Թուրքիան դեռ երկար կշարունակի եռալ

INTERVIEW 11 November, 2016 18:46

Արևմուտքի կողմից հրամցվող տեսակետը, թե սիրիական հարցը պայմանավորված է երկրում դեմոկրատական կարգեր հաստատելու «մեծ» ցանկությամբ, ի սկզբանե այդքան էլ համոզիչ չէր: Առաջին հայացքից հասկանալի չէր նաև, թե այլ պետության, այս դեպքում` Սիրիայի նախագահի հարցը գերտերությունների քիմքին հարմարեցնելու խնդիրն ինչու պետք է այդքան կենսական լինի իրենց համար: Մերձավորարևելյան տարածաշրջանն իրար խառնելուց հետո, մեծ հաշվով, Բաշար ալ Ասադին հաջողվեց աշխարհին ցույց տալ, որ ինքն իր բանակով ունակ է դիմակայել արևմտյան ցանկացած «ոտնձգությանը», իսկ հետագայում պարզ դարձավ, որ Սիրիայի առաջնորդի դեմ պայքարի հիմքում ամենից առաջ ոչ թե միջանձնային, այլ քրդական պետություն հիմնելու գաղափարի իրացումն էր:

Իրականում, ԱՄՆ–ի կողմից իրականացվող այս «ծրագիրը» բավականին մութ կետեր է պարունակում: Որոշ վերլուծաբանների կարծիքով դրա վերջակետը պետք է լինի Թուրքիայի մասնատման հարցը: Դա, իհարկե, ապագայում, իսկ հիմա` նվազագույն ծրագրի շրջանակներում ամեն ինչ արվում է Թուրքիայի սահմանի հարևանությամբ` Իրաքի հյուսիսում ստեղծված Քուրդիստանի ինքնավար հանրապետության «սահմանները» մինչև Եփրատ հասցնելու հարցը լուծելու համար:

Թուրքագետ Հակոբ Չաքրյանի կարծիքով թուրքական զորքերի կողմից ցամաքային գործողություններ սկսելու նպատակն այս երկու քրդական շրջանների միավորմանը խոչընդոտելն էր: Սակայն, շատ չանցած, պարզ դարձավ, որ թուրքական բանակն ի զորու չէ խոչընդոտել դրան.

«Թուրքիան, ցամաքային զորք մտցնելով Սիրիական տարածք, նպատակ ուներ պատժիչ գործողություններ իրականացնել անկախության ձգտող տեղի քրդերի հանդեպ, սակայն մինչ օրս որևէ արդյունքի այդպես էլ չի կարողացել հասնել»,– ասում է Հ. Չաքրյանը:

Նրա խոսքով` պաշտոնական տվյալներով թուրքական բանակի զոհերի թիվը ներկայում արդեն անցել է 800–ը: Եվ ստացվում է, որ Թուրքիայի բանակը լինելով տարածաշրջանում ամենահզորն ու մարտունակը, որը նաև զինված է ժամանակակից տեխնիկայով, այնուամենայնիվ չի կարողանում հաջողության հասնել «Կալաշնիկով» տեսակի ինքնաձիգներով զինված քրդերի հանդեպ:

Խոսելով ներկայի ռուսական բանակի «պասիվ» կամ «դադարի» ռեժիմի անցնելու մասին, թուրքագետի կարծիքով դա ոչ այլ ինչ է, քան ԱՄՆ–ի հետ պայմանավորվածության հետևանք.

«ԱՄՆ–ն ու Ռուսաստանը որքան էլ միմյանց դեմ պայքարեն Սիրիայի տարածքում, այնուամենայնիվ իրենց գործողությունները համաձայնեցնում են միմյանց հետ: Ներկայում ամերիկացիները ձգտում են Մոսուլը մաքրել դաիշականներից, Ասադի զորքերի առաջխաղացումը կասեցնելու համար: Դրանով նրանք կկարողանան հող նախապատրաստել Սիրիայի քրդերի անկախացման համար: Իսկ Թուրքիան այս ամենի արդյունքում հայտնվել է երկընտրանքի առջև: Մի կողմից Արևմուտքի հետ իր կապերը լիարժեք չի կարող խզել, իսկ Արևմուտքն էլ ի դեմս Միացյալ Նահանգների, քրդական ուժերին համարում է Վաշինգտոնի ցամաքային զորքերը: Եվ այդ է պատճառը, որ որքան էլ Թուրքիան ցանկանա, այնուամենայնիվ ԱՄՆ–ը թույլ չի տա, որպեսզի թուրքական զորքը ոչնչացնի քրդերին»,– ասում է Հ. Չաքրյանը:

Թուրքագետի խոսքով, միևնույն ժամանակ դեռևս հայտնի էլ չէ, թե Արևմուտքն իրականում աջակցո՞ւմ է Թուրքիայի քրդերին կամ մոտ ժամանակներս Թուրքիայի մասնատման հարցը կմտնի՞ արդյոք մեծ քաղաքականության օրակարգ, թե` ոչ: Սակայն զգուշավոր թուրքերը, երբ հյուսիսային Իրաքում քրդական պետություն հիմնելուց առաջ կրկին «վայնասուն» էին բարձրացրել, հիմա բավականին լավ հարաբերություններ ունեն նույն այդ Քուրդիստանի ինքնավար հանրապետության հետ:

«Եվ, քանի որ Քուրդիստանի ինքանավար հանրապետությունն իրավունք չունի իր նավթը միջազգային շուկայում վաճառել, այն արտաքին շուկա է հանում ապօրինի ճանապարհով` Թուրքիայի միջոցով, որից թուրքերը միլիարդների եկամուտ են ստանում: Իսկ եթե Սիրիայի հյուսիսային տարածքում ձևավորվի քրդական ինքնավար պետություն, այդ դեպքում հնարավոր կլինի ասել, որ սկսվել է նաև Քրդական պետության անկախացման գործընթացը, որին հետագայում կմիանա նաև Իրաքի Քուրդիստանը: Իսկ որ Թուրքիան, հայտնվելով երկու քարի արանքում, դեռևս երկար ժամանակ կշարունակի եռալ, կասկած չկա»,– ասում է Հ. Չաքրյանը:

Արմինե Գրիգորյան