Yerevan, 23.November.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Ձա­խո­ղումն ակն­հայտ է. ան­հա­ջո­ղու­թյան հե­տև­ան­քով տնտե­սա­կան ավե­լի բարդ փու­լում ենք հայտն­վում

INTERVIEW

Օրերս հրապարակված մակրոտնտեսական ցուցանիշներն արտառոց չեն այն իրավիճակում, որը ստեղծվել է մեր երկրում: Այս կարծիքին է տնտեսագետ Էդուարդ Պետրոսյանը, որի դիտարկմամբ՝ պաշտոնական տվյալներով համատարած անկում կա, և ընդամենը մի քանի անհասկանալի դրական ցուցանիշ, որոնք իրականում այդքան էլ դրական չեն:

 Նշենք, որ համաձայն հրապարակված թվերի՝ 2020 թ. հունվար- ապրիլ ամիսներին 2019 թ.-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ ՀՀ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նվազել է 1,7 տոկոսով: Միայն 2020թ. ապրիլին 2019թ. ապրիլի համեմատ ՏԱՑ-ը նվազել է 17,2 տոկոսով

 

Ընտրած ուղու հետևանքով

Տնտեսագետը կառավարության քաղաքականությունը առանձնացրեց՝ դիտարկելով այն մինչև ճգնաժամը և ճգնաժամի ժամանակ: «Կառավարությունը տնտեսական քաղաքականությունը վերածեց հակաճգնաժամային քաղաքականության, որը միանշանակ կարելի է ձախողված գնահատել: Ինչո՞ւ: 

Ի սկզբանե կառավարությունը երկու ուղի ուներ. կա՛մ պետք է գնար առողջապահական ռիսկերը նվազեցնելու ճանապարհով, բայց արդյունքում ավելացներ սոցիալ-տնտեսական ռիսկերը, կա՛մ պետք է գնար սոցիալ-տնտեսական ռիսկերը նվազեցնելու ճանապարհով՝ ավելացնելով առողջապահական ռիսկերը: 

Երկու ամիս տնտեսությունը սահմանափակելով, այդուհանդերձ, առողջապահական ռիսկերը կտրուկ ավելացան, ինչի վկայությունն այսօրվա ցուցանիշներն են: 

Ընտրած ուղու հետևանքով կառավարությունն ունեցավ սոցիալ-տնտեսական ռիսկերի ավելացում, որը պետք է չեզոքացներ իր հակաճգնաժամային փաթեթներով, որոնք ի սկզբանե անարդյունավետ էին: Սոցիալապես խոցելի խմբերը հիմնականում անտեսվում են. օրինակ՝ կառավարությունն անտեսեց ժամավճարով աշխատողներին, ինչպես նաև արտագնա աշխատանքի մեկնողներին:

 Մեծ հաշվով, չկարողացանք շոշափելի աջակցություն ցուցաբերել, ինչի հետևանքով սոցիալական ռիսկերը խորացան: Տնտեսական ռիսկերը նվազեցնելու քայլերը ևս անարդյունավետ էին: Կառավարությունը վարկավորում առաջարկեց բիզնեսի այն հատվածին, որը դրա կարիքը չուներ: 

Իսկ ով էլ վարկ վերցրեց, շատ դժվարությամբ ստացավ ու այսօր տուժած վիճակում է, մտածում է՝ ո՞նց պիտի փակի, որովհետև բիզնեսն իր ամբողջ հզորությամբ չի աշխատում»»,-«Փաստի» հետ զրույցում ընդգծեց տնտեսագետը:

Է. Պետրոսյանը հավելեց, որ կառավարության քայլերը չնպաստեցին նաև աշխատատեղերի պահպանմանը:

«Նշվածի վառ վկայությունն այն «զարմանալի» ցուցանիշն է, ըստ որի՝ միջին ամսական անվանական աշխատավարձը 9 տոկոս աճ է գրանցել: 

Բոլորն ասում են՝ տեսեք, ինչ երկիր ենք, մեզ մոտ աշխատավարձերն այս պայմաններում աճել են: Իրականում այդ աշխատավարձերն աճել են, որովհետև միջինից ցածր բազմաթիվ աշխատատեղեր փակվել են: Սրա արդյունքում միջինից բարձր աշխատավարձերն ավելի շոշափելի կշիռ են կազմել, ինչի հաշվին միջին անվանական աշխատավարձերի տոկոսի աճ է եղել: 

Ըստ էության, աշխատատեղերի պահպանման, բիզնեսի աջակցությանն ուղղված քաղաքականությունն առնվազն ձախողված կարելի է համարել. այսօր բիզնեսի ամենաշատ տուժած հատվածը շարունակում է տուժել, քանի որ առողջապահական ռիսկերը գնալով ավելանում են: 

Շարունակում են տուժել, բայց արդեն ի վիճակի չեն դիմանալ, քանի որ արդեն մի քանի ամսվա պարտքեր են կուտակել ու պետությունից համաչափ աջակցություն չեն ստացել: 

Մեծ հաշվով, անհաջողության հետևանքով մենք այսօր տնտեսական ավելի բարդ փուլում ենք հայտնվում»,-ասաց տնտեսագետը՝ նշելով, որ տնտեսական, սոցիալական և առողջապահական ռիսկերը չնվազեցին անգամ այն դեպքում, երբ կառավարությունը փոխեց քաղաքականությունն ու որոշեց նվազեցնել տնտեսական ու սոցիալական ռիսկերը: 

Տնտեսական համակարգերի փլուզման շղթայական վտանգը

«Գյուղատնտեսություն, տուրիզմ ու սպասարկման ոլորտ: Սրանք այն ոլորտներն են, որտեղ մեր սոցիալական խոցելի խմբերն են աշխատում, որոնք, սակայն, ոչ մի էական աջակցություն չեն ստացել: 

Սոցիալական խոցելի խումբ հանդիսացող բնակչության գերակշիռ մեծամասնությունը հնարավորություն չունի օգտվել առանց այդ էլ ոչ էական օգնությունից: Եվ պահի դրությամբ, անգամ տնտեսությունը բացելով, այդ մարդկանց թողել ենք ճակատագրի հույսին. ինչպես կգոյատևեն, կգոյատևեն: 

Ընդհանուր առմամբ, ձախողումն ակնհայտ է. չհաջողվեց սոցիալական քաղաքականություն վարել, անօգնական վիճակում թողեցինք սոցիալական խմբերին, տնտեսական առումով էլ չկարողացանք խուսափել այն կորուստներից, որոնցից կարելի էր առնվազն բիզնեսին աջակցելով խուսափել: Բացի այդ, առողջապահական ռիսկերն էլ ավելացան, վարակակիրները շատացան, ու վտանգը մեծացավ: Այս վիճակը ավելի կերկարի: Կարելի է արձանագրել, որ երեք ուղղություններով էլ ձախողում եղավ: Վարակի տարածման երկրորդ ալիքն է գալիս:

 Այս շրջանում արդեն սնանկացման փուլն է սկսվելու. այսօր լուրջ հարվածի տակ է փոքր ու միջին բիզնեսը, որի մասին կառավարությունը դեռ չի խոսում: Չի ասում՝ ի՞նչ է անելու, ինչպե՞ս է աջակցելու: Մինչդեռ տնտեսության ողնաշարը փոքր և միջին բիզնեսն է, քաղաքացիների մեծ մասն այդ ոլորտներում է գործունեություն ծավալում: Զուգահեռ՝ տուժած հատվածները շարունակում են նույն տեմպերով տուժել: 

Թեպետ վնասների ծավալները մի քիչ պակասել են, բայց նրանք, միևնույն է, շարունակում են վնասներ կրել ու կուտակել դրանք: Այս իրավիճակն անխուսափելի սնանկացման առաջ է կանգնեցնելու. եթե ՓՄՁ-ները կրճատվում են, տնտեսական իրավիճակի կտրուկ վատթարացում, մարդկանց բարեկեցության կամ կենսամակարդակի կտրուկ անկում է լինում, ինչին մենք արդեն ականատես ենք լինում: 

Հաջորդ փուլը, որը, հավանաբար, արդեն մոտենում է, սկսելու է հարված հասցնել արդեն բանկային համակարգին: Մարդիկ չեն կարողանալու վարկերը սպասարկել, սկսելու են իրենց խնայողությունները սպառել՝ օգտագործել բանկերում պահպանվող ավանդները: 

Այս ամենը տնտեսական համակարգերի փլուզման շղթայական վտանգ է առաջացնում: Մեծ հաշվով, անգործությունը չի կարող չպատժվել, ինչին, ցավոք, մենք այսօր ականատես ենք լինում»,-նկատեց մեր զրուցակիցը:

Երրորդ ալիքը ճակատագրական կլինի

Նա շեշտեց ռեալ խնդիրները տեսնելու անհրաժեշտության մասին:

«Կառավարությունը ուրախությամբ ասում է՝ գնաճի տեմպը կարողացել ենք պահել, ասում են՝ տեսեք գրանցված գնաճը 1 տոկոս էլ չկա: Առաջին հայացքից, այո, ճիշտ են ասում, բայց իրականում երկու ամսվա ընթացքում մեր քաղաքացիներին միայն առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներն են հետաքրքրում, որովհետև մնացածից օգտվելու հնարավորություն չունեն: 

Եթե նայում ենք առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներին, ակնհայտ է, որ առնվազն ավելի քան 5 տոկոս գնաճ կա: Խոսքը հատկապես մի շարք պարենային ապրանքների գնաճի մասին է: Միջին վիճակագրական քաղաքացու համար գնաճը հինգ տոկոսից ոչ պակաս է, ու ասել, թե գնաճը զսպել ենք, օրինակ, չգիտեմ, S դասի «Մերսեդեսը» սրահում չի թանկացել, մեղմ ասեմ, անլուրջ մոտեցում է: Նախօրեին տեղի ունեցած բրիֆինգին շատ դիպուկ իրավիճակ եղավ, որը բնութագրեց իրական պատկերը. երբ կառավարության ղեկավարն ուզում էր եզրափակել իր խոսքը, ասաց. «Կշարունակենք լուսաբանել կառավարության գործունեությունը»: 

Իհարկե, հետո շտկեց իրեն, բայց իրականում, ցավոք, հենց այդպես է: Պետք է կառավարել, ոչ թե զբաղվել կառավարման լուսաբանմամբ: Եթե այսօր այդքան ժամանակ տրամադրենք լուսաբանմանը ու չկառավարենք, հետևանքը լինելու է այն, ինչն այսօր ունենք: 

Մենք երկրորդ ալիքի տակ ենք, իսկ երրորդն արդեն ճակատագրական կլինի երկրի համար. մենք չունենք այն ռեսուրսները, որոնցով կհաղթահարենք այն տնտեսական վնասները, որոնք կրելու ենք: Այս մոտեցումներով հաջողության հնարավոր չէ հասնել. ռազմավարական ծրագիր մշակելու, ինչպես նաև խնայողությունների ճանապարհով գնալու փոխարեն, կառավարությունը գնաց դեֆիցիտը բարձրացնելու ճանապարհով: Կառավարությունն իր համար հստակ նշաձող պետք է սահմանի: 

Պետք է հստակ հաշվարկներ անի, ըստ որի՝ հասարակությունը կհամոզվի, որ կառավարությունը տիրապետում է իրավիճակին: 

Բայց անգամ այդ հաշվարկները չունենք: Ըստ էության, իրենք գնում են մակրոտնտեսական ցուցանիշներն ամեն գնով ապահովելու ճանապարհով: Իրենց այլ բան չի հետաքրքրում, իրական տնտեսական հատվածի ուղղությամբ ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում»:

Ամփոփելով՝ տնտեսագետը հավելեց, որ այս փուլում պետք է կենտրոնանալ գյուղատնտեսության, տուրիզմի ու սպասարկման ոլորտները փրկելու վրա, ինչը, ցավոք, չենք տեսնում:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping TipsIDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.Ucom’s 5G network launched in 11 new cities UPay has joined Idram's Open QR infrastructureA Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBankThe Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit Saving together: IDBank and IdramARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATIONAndron Participates in the Tomorrow Mobility World Congress 2024: Driving Innovation in E-MobilityAcba bank and American Express Expand Collaboration in ArmeniaThe Silicon Mountains technology summit to be held with the support of Ucom Evocabank became the first bank to join Idram’s open QR infrastructure25% Off on RIA Money Transfers to Ukraine at AraratBank Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music ConcertAraratBank Stands with My Forest Armenia to establish Charles Aznavour Forest Ucom and Sunchild NGO install another solar plant in Areni 4,401,021 AMD to COAF. The November beneficiary is “Armenia Tree Project”Go Digital or Go Home: Sergey Arakelyan Yes to cashless! - cruises and gifts for AraratBank MC cardholders Ucom joins Armenian Internet Governance Forum as a platinum partner AraratBank: Five-Time Winner at AMX Awards 2024AraratBank Initiates a Panel Discussion on AI and LeadershipKhachaturian International Youth Competition launched in China with performance by “Music for Future” Foundation’s Cellist Mari HakobyanUcom Employees Participate in Forest Restoration Efforts in Vayots Dzor Fast Shift has joined Idram's open QR infrastructure New and modern. Arabkir branch of IDBank reopenedAraratBank: Unprecedented Consumer Loan Offer Starting from 14.5% Ucom launches 5G network across nine Armenian citiesLearn to save. World Savings Day with Idram JuniorAnother solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024 IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International TransfersIDBank participated in the HR Expo-24 conference Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at MatenadaranUcom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community The customer is always our top priority: IDBankThe October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia FundAmeriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System10% idcoin with IDBank Mastercard cardsUcom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of GiftsGeneral Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School