«Ոչ թե հպարտ եմ, որ հերոսի մայր եմ, այլ հպարտ եմ, որ ինքն իմ տղան է». 44-օրյա պատերազմին կամավորագրված Հովհաննես Ալիշյանն անմահացել է հոկտեմբերի 11-ին Ջրականում. «Փաստ»
INTERVIEW«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Շատ հանգիստ ու խելացի երեխա էր Հովհաննեսը: Սպասված էր մեր տղայի ծնունդը: 1995 թ.-ին զոհվել էր եղբայրս, ուզում էինք որդի ունենալ, որ Հովհաննես անվանակոչենք: Իմ ծնողները Եռաբլուրից տուն չէին գալիս, երբ որդիս ծնվեց, իրենք խոստացան, որ այդքան հաճախ չեն գնալու Եռաբլուր»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Հասմիկը՝ Հովհաննեսի մայրիկը:
Մանկապարտեզ, դպրոց, համալսարան, մայրիկի խոսքով՝ որդին ամենուր սիրված էր: «Հովհաննեսը դպրոցում գերազանց էր սովորում: Ընդ որում՝ դեռ մանկապարտեզի իր դաստիարակն էր ասում՝ վստահ եմ, որ 38 հոգանոց խմբի մեջ երկու երեխա գերազանցիկ է լինելու: Նրանցից մեկն իմ Հովհաննեսն էր: Ուսուցչուհին ասում էր՝ դասարանում միայն իր ձեռքը չեմ բռնում, օգնում, որ տառերը գրի»: Դպրոցն ավարտելուց հետո բարձրագույն կրթությունը Հովհաննեսը շարունակում է Ագրարային համալսարանի տնտեսագիտական բաժնում: Մեկ կիսամյակ սովորելուց հետո զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության Արցախի Հանրապետություն:
«Ինձ միշտ Հասիկ էր ասում: Ասաց՝ Հասի՛կ, գնամ բանակ, գամ, կշարունակեմ ուսումս: Ասում էր՝ մա՛մ, չեմ ուզում տնտեսագետ դառնալ, բայց դա քո երազանքն է, ուրեմն հանուն դրա կսովորեմ ու կավարտեմ: Բանակից վերադառնալուց հետո ինձ հետ անկեղծ զրուցեց՝ մա՛մ, ուզում եմ աշխատել, հեռակա տարբերակով կսովորեմ, բայց աշխատեմ, որ կարողանամ քեզ օգնել: Մեծ երազանքներ ուներ, ուզում էր տուն կառուցել: «Վեգայում» աշխատանքի ընդունվեց, զուգահեռ նաև սովորում էր: Իր աշխատավայրում իրեն շատ էին հարգում: Իր զոհվելուց հետո դեռ մեկ տարի էլ տնօրենը աշխատավարձը տուն էր ուղարկում, ասում էր՝ չեմ ուզում հավատալ, որ Հովհաննեսը չկա»: Հովհաննեսը զորացրվել էր, մեկ տարի ութ ամիս էր, ինչ տանն էր, երբ սկսվեց պատերազմը: «Այդ օրն աշխատանքի էր, եկավ տուն՝ մա՛մ, պատերազմ է սկսվել, մեր տղերքին ծանուցագիր է եկել, բա ես ինչի՞ չեմ ստացել, վաղն էլ չգա, գնում եմ ու կամավոր գրվեմ: Ի՞նչ կարող էի ասել, խորհուրդ տվեցի սպասել՝ բալե՛ս, քո հերթն էլ կհասնի: Բայց չսպասեց, գնաց, ինչ արեցի, չկարողացա հետ պահել»:
Սեպտեմբերի 28-ին Հովհաննեսն արդեն Արցախում էր: «Կամավոր մեկնեց, հրետանավոր էր, ականանետորդ, իր զենքին հրաշալի տիրապետում էր, ասում, որ իր կարիքը շատ է լինելու մարտի դաշտում: Եղել է Հադրութում, Ջրականում: Այդ ընթացքում իր հետ կապ եղել է: Միայն խնդրում էի իրեն՝ Հովի՛կ ջան, առավոտյան ու երեկոյան զանգի ու միայն ասա՝ մա՛մ, որ իմանամ դու կաս ու քո հետ ամեն բան նորմալ է: Մեկ շաբաթ իրենից լուր չունեի, արդեն խելագարվում էի, չգիտեի, թե ում դիմել, ինչ անել: Հետո մի տղա զանգեց՝ Հովիկն է տվել ձեր համարը, որ զանգեմ: Այդ ժամանակ արդեն Հովիկը վիրավոր է եղել, երեք օր այդ վիճակում կռվել է, չի թողել իր դիրքը: Այդ տղան ինձ ասաց, որ Հովիկի հետ ամեն ինչ նորմալ է, ուղղակի ինքը բավականին հեռու է, դրա համար չի կարողանում մեզ հետ խոսել, կապ չկա: Միայն ասել եմ՝ ոչինչ, բալե՛ս, կարևորը՝ լուր ստացա, Աստված ձեզ հետ լինի, զգույշ ու անփորձանք եղեք: Ի՞նչ իմանայի, որ Հովհաննեսն արդեն վիրավոր է ոտքերից: Երեք օր արնաքամ լինելով՝ կռվել է, իրեն չեն իջեցրել դիրքերից: Չեմ ուզում չարանալ, թող Աստծուց գտնեն...
Ո՞նց կարելի է երեխեքի արյունը մարսել, ո՞նց, ի՞նչ էին արել մեր երեխեքն իրենց: Ախր, գնացին մեր ազգին պաշտպանելու, ոչ թե զոհվելու ու չվերադառնալու…»: Հոկտեմբերի 11-ին որոշում են Հովհաննեսին իջեցնել հոսպիտալ: «Մեծ մեքենայով են լինում, ԱԹՍ-ն հարվածում է, վարորդը ցանկանում է փախցնել մեքենան, որ իրենց չկպնի, սակայն գլորվում են ու ձորն ընկնում: 72 հոգուց որևէ մեկը ողջ չի մնում: Հովհաննեսին ողջ են դուրս բերում մեքենայից՝ նույնիսկ այդ վիճակում, վիրավոր, բայց շտապօգնության մեքենայի մեջ մահանում է»: Հովհաննեսը զոհվել է Ջրականում՝ հոկտեմբերի 11-ին: Տիկին Հասմիկի հետ զրույցում ենք փաստում, թե որքան տղաներ նահատակվեցին հենց Ջրականում, այն ասես «մսաղաց» դարձավ: «Ինձ պետք չէր իրենց մեդալը, ինքը պատվով ու մեդալով տուն էր եկել, ասաց՝ Հասի՛կ, շքերթ կլինի, դու էլ այս մեդալով կհպարտանաս, որ նման տղա ունես, ծառայել ու տուն եմ եկել: Ես իրոք շատ հպարտ եմ, որ Հովհաննեսի մաման եմ: Ոչ թե հպարտ եմ, որ հերոսի մայր եմ, այլ հպարտ եմ, որ ինքն իմ տղան է: Հերոսի մայր լինելը հպարտություն չէ, մենք ուզում էինք, որ մեր տղաները տուն վերադառնային»:
Հովհաննեսի հայրիկը ևս հոկտեմբերի 8-ից մարտադաշտում է եղել, ասել է՝ Հովհաննեսին գտնեմ ու իր կողքին լինեմ: «Այդ ընթացքում նաև հորեղբորս տղան էր ծառայում որպես ժամկետային: Ամուսինս զանգեց՝ Հա՛ս, Հակոբին գտել եմ, մնում է՝ Հովիկին գտնեմ: Հոկտեմբերի 10-ին քեռիս մահացավ կորոնայից, իր տղան գնում է դիահերձարան, այնտեղ նաև Հովիկին է տեսնում, բայց մեզ չէր ասում: Ամուսնուս էլ չէի ասել, որ քեռիս է մահացել: Զանգեց՝ Հակոբը կամ Հովիկը վիրավոր են, բերում են հոսպիտալ: Ու ես սկսեցի հիվանդանոցներով Հովիկին փնտրել, դաջվածք ուներ, դրա նկարն էի ուղարկում, որ իրեն գտնեի: Ասում էին, որ նման դաջվածքով տղա իրենց մոտ չկա: Հետո մինչև Արարատից հասա Երևան, իմացա, որ իմ բալեն չկա: Քեռուս տղան սպասեց, մինչև իր հայրիկին հուղարկավորեցինք, նոր Հովիկի զոհվելու լուրը հայտնեց»: Մայրիկն ասում է, որևէ մեկն ու որևէ բան չեն կարող այս ցավը սփոփել:
«Ցավն ամեն պահի ինձ հետ է, իմ մեջ է: Այնքան ուրախ էր գնում պատերազմ, անգամ իրեն ասացի՝ կարծես ոչ թե պատերազմ, այլ հանգստանալու գնաս: Թող Աստված մեզ ուժ ու համբերություն տա, մեր ազգին էլ խաղաղություն: Վերադարձնենք մեր կորցրածը, որ գոնե այդ կերպ մեզ հաղթած զգանք: Միշտ ասում էի՝ երեխես զոհվեց, գոնե մեր հողերը չկորցնեինք, որ կարողանայինք հպարտանալ, որ կարողանայինք ասել, թե ինչի համար մեր երեխեքը զոհվեցին: Բայց այսօր թուրքը քայլում է այդ հողի վրայով ու հպարտանում: Բայց, միևնույնն է, իրավունք չունենք կոտրվելու, հանձնվելու:
Երբեք արցախցու ու հայաստանցու բաժանում չեմ անում, մեկ ազգ ենք, մեկ ենք, հայ ենք: Արցախը կորցնենք, Սյունիքն էլ կկորցնենք ու այդպես շարունակ»: Տիկին Հասմիկի հետ մեր զրույցը դեռ շաբաթներ առաջ էր կայացել, Հովհաննեսի ծնունդից մեկ օր առաջ: Լավ եմ հիշում, ասաց՝ վաղը Եռաբլուրում Հովհաննեսիս 25-ամյակն եմ նշելու: Նյութի հրապարակումն ուշացավ, սիրտ ու բառեր չկային գրելու այն:Հովհաննեսը կրտսեր եղբայր ունի՝ Ջանը: Տիկին Հասմիկի հետ զրույցի ընթացքում նաև նրան ուղղված բարեմաղթանք հղեցի՝ կարևորն առողջ լինի ու ձեր կողքին: Տիկին Հասմիկն էլ ասաց, որ պատերազմի օրերին Հովհաննեսն է եղբորը զինկոմիսարիատից հետ ուղարկել տուն՝ բա մամայի մոտ ո՞վ մնա: Ցավոք, Հովհաննեսի 25-ամյակից օրեր անց դժբախտ պատահարի հետևանքով մահացավ նրա եղբայրը, մայրիկին մենակ թողեց ու գնաց միանալու Հովհաննեսին:
Հ. Գ. - Հովհաննես Ալիշյանը պարտադիր զինվորական ծառայության ընթացքում պարգևատրվել է «Քարվաճառի արծիվ» մեդալով «Բանակի գերազանցիկ» կրծքանշանով: ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Պարգևատրումներ ունի նաև տարբեր ՀԿ-ների կողմից: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում