Երբ ավելի շատ հարցականներ են առաջ գալիս, քան տրվում են պատասխաններ. «Փաստ»
POLITICS«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակը շարունակում է մնալ մի կողմից բարդ, իսկ մյուս կողմից էլ անորոշ։ Եվ խնդիրը ոչ միայն շրջափակումն է, այլև ներքաղաքական անկայուն իրադրությունը։ Դեռ տարեսկզբից լուրեր էին շրջանառվում Արցախի պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի «հեռանալու» մասին։ Բայց այն, որ Վարդանյանն ինքնակամ հակված չէր հրաժարական տալու, պարզ էր ի սկզբանե։ Իսկ արդեն վերջին շաբաթվա ընթացքում լրատվամիջոցներին հայտնի դարձավ, որ նրան Արայիկ Հարությունյանն է ազատելու իր հրամանագրով։ Թվում էր, թե Արայիիկ Հարությունյանը հրամանագրի ստորագրումից հետո պետք է որևէ սպառիչ կամ գոնե հասկանալի պարզաբանում տա Վարդանյանի ազատման հետ կապված՝ մանավանդ այն պարագայում, երբ այն ոչ միանշանակ է ընկալվում հանրության կողմից։
Ուստի, առավել քան կարևոր են այն պատճառաբանությունները, որոնք գրվեցին Հարությունյանի ելույթի տողերի տակ։ Բայց իրականում Հարությունյանի խոսքն ավելի շատ հարցեր առաջացրեց, քան պատասխաններ տվեց։ Տարօրինակ է, որ Արցախի նախագահը մի կողմից նշում է, որ Ռուբեն Վարդանյանի հետ ընկերներ են եղել, կիսել են պատասխանատվությունը, սակայն դրա հետ մեկտեղ ազատման պատճառների հետ կապված նա խոսում է ներքին դիմադրողականությունը չսպառելու անհրաժեշտության մասին։ Ի՞նչ դիմադրողականության մասին է խոսքը, երբ Վարդանյանը պայքարելու կողմնակից էր և հստակ դիրքորոշում էր արտահայտում Արցախի ժողովրդի կամարտահայտության իրագործման հետ կապված։
Այստեղ պետք է նաև հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Բաքուն Վարդանյանին Արցախից հեռացնելու կոնկրետ պահանջ էր դրել։ Իր ելույթում Արայիկ Հարությունյանը փորձում էր ինչ-որ կերպ հերքել կամ շրջանցել այն հարցը, թե Ադրբեջանի պահանջն է կատարել։ Բայց խոսելով դիմադրողականության մասին՝ Արցախի նախագահն անուղղակիորեն հաստատում է ադրբեջանական պահանջները կատարելու փաստը։ Չմոռանանք նաև, որ ընդամենը օրեր առաջ «կարկառուն» քպականներից մեկն ասել էր. «Հիմի լավ է Զանգեզուրի միջանցք տա՞նք, թե Ռուբեն Վարդանյանին ասենք՝ գնա, որտեղից եկել ես»: Ի՞նչ է ստացվում քպականների ու Հարությունյանի ելույթներից. Վարդանյանի հեռանալուց հետո ադրբեջանական կոշտ դիրքորոշումը փոփոխությա՞ն է ենթարկվելու, «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը օրակարգից դո՞ւրս է գալու։
Վստահաբար՝ ոչ, քանզի այդ պահանջներն ու դիրքորոշումը ադրբեջանաթուրքական տանդեմն ունեցել է միշտ՝ նույնիսկ Վարդանյանի՝ Արցախ տեղափոխվելուց շատ առաջ: Մյուս կողմից էլ պարզ է, որ «ներքին դիմադրողականությունն» ուղղակիորեն կապված է ներքաղաքական հակասությունների հետ։ Պատահական չէ, որ երբ հունվարին առաջին անգամ շրջանառվեց Վարդանյանի հրաժարականի թեման՝ այն հիմնականում ներկայացվում էր հենց ներքաղաքական հակասությունների կոնտեքստում։ Ու հիմա Արայիկ Հարությունյանն իր ելույթում այնքան շատ է ջանում ցույց տալ, թե ներքաղաքական հակասությունների խնդիր չկա, որ կարծես թե, հերքելով հանդերձ, ավելի շատ հաստատում է հակասությունների առկայությունը։
Ընդ որում, բավական խորքային հակասությունների: Խոսքը հատկապես վերաբերում է Վարդանյանի և Հարությունյանի միջև աշխարհաքաղաքական տարաձայնություններին, ինչի մասին իր ելույթում ակնարկեց նաև Արցախի նախագահը՝ թեկուզ «շահարկումների» տեսանկյունից: Ավելին, նա, խոսելով «մարտավարական տարբերությունների» մասին, նշել է, որ դրանց «հիմքում ընկած են մեր ընկալումների տարբերությունները որոշակի գործոնների վերաբերյալ, այդ թվում՝ աշխարհի ու տարածաշրջանի խիստ անկանխատեսելի անկայունությունը, կարմիր գծերի պաշտպանության մեթոդները, հայկական ռեսուրսների ու լծակների կիրառման արդյունավետությունը, աշխարհաքաղաքական դերակատարների շահերի ու լծակների ազդեցությունը»: Ի՞նչ աշխարհաքաղաքական շահերի ու լծակների մասին է խոսքը, ի՞նչ է ակնարկում Արցախի նախագահը, ի՞նչ արևմտամետ-ռուսամետ խաղեր են առաջ քաշվում, երբ ուղղակի Արցախի գոյատևման հարցն է սեղանին դրված։ Այս ամենը կարող է միայն նշանակել, որ Արցախի ղեկավարը բացառապես ՀՀ իշխանությունների քաղաքական գիծն է առաջ տանում, որքան էլ ջանա համոզել, թե իր որոշումներում ինքնուրույն է։
Մի խոսքով, Արայիկ Հարությունյանի ելույթն ավելի շատ հարցեր առաջացրեց, քան տվեց պատասխաններ: Այնինչ, շատերի համոզմամբ, հաշվի առնելով Ռուբեն Վարդանյանի պաշտոնավարման հետ կապված Ադրբեջանի ֆոբիաներն ու հիստերիաները, այն աստիճան, որ բոլոր միջազգային հարթակներում, այդ թվում՝ Մյունխենում կայացած դեբատի ժամանակ, Ալիևն ու մինիալիևները թիրախավորում են նրան, ինչպես նաև նկատի ունենալով Հաագայի դատարանի որոշումը, պարզ տրամաբանությունը հուշում էր, որ պետք էր ճիշտ օգտագործել պահը և նրան պահել պաշտոնում։ Միևնույնն է՝ Վարդանյանի հրաժարականից հետո ադրբեջանական պահանջները ոչ միայն չեն մեղմվելու, այլև ավելի են կոշտանալու, քանի որ Բաքուն, տեսնելով, որ նույնիսկ Արցախի ներքաղաքական կյանքին վերաբերող իր պահանջներն անվերապահ կատարվում են, ապա մյուս պահանջներն էլ նույնկերպ կարող են կատարվել։ Հատկապես, որ Հայաստանում ու Արցախում անընդհատ զիջելու պատրաստակամություն ունեցողներն են իշխանության ղեկին...
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում