Միջազգային հարթակում աշխատանքը՝ անտեսված. «Փաստ»
POLITICS«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հրադադարի մասին նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո Ադրբեջանը տևական ժամանակ փորձում է ռազմական և դիվանագիտական ճնշման ներքո Հայաստանին պարտադրել իր պայմանները, որոնք կլինեն խաղաղության պայմանագրի ամրագրման տեսքով։ Եվ, որպես ճնշման գործիք, Բաքվի կողմից օգտագործվում են անընդմեջ շարունակվող սահմանային լարվածությունը, պարբերական սադրանքները և սպառնալիքները։ Այդպիսով, Ադրբեջանը խնդիր է դրել պատերազմի արդյունքները վերջնականորեն ամրագրել դիվանագիտական հարթության վրա։ Ըստ այդմ, ռազմի դաշտից պատերազմի հիմնական վեկտորը փաստացի տեղափոխվել է դիվանագիտական դաշտ։ Ուստի, դիվանագիտական հարթակում միջազգային գործընկերների հետ տարվող աշխատանքից է կախված, թե Հայաստանը որքանով է ընդունակ դիմադրել և անհրաժեշտության դեպքում նույնիսկ հակահարված տալ Ադրբեջանին։
Շատ կարևոր է նաև միջազգային հանրությանը հղված ուղերձների բովանդակությունը։ Բոլորը, առավել ևս՝ պետության ղեկավարը, պետք է օգտագործեն միջազգային յուրաքանչյուր հարթակ հայկական տեսակետները ներկայացնելու և գործընկերների համար ավելի ընկալելի դարձնելու համար։ Վերջերս Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց էր տվել «Ալ Ջազիրա» հեռուստաընկերությանը՝ անդրադառնալով Հարավային Կովկասում տեղի ունեցող գործընթացներին, ԼՂ հիմնախնդրին, հայ-թուրքական հարաբերություններին և այլ թեմաների: Թվում էր, թե Փաշինյանը չպետք է կորցներ պատեհ առիթը մեծ լսարան ունեցող այդ լրատվամիջոցի խողովակով մեզ համար առանցքային նշանակություն ունեցող խնդիրները բարձրաձայնելու համար։ Օրինակ՝ նա խոսեց Արցախյան հիմնախնդրին առաջիկայում անդրադառնալու անհրաժեշտության մասին, սակայն չհստակեցրեց կարգավիճակի հարցում Հայաստանի մոտեցումները։ Բացի այդ, անդրադառնալով սահմանազատման հանձնաժողովի ստեղծմանը՝ Փաշինյանը որևէ խոսք չասաց այն մասին, որ Հայաստանի տարածքների մի մասը շարունակում է Ադրբեջանի կողմից օկուպացված մնալ։
Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող անձը որևէ խոսք չարտաբերեց այն մասին, որ Ադրբեջանը մինչև այժմ պահում է գերիներին, նրանց կտտանքների ենթարկում ու հրաժարվում հանձնել հայկական կողմին։ Ցանկալի կլիներ նաև այդ ֆոնի ներքո ներկայացնել, որ Բաքուն ամենաբարձր մակարդակով շարունակում է հայության նկատմամբ էթնիկ ատելության և թշնամանքի սերմանումը։ Հարկ էր նաև միջազգային հանրությանը բացատրել, որ Ալիևն ընդհանրապես թքած ունի միջազգային իրավունքի և ընդունված նորմերի վրա և նույնիսկ այդ մասին հրապարակային հայտարարություն է կատարել՝ նշելով, թե ուժի գործոնն է սկսել միջազգային հարաբերություններում դեր խաղալ։ Հետաքրքրական է, որ հարցազրույցում Փաշինյանը դրական է գնահատում Թուրքիայի հետ տարվող բանակցությունները՝ ոչ մի խոսք չասելով այն մասին, որ Անկարան նախապայմաններ է առաջ քաշում և հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը խարսխում է Ադրբեջանի դիրքորոշման հետ։ Այսինքն, բանակցություններում առաջընթացի հարցը կախվածության մեջ է դնում Ադրբեջանի անընդունելի պայմանների բավարարումից։
Արցախյան պատերազմի ժամանակ Փաշինյանը մեկը մյուսի հետևից հարցազրույց էր տալիս, դատապարտում Թուրքիայի գործողությունները՝ ընդգծելով վարձկան ահաբեկիչներին Արցախի դեմ օգտագործելու թեման, իսկ հիմա այդ մասին չի էլ ցանկանում հիշել։ Այս ֆոնին զարմանալի է թվում, որ Փաշինյանը համարձակություն գտավ նշելու հայկական կողմի համար կարմիր գծի մասին, որի համաձայն, այսպես կոչված, Լաչինի միջանցքից բացի, այլ միջանցք գոյություն ունենալ չի կարող՝ նկատի ունենալով Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կողմից բարձրացվող, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» թեման։ Բայց կարևորը ունեցավ այդքան համարձակություն, և դա լավ է: Սակայն, ուշագրավ է, որ դրան զուգահեռ մամուլում տեղեկություններ տարածվեցին, թե որոշակի նախնական պայմանավորվածություններ կան, որ Սյունիքով անցնող ճանապարհներում ադրբեջանական բեռների և ուղևորների տեղափոխումը տեղի է ունենալու ռուս սահմանապահների կամ խաղաղապահների ուղեկցությամբ։
Ստացվում է, որ Ադրբեջանը կարող է երաշխիքներ ունենալ անվտանգ ուղևորափոխադրումների հարցում, իսկ Հայաստանը՝ ոչ, քանի որ այն հաղորդակցության ճանապարհի համար, որը մեր երկիրը Ադրբեջանի տարածքով կապելու է Ռուսաստանի հետ, որևէ երաշխիք չի տրվում։ Իսկ եթե խաղաղապահների կողմից այդ ճանապարհով անցնող հայ ուղևորների և բեռների համար որևէ հսկողություն չի լինելու, ապա դա նշանակում է, որ Ադրբեջանը ցանկացած պահի կարող է խոչընդոտել այդ հաղորդակցության ուղու գործունեությունը։ Եվ այս հարցում առաջընթացի հասնելու համար ևս նախ պետք է ակտիվ աշխատանք տանել ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի հետ։ Այստեղ անկարևոր չէ նշել, որ հարցազրույցում Փաշինյանը խոսում է այն մասին, թե իբր իր իշխանությունը փորձում է հավատարիմ լինել գործընկերներին ու հակասությունների վրա չխաղալ։
Սակայն իրականում ՀՀ իշխանությունները հակառակն են կատարում, միաժամանակ փորձում են բավարարել բոլոր աշխարհաքաղաքական կենտրոնների պահանջները, բոլորին անխտիր խոստումներ տալ, հիմնականում՝ տարաբևեռ, այդպիսով կանգնելով աշխարհաքաղաքական ճողվածք ստանալու վտանգի առաջ։ Նաև դրա արդյունքում է, որ միջազգային արենայում Հայաստանը միայնակ է մնացել, ու գործընկերները մեր երկրի մասին հիշում են միայն այն ժամանակ, երբ խոսքը մեր կողմից կատարվող զիջումների մասին է։
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում