինչև 2040 թվականը: Սա խոսում է այն մասին, որ սպասվում է մոլիբդենի պահանջարկի զգալի աճ, և այդ համատեքստում Հայաստանը ունի ավելի ծանրակշիռ նշանակություն՝ ապահովելով այդ մետաղի համաշխարհային արտադրության մոտ 3-4%-ը», - շարունակել է փոխտնօրենը:

Սակայն, ըստ Ջհանյանի, Հայաստանում մետաղների արդյունահանման փաստացի ծավալներն այնքան էլ մեծ չեն, և պնդումը, թե երկիրը մետաղների խոշոր արտադրող է, այնքան էլ կոռեկտ չէ:

«Մենք չենք կարող համարվել խոշոր հանքարդյունաբերական երկիր: Մենք ունենք ընդամենը 8-9 մետաղական հանք և հանքարդյունաբերական ընկերություններ։ Արցախում ունեինք Կաշեն, բայց հիմա այն գտնվում է Ադրբեջանի օկուպացիայի տակ։ Բացի այդ, մենք ունենք միջազգային ստանդարտներով ընդամենը մեկ հանքավայր՝ ԶՊՄԿ-ի Քաջարանի հանքավայրը», - նշել է փոխտնօրենը։

Ջհանյանը նաև հավելել է, որ 34 մլն տոննա ընդհանուր ծավալից ԶՊՄԿ-ն արտահանում է 19 մլն տոննա պղինձ, Թեղուտը՝ 7 մլն տոննա, իսկ ագարակը՝ 4,5 մլն տոննա, մնացած ծավալներն աննշան են:

«Արտահանման առավելագույն ծավալներն արձանագրվել են 2017 թվականին՝ մի քանի գործոնների համադրության պատճառով։ Դրան հաջորդել է անկում, և ծավալները կայունացել են 30-35 մլն տոննայի մակարդակում։ 2015 թվականից ի վեր վերջին 10 տարիների ընթացքում մենք աճ չենք տեսնում։ Ընդ որում, այդ ճյուղի մասնաբաժինը ՀՆԱ - ում միշտ կայուն է մնացել ՝ չնայած 1-5 տոկոսի սահմաններում տատանումներին», - հայտարարել է Ջհանյանը, հավելելով, որ եթե այդ ճյուղն ավելի մեծ նշանակություն ունենար, երկիրն ավելի մոտ կլիներ ավելի զարգացած պետություններին՝ կենսամակարդակով եւ տնտեսական զարգացմամբ։