Ինչպե՞ս անել, որ հուշարձանի տարածքը չվերածվի արոտավայրի
SOCIETYԵրևանից ոչ հեռու՝ Զովունի գյուղի մոտ գտնվող «Կարմիր բերդ» հնավայրը թերևս քչերին է հայտնի: Այստեղ առաջին պեղումները կատարվել են 1896 թվականին: «Փաստի» ընթերցողներից մեկն ահազանգել էր, որ ամրոցի տարածքն անխնամ է, բնակիչները կենդանիներին արածեցնում են հնավայրի տարածքում, նաև կա կուտակված աղբ:
Հետաքրքրվում ենք՝ իսկ ամրոց զբոսաշրջիկներ այցելո՞ւմ են: Արշակ Պետրոսյանը բացասական պատասխան է տալիս: «Այստեղ երբեք զբոսաշրջիկներ չեն գալիս: Կարող է պատահի տարին մեկ անգամ տեղացիների մի փոքրիկ խումբ գա հնավայր, բայց միայն այսքանը: Այն լայն հանրությանը ներկայացված չէ որպես պատմշակութային կոթող», - ընդգծում է մեր զրուցակիցը:
«Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ին ևս դիմել ենք «Կարմիր բերդին» վերաբերող որոշակի հարցադրումներով, մասնավորապես հնավայրի ներկա վիճակի, խնդիրների մասին:
««Կարմիր բերդ» ամրոցը թվագրվում է Քրիստոսի ծննդից առաջ երկրորդ հազարամյակով մինչև միջնադար: Ներկա դրությամբ՝ հուշարձանի պարիսպը կիսափլված վիճակում է: Պահպանված է ժայռապատկերների մի մասը, սեպագիր արձանագրությունը: Հուշարձանը նորմալ վիճակում է, համենայն դեպս՝ այն ընդգրկված չէ առանձնապես վտանգված կամ վտանգված հուշարձանների ցանկում: Այս երկու ցանկում ընդգրկվում և հետագայում լիազոր մարմնին ներկայացվում են այն հուշարձանները, որոնց վտանգվածության աստիճանը հուշարձանների մեր պահապաններն արձանագրում են այցերի ընթացքում: Հուշարձանի տարածքը ցանկապատված չէ, այն բավականին մեծ է և, ցավոք, հնարավոր է, որ կենդանիներն արածեն այս տարածքում: Այստեղ խնդիրը գյուղացիներինն է: Կարծում եմ, որ մարդկանց իրավագիտակցությունը պետք է լինի այն աստիճանի, որ հուշարձանի տարածքը չդառնա արոտավայր, այսինքն՝ մոտակա բնակավայրի բնակիչներն իրենք հասկանան, որ մշակութային ժառանգությունը շատ ավելի կարևոր է, և պետք չի դարձնել արոտավայր», «Փաստի» հետ զրույցում տեղեկացնում է ՊՈԱԿ-ի լրատվության և հասարակայնության հետ կապերի բաժնի վարիչ Մարինե Ավանեսյանը՝ նշելով, որ բարձրադիր վայրերում գտնվող հուշարձանների տարածքներում անասուններին արածեցնելու դեպքեր նախկինում էլ եղել են նաև այլ մարզերում:
«Կոտայքի մարզային ծառայության հուշարձանների մեր պահապանները ունեն շրջայցերի համար սահմանված գրաֆիկ, ըստ որի՝ իրենք այցելում են իրենց ամրակցված հուշարձանների տարածքներ:
Կոնկրետ այս հուշարձանի տարածքում եղել են մի քանի օր առաջ: Իրավախախտում չեն արձանագրել: Մի նկատառում են ներկայացրել համայնքի ղեկավարին՝ զգուշացնել գյուղացիներին, որ հուշարձանի մոտակայքով հոսող Հրազդան գետում աղբ չթափեն: Ամրոցի տարածքում առկա է ցուցանակի բացակայության խնդիր, ընդ որում՝ ոչ միայն այս հուշարձանի տարածքում: Այս պահին ՊՈԱԿ-ում գնման գործընթաց է իրականացվում, ինչից հետո, ըստ մարզերի, հուշարձանների տարածքներում ցուցանակների տեղադրում կկազմակերպվի», նշում է Ավանեսյանը:
Ընդգծում ենք՝ ամեն դեպքում առավել նպատակահարմար չէ՞ պարսպապատել հուշարձանի տարածքը, քան հույս դնել բնակիչների բարեխղճության վրա: «Ցանկապատը լավագույն տարբերակն է, որ հուշարձանը պաշտպանված լինի: Սակայն խնդիր ունենք ոչ միայն այդ հուշարձանի, այլ և բարձրադիր վայրերում գտնվող շատ այլ հուշարձանների տարածքների հետ: Սա խնդիր է, որը, կարծում եմ, հետագայում լուծում կստանա», - հավելում է մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ հուշարձանների պահապանները պատասխանատու չեն հնավայրերի տարածքների մաքրման համար, սակայն դա ևս իրականացվում է: «Սանմաքրման համար պատասխանատու են համայնքների ղեկավարները: Մենք իրականացնում ենք հուշարձանների պահպանությունը», - եզրափակում է Մարինե Ավանեսյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ