EXCLUSIVE «Երբ ասացին, որ էլ չեն ուզում աշխատեմ Հայաստանում, ես թողեցի հայրենիքը». հանդիպում Լորիս Ճգնավորյանի հետ
LIFEՍեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
Իրանահայ դիրիժոր, կոմպոզիտոր Լորիս Ճգնավորյանն, ով տարիներ շարունակ եղել է Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր դիրիժորը, այս օրերին հայրենիքում է:
Երկար լռությունից հետո՝ Tert.am Life-ի հետ բացառիկ հարցազրույցի ժամանակ նա պատմել է, թե ինչու տարիներ շարունակ ղեկավարելուց հետո թողեց նվագախումբն ու հեռացավ հայրենիքից:
24 տարի անց կրկին հայ բեմում սպասվող համերգի, փորձերի, Գյումրու ուխտագնացության, որդու, իր «ես»-ը խոնարհելու և դժվար օրերի մասին Մաեստրոն առաջին անգամ անկեղծացել է ու նշել, որ հայրենքիում սպասվող համերգը գուցե իր կյանքի ամենամեծ ձեռքբերումն է լինելու:
Երաժիշտը երկիր չունի, աշխարհն իրենն է…
«Այցիս նպատակը «Ռոստամ և Սոհրաբ» օպերայի բեմադրությունն է, որը տեղի կունենա մարտի 31-ին՝ Օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում»,- նշեց Լորիզ Ճգնավորյանը:
Մաեստրոն այս ստեղծագործությամբ դեռ փոքրուց է ոգեշնչվել և վաղուց մտադրություն է ունեցել գրել այս օպերան: Սակայն, այն գրելու համար երկար տարիներ են պահանջվել:
«Սկսեցի գրել Պարսկաստանում: Հետո, հայտնի գերմանացի կոմպոզիտոր Կառլ Օրֆի շնորհիվ, ով ինձ հովանավորեց մեկ տարի Ստարսբուրգում ապրելու համար, ստեղծեցի այս օպերան: Օպերան նրան եմ նվիրել ու շատ շնորհակալ եմ նրան: 25 տարի տևեց մինչև մի քանի տարբերակ գրեցի, որովհետև ուզում էի պարսկական հոգեբանությամբ լինի, քանի որ բանաստեղծությունը պարսկերեն է:
Օպերան 2 անգամ առանց բերմադրության կատարել եմ Ավստրիայում, որից հետո Մեքսիկայում, Հայաստանում, Պարսկաստանում, իսկ հիմա Մաեստրո Կարեն Դուրգարյանի շնորհիվ որոշվեց, որ այն պիտի բեմադրվի և ես շատ ուրախ եմ, որ կյանքիս ընթացքում պետք է ներկա լինեմ ու մանավանդ կատարեմ իմ օպերան»,- Tert.am Life-ի հետ զրույցում անկեղծացավ Լորիս Ճգնավորյանը:
Մաեստրոյի խոսքով՝ փորձերը շատ լավ են անցնում, հայ երաժիշտները բարձր մակարդակով են տիրապետում իրենց գործին և կարգապահությամբ մասնկակցում են փորձերին:
Ըստ նրա՝ երաժիշտները մեկ ազգ են ամբողջ աշխարհում:
«Բնավորությամբ նույնն են: Երաժիշտը երկիր չունի, աշխարհն իրենն է: Երաժշտությունը մաքուր է, մարդու հոգին էլ է մաքուր պահում»,- վստահեցրեց Մաեստրոն:
Ես թեյ էի ուզում, ասում էին՝ այստեղ պարսկական թեյ չկա, հայրեը չեն խմում...
«Հայրենիքս գեղեցկացել է իմ աչքին: Այն ժամանակ, երբ այստեղ էի, ցուրտ օրեր էին, բարձրահարկ շենքեր չկային, այսքան սրճարաններ չկային, այս կյանքը չկար: 1989-ին, երբ եկա, անգամ 1-2 սրճարան չկար մեր քաղաքում:
Ի դեպ՝ այն ժամանակ հայերը թեյ չէին խմում: Թեյը ես «նորաձև դարձրի», որովհետև ես պարսկական թեյ էի ուզում, ասում էին՝ այստեղ պարսկական թեյ չեն խմում, չունենք: Հետո ես բերեցի, տարածվեց»,- մեզ հետ զրույցում պատմեց Ճգնավորյանը:
Կարևոր մարդիկ, որ պետք է մրցանակ ստանան, չեն ստանում, անկարևոր մարդիկ են ստանում
Մաեստրոն պատմեց, որ հիմա ավելի հաճախ է գալիս Հայաստան: Կինը՝ Նաիրան նույնպես երաժիշտ է: Ընտանիքով տարին 1-2 անգամ գալիս են Հայաստան:
«24 տարի է, երբ թողեցի Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը, այդ օրվանից մինչ օրս ես պրոֆեսիոնալ հանդիպում չեմ ունեցել երաժշտական աշխարհի հետ»,- նշեց նա:
Լորիս Ճգնավորյանը աշխատել է աշխարհի տարբեր երկրներում, արժանացել բազմաթիվ մրցանակների, բայց մրցանակները չի կարևորում:
«Արվեստի մարդը չպետք է մտածի մրցանակի մասին: Ես չեմ սիրում մրցանակ, որովհետև դա ձևական բան է: Կարևոր մարդիկ, որ պետք է մրցանակ ստանան, չեն ստանում և անկարևոր մարդիկ, գուցե՝ մեկն էլ ես եմ, ստանում են: Արվեստի մարդուն մրցանակ տալիս է ժողովուրդը նրա մահից հետո»,- կարծում է նա:
Միշտ էլ դժբախտ օրեր ենք ունեցել...
Անդրադառնալով Հայաստանի ներկա իրավիճակին՝ մեր զրուցակիցը հույս հայտնեց, որ դժվարություններն անցողիկ են ու հավատում է, որ ամեն բան լավ է լինելու:
«Ազգակիցներիս ուզում եմ ասել, որ միշտ էլ դժբախտ օրեր ենք ունեցել, բայց հավատքով և ուժով հաղթահարել ենք ու վերականգնվել: Վստահ եմ, մի օր բարձունքի կհասնենք, որովհետև տաղանդավոր ու հանճարեղ ժողովուրդ ենք: Մենք մեր տաղանդով մեծ ծառայություններ ենք մատուցել աշխարհին թե՛ գիտության մեջ, թե՛ արվեստում: Ես վստահ եմ, որ այս փորձություններից կանցնենք և ժողովուրդը, որ ստիպված թողել է հայրենիքը, կվերադառնա:
Տղաս իրեն հայ է զգում
Լորիս Ճգնավորյանը հպարտությամբ է խոսում որդու՝ Էմանուել Ճգնավորյանի մասին:
«Տղաս ծնվել է Վիեննայում, մեծացել է Հայաստանում, իրեն հայ է զգում: Ունի հոյակապ մայր՝ իրեն շատ նվիրված: Տղաս պարտական է մորը, որ կարողացել է այդքան մեծ հաջողություններ գրանցել: Մայրը պարապել ու աշխատել է նրա հետ, իսկ, երբ ես համերգներ էի ղեկավարում, տղաս փոքրուց ինձ հետ գալիս էր փորձերի, և դեռ փոքրուց որոշել էր դառնալ դիրիժոր: Նա հոյակապ ջութակահար և դիրիժոր է:
Ուրախ եմ, որ իր երազին հասել է: Էմանուլեը ամեն տեղ լավ դիրիժորների հետ է բեմ բարձրանում, նրա համար էլ մրցանակը կարևոր չէ, թեև բազմաթիվ մրցանակների է արժանացե: Նա այդ ոգով է դաստիարակվել:
Տխուր եմ, որ թողեցի հայրենիքը, բայց ուրախ եմ, որ թողեցի ղեկավարի աշխատանքն ու զբաղվեցի ստեղծագործելով...
«Ես այնքան ուրախացա, որ ասացին՝ էլ չեն ուզում, որ ես աշխատեմ Հայաստանում: Ես թողեցի հայրենիքը, բայց ուրախացա, որովհետև վերջապես սկսեցի զբաղվել գրելով: Այդ ժամանակվանից 60-70 նոր գործ եմ հեղինակել:
Իհարկե, տխուր եմ, որ թողեցի հայրենիքը, բայց ուրախ եմ, որ թողեցի ղեկավարի աշխատանքն ու զբաղվեցի ստեղծագործելով: Սրանք են մնայուն, մնացածը գալիս և գնում են»,- պատմեց Լորիս Ճգնավորյանը, ով 2010-ից ԱՄՆ-ի Քալիֆորնիա նահանգի Գլենդել քաղաքի սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր դիրիժորն է եղել:
Մաեստրոն չի սիրում սեղանի շուրջ նստել, կենացներ ասել: «Չեմ խմում, չեմ ծխում: Հայրենիք գալուց պարտադիր Սևան եմ գնում, ինչպես նաև Գյումրի»,- նշեց նա:
Խոսելով Գյումրի կատարած իր ուխտագնացության մասին՝ նա նշեց, որ դա միայն իր գործը չէր:
«Դա աստվածային ներշնչանք էր, ես ընդամենը գործիք էի: Մենք բոլորս գործիք ենք այս աշխարհում: Դա մեծ նվեր էր թե՛ ինձ, թե՛ մեր ժողովրիդն: Մեծ գումար հավաքվեց և 1991-ին Գյումրու մշակութային կենտրոնը բացվեց:
Բայց ես երբեք գլխապտույտ չեմ ունենում հաջողությունից, որովհետև առանց Աստծու կամքի և օգնության ոչինչ չի կատարվում: Իմ ուխտագնացության մասին 40-ից ավելի գրքեր ու բանաստեղծություններ են գրել, ոչ ոքի թույլ չեմ տվել, որ տպագրեն: Ասել եմ՝ մահվանիցս հետո»,- նշեց նա ու հավելեց, որ վերջին անգամ Գյումրի այցելե է 2 տարի առաջ:
«Ես երբեք չեն գնում, կանգնում իմ աֆիշների առաջ և նայում: Հարցազրույցներ տալ էլ չեմ սիրում: Եթե ուզում ես հաջողել կյանքում, պետք է քեզ համեստ պահես: Եթե ուզում ես ինքնասպանություն գործես որպես մարդ կամ արվեստագետ, պետք է լինես մեծամիտ: Մարդ, եթե մեծամիտ է, նպատակ չունի այս կյանքում: Մենք բոլորս Աստծու գործիքներն ենք: Նա մեր ձեռքով նվագում է, բայց, եթե մեծամիտ եղար, քո ձեռքից կվերցնի, ուրիշին կտա: Ես միշտ փորձում եմ իմ «ես»-ը կոտրել իմ մեջ, հակառակ դեպքում չեմ կարող ստեղծագործել:
Եսը քո կյանքի վերջնակետն է, նախադասության վերջնակետն է, իսկ առանց «ես»-ի ստորակետ է, այսինքն՝ կյանքը շարունակվում է»,- ամփոփեց Մաեստրոն, ով մարտի 22-ին՝ Օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բեմում, բացառիկ համերգի շրջանակներում, ղեկավարելու է Հայաստանի Ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը:
