Yerevan, 22.November.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Մի­այն լո­զունգ­նե­րով, առանց քա­ղա­քա­կան, տնտե­սա­կան սխե­մա­նե­րի որևէ իրա­կան փո­փո­խու­թյուն չի լի­նի»

INTERVIEW

Նշանակետեր, որոնք կարող են փոխվել, ուղենիշներ, որոնք այդպես էլ նպատակի հիմք չդարձան։ Քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը նշված բաղադրիչներն է մատնանշում՝ նկարագրելու այն հարցերի պատասխանները, որոնք բխում են ներքին ու արտաքին ուղղություններով տարվող քաղաքականությունից, ինչպես նաև հասարակական հատվածում առկա տրամադրություններից։ Մի կողմից՝ առարկայական արդյունքների սպասելիքներ, մյուս կողմից՝ գործընթացներ, որոնք ուղեկցվում են նույն առարկայական արդյունքներն ապահովելու խոստումներով, բայց հաճախ դասվում են կեղծ օրակարգերի շարքին։

Մեր զրուցակիցն այս իրողությունը հետևյալ կերպ է բացատրում. «Պատճառն այն է, որ, առհասարակ, հեղափոխության նպատակը լինում է հենց հեղափոխությունը։ Այսինքն, անընդհատ թշնամիների դեմ պայքար է հեղափոխությունը, և այն չի կարող ինչ-որ ստեղծագործ գաղափարի շուրջ լինել։ Նիկոլ Փաշինյանն անընդհատ մեղավորներ է գտնում, մեղադրում է նաև իր կառավարության անդամներին, անգամ իր նվիրյալներին, բայց է թողնում այն կարևոր հանգամանքը, որ ցույց չի տվել այն ուղենիշը, թե նրանք ինչ պետք է անեն։ Հայտարարվում է ինչ-որ երևութական բաների մասին։ 

Օրինակ՝ ասվում է կոռուպցիայի դեմ պայքար, բայց չի ասվում, թե ինչպես պայքարել։ Իրականում կոռուպցիայի դեմ պայքար ասելով՝ հասկանում են մի քանի պաշտոնյաներին «նստեցնելը», ինչը, իհարկե, ամենևին կոռուպցիայի դեմ պայքար չէ։ Ասվում է տնտեսական հեղափոխություն, բայց տնտեսական հեղափոխության համար ևս ուղենիշներ ցույց չեն տալիս։ Մեծ հաշվով, միայն լոզունգներով, առանց քաղաքական, տնտեսական սխեմաների որևէ իրական փոփոխություն չի լինի։ Հիմնական խնդիրը հենց այն է, որ այս իշխանությունները նման սխեմաներ չունեն»։ Քաղաքագետը շեշտեց, որ անգամ նման սխեմաներ ունենալու նպատակ դրված չէ. «Իշխանության խնդիրն ու նպատակը հեղափոխության շարունակականությունն է, որի համար անհրաժեշտ է հայտարարել թշնամիներ և պայքարել այդ թշնամիների դեմ»։

Աղասի Ենոքյանը շեշտեց՝ իշխանությունը չի կարողանում ապահովել անգամ հեղափոխության շարունակականությունը, որովհետև կեղծ նպատակներ են դրված։ «Ի՞նչ նպատակ է դրվում, օրինակ՝ հանրաքվեով։ Փոխել Սահմանադրական դատարանի կազմը։ Ստացվում է՝ զուտ մի երկու հոգու աշխատանքի տեղավորման հարցը լուծելու համար մոբիլիզացնում են ամբողջ ժողովրդին, ողջ պետական, իշխանական ու անգամ ընդդիմադիր ռեսուրսները։ Եվ այս ամենը ներկայացվում է պաթոսով, այնպես, որ ժողովրդի մի մասը, այո, կարող է գնալ հանրաքվեի։ Բայց եթե դիտարկում ենք իրականությունը, ապա կատարվում է հակասահմանադրական, հակաօրինական մի գործընթաց, որի ողջ իմաստը մի երկու հոգու աշխատանքի տեղավորելն է։ Սա անհեթեթություն է, պարզապես ծաղր է ողջ հանրապետության հանդեպ»,ասաց քաղաքագետը՝ շեշտելով, որ հասարակությանը լարման մեջ պահելով՝ պարզապես երկրի ունեցած ռեսուրսն է սպառվում։

«Այսինքն, ոչինչ չի ստեղծվում, ամեն ինչ ընդդեմ սրա կամ նրա տրամաբանության մեջ է, անընդհատ ինչ-որ բաներ են ջարդվում ու ոչինչ չի ստեղծվում։ Սա նշանակում է ունեցած ռեսուրսի մսխում։ Մարդիկ կան, ում համար այս քաղաքականությունը զուտ շոուի է նմանվում։ Օրինակ՝ ինչ-որ մեկին նստեցնելն իրենց համար շատ հեռավոր, բայց գեղեցիկ նայվող շոու է։ Բայց երբ խնդիրն, օրինակ, իրենց առողջությանն է վերաբերում, տեսնում ենք, որ հասարակությունը պարզապես չի վստահում կառավարությանը։ Այս առումով օրինակ է կորոնավիրուսի շուրջ ստեղծվածը։ 

Ի վերջո՝ կոնկրետ հարցեր են առաջանալու։ Հասարակությունն աստիճանաբար համոզվում է, որ այս իշխանություններն ի զորու չեն որևէ պոզիտիվ քայլերի։ Իսկ երբ ամբողջ հասարակությունը համոզվի, ըստ իս, արդեն իշխանություն փոխելու շատ մեծ պահանջ կլինի»,-շեշտեց Ա. Ենոքյանը։ 

Անդրադառնալով իշխանության նախաձեռնություններին, քննադատությունների արժանացած օրենսդրական նախագծերին՝ քաղաքագետը նկատեց. 

«Առհասարակ, ցանկացած իշխանություն միշտ ավելի շատ իշխանություն է ցանկանում։ Պարզապես սովորաբար ավելի շատ իշխանության ձգտումը սահմանափակված է լինում նախևառաջ Սահմանադրությամբ, օրենքներով և երրորդ՝ բարոյականությամբ։ Ներկայիս իշխանությունները ոտնատակ են տալիս սահմանադրական անգամ շատ թույլ զսպման մեխանիզմները, օրենքները, բարոյականության մասին էլ չեմ խոսում։ Նույն ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման համատեքստում լավ հասկանում են, որ ով տիրում է փողին, տիրում է նաև իշխանությանը։ Շատ լավ հասկանում են, որ եթե Արցախում եղավ մի իշխանություն, որն իրենցից անկախ է, ապա շատ ու շատ հարցերում այդ իշխանությունը կարող է իրենց կամքը չկատարել»։

 

Նա շեշտեց՝ հիմնական ալգորիթմը սա է, և նույն տրամաբանությամբ այլ բազմաթիվ օրինակներ կարող ենք բերել։ «Փոխանակ ինչ-որ մի ռազմավարություն մշակեն, պարզապես գնում են ավելի շատ իշխանություն վերցնելու, զավթելու ճանապարհով՝ չկատարելով իրենցից ակնկալվող մնացած գործառույթները։

 Իսկ «ինչո՞ւ չեն կատարում» հարցին շատ պարզ բացատրություն են տալիս. ասում են՝ թշնամիներ կան։ Եվ այս առումով բնական է՝ եթե իշխանությունը տեսնում է, որ չի կարողանում արդարացնել հասարակության սպասումները, դրա համար պետք է մատնանշի թշնամիների, դավաճանների, ինչ-որ կոնսպիրոլոգիական տեսությունների մեջ մտնի։ Սա է ամբողջ խնդիրը։ Եկեք նաև հասկանանք, որ հեղափոխությունը երբեք ընդդիմություն չի ունենում, հեղափոխությունը չի ունենում ընդդիմախոսներ՝ հեղափոխությունն ունենում է թշնամիներ։ Նրանք, ովքեր չեն կիսում հեղափոխականների ցանկություններն ու մտքերը, պարզապես թշնամի են հայտարարվում»,-ընդգծեց քաղաքագետը։

Աղասի Ենոքյանը համակարծիք չէ այն տեսակետների հետ, որ սկզբնական փուլում իշխանությունը գիծ քաշելու ու ամեն ինչ նոր էջից սկսելու հնարավորություն ուներ։

«Այդ ճանապարհն ընտրելու հնարավորություն չուներ, որովհետև հեղափոխության գործընթացը միշտ ինչ-որ բան ժխտելն է։ Ինչ-որ բան ստեղծելու փոխարեն անընդհատ պետք է հայտարարեն, որ նախկինները սխալ են արել։ Սա է տրամաբանությունը, և այս առումով այլ ճանապարհ կամ նոր գիծ քաշելու հնարավորություն չունեին։ Ավելին՝ մինչև հիմա անհասկանալի է, թե գիծը որտեղ են քաշելու. Խորհրդային Հայաստանի՞ց, առաջի՞ն, թե՞ երկրորդ նախագահից հետո»,ասաց նա՝ օրինակ բերելով նույն ապօրինի ծագման գույքի բռնագանձման օրենքը, երբ անհասկանալի է, թե ինչու է այն տարածվում ոչ թե, օրինակ՝ 1995, այլ 2008 թվականից հետո ընկած ժամանակահատվածի վրա։

«Սրանք գործընթացներ են, որոնց մեջ տրամաբանություն չկա։ Ինչպես ցանկանում են, ինչպես հարմար է, այդ նշանակետն էլ դնում են։ Այդուհանդերձ, վաղը կարող են փոխել նշանակետը, քանի որ ոչ մի հստակ կրիտերիա չկա, թե ինչի հիման վրա է դա իրականացվում»,-նշեց քաղաքագետը։

Խոսելով արտաքին քաղաքականության, արտաքին գործընկերների հետ հարաբերություններից՝ Ա. Ենոքյանը մի քանի հանգամանք առանձնացրեց։

«Արտաքին քաղաքականության մեջ իշխանությունը վարել է հնարավորինս ապիկար քաղաքականություն։ ԱՄՆ-ի հետ ընդհանրապես օրակարգ չկա։ ՀՀ-ԵՄ համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրն իրագործելու փոխարեն, մենք, փաստորեն, եվրոպական երկրների հետ հարաբերություններում կրկին հետընթաց ենք արձանագրել։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի հետ հարաբերություններին, ապա փորձելով երևալ անկախական, հակառուսական քայլեր անելով, իշխանությունները Հայաստանին իրականում ավելի մեծ կախման մեջ են գցել Ռուսաստանից։ Այս ամենով հանդերձ՝ նկատենք, որ իշխանություններն իրենց արտաքին գործընկերների կողմից քննադատության չեն արժանանում։ Սա շատ հետաքրքիր պարադոքս է»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ այդ պարադոքսի լուծումը, իր կարծիքով տեղավորվում է Արցախի խնդրի համատեքստում։

«Արտաքին ուժերի համար Արցախի հարցը լուծելը հիմա օրախնդիր է։ Հասկանալով, որ այսպիսի թույլ իշխանություն երբեք չի եղել ու չի լինի, նրանց օժանդակում են զուտ վերոնշյալ պատճառով»,-շեշտեց Ա. Ենոքյանը։

Քաղաքագետը շեշտեց՝ արտաքին անկախ քաղաքականություն վարելու համար բազմավեկտոր քաղաքականություն է անհրաժեշտ. «Բայց հիմա մենք այլ ուժերի հետ համագործակցելու տարբերակ չունենք, մեր միակ արտաքին գործընկերը Ռուսաստանն է դարձել»։

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.Ucom’s 5G network launched in 11 new cities UPay has joined Idram's Open QR infrastructureA Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBankThe Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit Saving together: IDBank and IdramARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATIONAndron Participates in the Tomorrow Mobility World Congress 2024: Driving Innovation in E-MobilityAcba bank and American Express Expand Collaboration in ArmeniaThe Silicon Mountains technology summit to be held with the support of Ucom Evocabank became the first bank to join Idram’s open QR infrastructure25% Off on RIA Money Transfers to Ukraine at AraratBank Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music ConcertAraratBank Stands with My Forest Armenia to establish Charles Aznavour Forest Ucom and Sunchild NGO install another solar plant in Areni 4,401,021 AMD to COAF. The November beneficiary is “Armenia Tree Project”Go Digital or Go Home: Sergey Arakelyan Yes to cashless! - cruises and gifts for AraratBank MC cardholders Ucom joins Armenian Internet Governance Forum as a platinum partner AraratBank: Five-Time Winner at AMX Awards 2024AraratBank Initiates a Panel Discussion on AI and LeadershipKhachaturian International Youth Competition launched in China with performance by “Music for Future” Foundation’s Cellist Mari HakobyanUcom Employees Participate in Forest Restoration Efforts in Vayots Dzor Fast Shift has joined Idram's open QR infrastructure New and modern. Arabkir branch of IDBank reopenedAraratBank: Unprecedented Consumer Loan Offer Starting from 14.5% Ucom launches 5G network across nine Armenian citiesLearn to save. World Savings Day with Idram JuniorAnother solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024 IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International TransfersIDBank participated in the HR Expo-24 conference Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at MatenadaranUcom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community The customer is always our top priority: IDBankThe October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia FundAmeriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System10% idcoin with IDBank Mastercard cardsUcom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of GiftsGeneral Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education Competition